Nie czują empatii i poczucia winy. Po czym poznać socjopatę?

To, dlaczego u niektórych osób dochodzi do rozwoju antyspołecznego zaburzenia osobowości, nie jest do końca jasne. Podejrzewa się, że ważną rolę pełnią tutaj zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Badania wykazały, że możliwe jest odziedziczenie skłonności do rozwoju osobowości socjopatycznej. Jeśli któreś z rodziców było socjopatą, to ryzyko pojawienia się tego zaburzenia u potomstwa znacznie wzrasta. 

Osobowość dyssocjalna może rozwinąć się również wskutek doznanych w dzieciństwie traum, przemocy psychicznej i fizycznej oraz zaniedbań czy porzucenia. Zaobserwowano także, że predysponowane do tego zaburzenia są dzieci z rodzin dysfunkcyjnych oraz takich, w których występowało uzależnienie od alkoholu czy innych substancji psychoaktywnych.

Podstawowym objawem osobowości dyssocjalnej są deficyty odczuwania empatii, lęku i poczucia winy. Prowadzi to do powtarzających się zachowań niezgodnych z ogólnie przyjętymi normami i zasadami społecznymi. Mogą to być np. konflikty z prawem (kradzieże itp.), patologiczne kłamanie, impulsywność czy skłonność do agresji. Zaburzone jest postrzeganie dobra i zła. W oczach socjopaty, jeżeli coś przyniesie mu korzyści, to jest to dobre, niezależnie od tego, jakie konsekwencje poniosą bliscy. Z tego powodu potrafią ranić i stosować nieświadomie przemoc nie tylko psychiczną, ale i fizyczną.

Osoby te są utalentowanymi manipulatorami, wykorzystują swój własny wdzięk i charyzmę do osiągania swoich celów. Mogą mieć problem z odczuwaniem wyrzutów sumienia za swoje czyny, zazwyczaj nie interesują ich uczucia innych. Często mają wrogie nastawienie, a wybuchy agresji i złości mogą wywołać stosunkowo niewielkie bodźce. Ze względu na to, że rzadko kiedy czują lęk, są skłonne do ryzykownych i impulsywnych zachowań, a także bardzo często odczuwają silną nudę. Trzeba tutaj zaznaczyć, że osoby dyssocjalne nie zachowują się w ten sposób specjalnie, z premedytacją. Zwykle nie są one świadome, że postępują źle - najczęściej dowiadują się tego dopiero na terapii. 

Socjopaci są mistrzami manipulacji i maskowania swoich cech. Z tego powodu rozpoznanie ich wśród innych osób może być bardzo trudne, a nieraz graniczy z cudem. Warto jednak znać kilka podstawowych cech i zachowań, które mogą wskazywać na to, że osoba, z którą mamy do czynienia, jest socjopatą. Należą do nich:

• zimny, pusty, niemal martwy, "socjopatyczny" wzrok;
• zachowywanie spokoju, oziębłość emocjonalna w sytuacji, gdy inni ulegają np. panice czy lękowi;
• zrzucanie winy na innych, niebranie odpowiedzialności za swoje czyny;
• wyjątkowa charyzma, urok osobisty, przywiązywanie bardzo dużej uwagi do wyglądu zewnętrznego;
• bycie niezwykle hojnym (np. wspieranie zbiórek pieniędzy, angażowanie się w akcje charytatywne) dla obcych osób, a krzywdzenie i manipulowanie rodziny czy osób z bliskiego otoczenia;
• patologiczne kłamanie;
• wygórowane ego, poczucie bycia lepszym od innych, posiadania niezwykłych umiejętności;
• skłonność do uzależnień, łamania prawa, kradzieży;
• stosowanie manipulacji i przemocy psychicznej wobec innych osób wyłącznie dla własnych korzyści i osiągnięcia swoich celów.

Niestety socjopaci często nie zdają sobie sprawy, jak destrukcyjny wpływ ma ich zachowanie na najbliższe im osoby. Z powodu deficytów w odczuwaniu empatii czy wyrzutów sumienia mogą stosować przemoc psychiczną i fizyczną wobec swoich partnerów bądź przyjaciół. Ze względu na skłonności do łamania prawa i nieprzestrzegania zasad mogą mieć problemy z prawem, przebywać w areszcie, a nawet w więzieniu. Nierzadko mają również problemy finansowe i wpadają w długi. Częściej sięgają również po alkohol czy inne używki.

Osobowość dyssocjalna jest jednym z najtrudniejszych do leczenia zaburzeń osobowości. Podstawową metodą jest terapia (w nurcie poznawczo-behawioralnym, terapie grupowe czy terapia rodzinna), która pozwala uświadomić osobie zaburzonej jej toksyczne i niebezpieczne zachowania. Może pomóc również w panowaniu nad emocjami i ułatwić funkcjonowanie w społeczeństwie. Nie ma niestety leków dedykowanych konkretnie temu zaburzeniu. Niekiedy przepisuje się m.in. leki przeciwlękowe lub przeciwdepresyjne przy współwystępowaniu innych chorób, np. depresji czy zaburzeń lękowych.

Osobowość dyssocjalna i psychopatyczna to bardzo do siebie podobne zaburzenia osobowości, różnią się one jednak od siebie stopniem nasilenia objawów. Socjopaci mają trudności z odczuwaniem empatii i poczucia winy, jednak w pewnych sytuacjach są zdolni do ich wykazywania. Natomiast psychopaci zupełnie tego nie potrafią. Dodatkowo ich zachowanie jest bardziej szkodliwe dla społeczeństwa niż w przypadku socjopatów. Mają oni większą skłonność do przemocy psychicznej i fizycznej, ranienia swoich ofiar, a nawet popełniania morderstw.

CZYTAJ TAKŻE:

Siedem zachowań, które demaskują toksyczną osobę. Jeśli to robisz, przestań!

Świat jest przeciwko tobie. Czym się objawia osobowość paranoiczna

Tak w łatwy sposób rozpoznasz psychopatę. Te trzy tematy porusza najczęściej