Kontrola skóry po wakacjach. Co powinno wzbudzić niepokój?
Większość z nas dłuższy urlop ma już za sobą. Nieważne, czy wakacje spędziliśmy w kraju, czy w tropikach, czy jeszcze gdzie indziej, po powrocie powinniśmy zrobić jedno - poddać skórę uważnej obserwacji. Regularne oglądanie skóry w celu szybkiej identyfikacji nowych lub zmieniających się znamion jest jedną ze "złotych zasad" ochrony przed czerniakiem - jednym z najgroźniejszych nowotworów złośliwych. Wyjaśniamy, jak powinna wyglądać powakacyjna kontrola skóry oraz jakie zmiany powinny wzbudzić niepokój.
Czerniak to najbardziej agresywny spośród nowotworów skóry i jeden z najgroźniejszych nowotworów w ogóle. Wywodzi się z melanocytów, czyli komórek wytwarzających melaninę - barwnik odpowiedzialny za kolor naszej skóry. Czerniaka jako nowotwór charakteryzują agresywny wzrost oraz możliwość tworzenia wczesnych i licznych przerzutów.
Czerniak jest nowotworem, który lubi słońce. "Największe ryzyko zachorowania mają osoby, które podczas wakacji intensywnie się opalają i często mają skórę poparzoną przez słońce, czyli w krótkim czasie otrzymują wysoką, toksyczną dla skóry dawkę promieniowania UV" - wskazuje Krajowy Rejestr Nowotworów. W grupie podwyższonego ryzyka rozwoju czerniaka znajdują się m.in. osoby o jasnej karnacji, rudych lub blond włosach, niebieskich oczach, licznych piegach, osoby posiadające dużą liczbę znamion barwnikowych, osoby słabo tolerujące słońce, opalające się z dużym trudem lub w ogóle, osoby korzystające z solarium, a także te, które przynajmniej raz doznały oparzenia słonecznego przed 15. rokiem życia. Najczęstszym objawem czerniaka jest pojawienie się nowego pieprzyka lub zmiana już istniejącego.
W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na nowotwory skóry. Zmiany wcześnie rozpoznane są niemal w 100 proc. wyleczalne, a te wykrywane późno, szczególnie czerniaki, są przyczyną znacznej śmiertelności. Niestety wielu pacjentów trafia do lekarzy z czerniakiem w zaawansowanym stadium.
Akademia Czerniaka wymienia sześć "złotych zasad" ochrony przed czerniakiem. To:
- unikanie nadmiernego słońca, szczególnie w godz. od 11 do 16,
- stosowanie kremów z wysokimi filtrami UVA i UVB,
- noszenie okularów przeciwsłonecznych oraz okrycia głowy,
- regularne oglądanie skóry w celu szybkiej identyfikacji nowych lub zmieniających się znamion,
- wizyty u dermatologa lub chirurga onkologa raz na sześć miesięcy,
- całkowita rezygnacja z opalania się w solarium.
Każdy z nas sam może przebadać swoją skórę. Taka kontrola powinna odbywać się regularnie, a szczególnie po powrocie z wakacji, po lecie, kiedy to skóra była szczególnie wystawiana na działanie promieni słonecznych.
Jak wykonać samobadanie skóry? Wystarczy stanąć przed lustrem i uważnie przyglądać się swojej skórze i znajdującym się na niej znamionom. Może przydać się pomoc drugiej osoby.
Często nie przykładamy uwagi do znajdujących się na ciele pieprzyków, a to błąd - powinniśmy wiedzieć, w jakich miejscach posiadamy pieprzyki, by potem móc łatwo wychwycić nową zmianę. Jak podkreślają eksperci, dobra znajomość własnego ciała jest kluczem do wczesnego rozpoznania czerniaka. Podejrzane zmiany mogą pojawić się na twarzy, nogach - z tyłu i z przodu, plecach, karku czy skórze głowy.
Jak już wspomnieliśmy wyżej, niepokój powinny wzbudzić nowe zmiany, a także te, które już wcześniej na skórze się znajdowały, jednak uległy zmianie.
Dzięki znajomości zasady ABCDE łatwo wychwycić podejrzane zmiany.
Powinniśmy zwrócić uwagę na takie cechy jak:
- A - asymetrię, czyli kształt. Czerniak jest asymetryczny względem każdej osi w odróżnieniu do łagodnych zmian. Zmiana nowotworowa daje też nieregularny obraz, złożony z wyniosłości nazywanych wyspami. Czerniak to np. znamię "wylewające się" na jedną stronę;
- B - poszarpane, zgrubiałe brzegi;
- C - czerwony lub czarny, niejednolity kolor;
- D - duży, powiększony rozmiar - zmiana jest wyraźnie większa od pozostałych;
- E - ewolucję, zmiany zachodzące w znamieniu - znamię zmieniło się w krótkim czasie, powiększa się, unosi nad powierzchnię skóry, swędzi, pęka, piecze. Wokół zmiany może też pojawić się kilka nowych znamion.
Jeżeli choć jedną z wymienionych cech można przypisać zmianie, która znajduje się na twojej skórze - nie zwlekaj i pilnie udaj się do dermatologa lub chirurga onkologa.
Kontrola skóry u specjalisty opiera się przede wszystkim na badaniu dermatoskopowym. Jest to nieinwazyjne badanie diagnostyczne, które umożliwia oglądanie skóry w znacznym powiększeniu za pomocą specjalnego sprzętu - dermatoskopu.
Nawet jeśli nie zaobserwowałeś niczego niepokojącego na swojej skórze, warto przynajmniej raz w roku udać się do dermatologa, który oceni zmiany występujące na skórze. Częściej na taką kontrolę powinny udawać się osoby o jasnej karnacji. Po pierwsze - nikt tak jak specjalista nie rozpozna podejrzanych zmian na skórze. Po drugie - sami możemy przeoczyć te niepokojące, m.in. ze względu na ich położenie. Mogą znajdować się w miejscu trudno dostępnym dla oka, a poza tym czerniak może rozwinąć się także na powierzchni wszystkich błon śluzowych.
W przypadku wykrycia podejrzanej zmiany specjalista oceni, czy należy ją usunąć, a jeśli tak, to jaką metodą.
"Chirurgiczne usuwanie znamion o cechach atypowych lub podejrzanych o czerniaka przeprowadzane jest w znieczuleniu miejscowym, podawanym w zastrzyku w operowane miejsce na skórze. Pacjent jest przytomny przez cały czas trwania zabiegu. Trwa on nie dłużej niż około 20 minut, po czym lekarz zakłada szwy. Jest to prosty zabieg chirurgiczny a zmiana skóry wycinana jest z niewielkim marginesem. Materiał biologiczny pobrany podczas wycięcia musi przejść szczegółowe badania histopatologiczne, aby można było stwierdzić, czy zmiana miała postać złośliwą, czy łagodną" - wskazują specjaliści Akademii Czerniaka.
CZYTAJ TAKŻE:
Dramatyczna historia syrenki z plaży. Diagnoza: Rak skóry
