Nie bagatelizuj zmian na paznokciach. To może być czerniak
Wydaje nam się, że zmiany na paznokciach nie są groźne. Wiele z nich jest, a niektóre mogą świadczyć nawet o nowotworze. Czerniak podpaznokciowy to rzadki, ale podstępny nowotwór - chorym wydaje się, że ciemniejszy odcień na paznokciu to wynik urazu lub infekcji bakteryjnej, co sprawia, że choroba wykrywana jest nawet trzy lata po pojawieniu się pierwszych symptomów. Lata temu z powodu tej odmiany czerniaka zmarł słynny muzyk Bob Marley. Sprawdź, co musisz wiedzieć o czerniaku podpaznokciowym.
Czerniak to jeden z najgroźniejszych nowotworów złośliwych (charakteryzuje się szybkim i dynamicznych rozwojem). Wywodzi się z komórek barwnikowych, melanocytów, które występują nie tylko w warstwie podstawnej naskórka, ale również w błonie naczyniowej oka, oponach mózgowo-rdzeniowych czy uchu wewnętrznym. Najczęściej tego typu zmiany nowotworowe lokalizują się na powierzchni skóry, dlatego onkolodzy apelują, żeby przyglądać się swoim znamionom. Te niepokojące można łatwo zidentyfikować przy pomocy zasady ABCDE - każda z liter to jedna z cech charakterystycznych dla czerniaka. I tak A oznacza asymetrię, B - brzegi poszarpane, C - czerwony, czarny, niejednolity kolor znamienia, D - duży rozmiar, a E - ewolucję (więcej na temat "abecadła czerniaka" piszemy TUTAJ). Warto zaznaczyć, że wcześnie wykryty czerniak jest niemal w 100 proc. wyleczalny.
Co roku w Polsce stwierdza się ok. 2500-3000 przypadków czerniaka, przy czym ok. 1500 z nich wykrywanych jest w zaawansowanym stadium lub rozsianym. W grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na ten typ nowotworu znajdują się: osoby o jasnej karnacji, osoby posiadające znamiona (w tym te, które mają tendencję do ich samoistnego pojawiania się), osoby, które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym, długo przebywają na słońcu, słabo je tolerują, a także te, u których w rodzinie wystąpił czerniak bądź inny nowotwór skóry.
Rzadką odmianą czerniaka jest czerniak paznokcia (czerniak podpaznokciowy, czerniak paznokciowy). Szacuje się, że rozwija się on u 3,5 proc. pacjentów dotkniętych czerniakiem. To bardzo problematyczny nowotwór - zdecydowanie trudniejszy do zdiagnozowania. Łatwo pomylić go z krwiakiem podpaznokciowym lub infekcją bakteryjną czy grzybiczą. Statystycznie późniejsze rozpoznanie przekłada się na gorsze rokowanie pacjenta. Według lekarzy od diagnozy czerniaka paznokcia do podjęcia leczenia mijają nawet trzy lata.
Czerniak może być związany z każdym paznokciem, jednak zdecydowanie najczęściej lekarze obserwują go w obrębie kciuka oraz palucha, czyli dużego palca u stopy. Zmiana dotyczy zwykle jednej płytki paznokciowej.
A co wpływa na to, że czerniak rozwija się w obrębie paznokcia? Eksperci wskazują, że ten typ nowotworu najczęściej jest konsekwencją urazu mechanicznego. Do rozwoju czerniaka podpaznokciowego ma nie przyczyniać się natomiast promieniowanie słoneczne. Jak zaznacza Akademia Czerniaka, "rola promieniowania UV w tym przypadku jest wykluczona ze względu na protekcyjne działanie płytki paznokcia przed promieniowaniem". Za czynniki ryzyka wystąpienia czerniaka paznokcia uważa się także: zaburzenia odporności, przewlekłe infekcje, przesłanki genetyczne, ciemny fenotyp skóry oraz podeszły wiek.
Jedną z najbardziej znanych ofiar czerniaka podpaznokciowego jest wokalista Bob Marley, który zmarł w 1981 roku. U niego czerniak zlokalizowany był pod paznokciem palca stopy. Marley zranił się w ten palec podczas gry w piłkę. Stracił wtedy paznokieć. Rana długo nie chciała się zagoić, co zaniepokoiło lekarzy. Okazało się, że odpowiadał za to czerniak. Nowotwór dał przerzuty do innych organów - wątroby, płuc, mózgu, doprowadzając do śmierci uwielbianego artysty. Marley zmarł w wieku zaledwie 36 lat.
Zmianę, która pojawiła się na paznokciu, łatwo zlekceważyć. Przypisujemy ją urazowi (przypomina krwiak pod paznokciem), infekcji bakteryjnej, grzybiczej (dokładnie - grzybicy płytki paznokcia) lub zrzucamy winę na stosowany przez nas lakier do paznokci. To może być czerniak, ale nie musi, dlatego warto udać się do lekarza - dermatologa, który dokładnie się jej przyjrzy.
Ta odmiana czerniaka w początkowej fazie rozwoju przybiera postać ciemnej smugi (biegnie ona prostopadle do naskórka pod płytką paznokcia) lub niewielkiej plamki. Będzie mieć poszarpane brzegi, często przyjmuje trójkątny kształt. Może mieć różny odcień - u jednych będzie czarna, u innych raczej brązowa, jeszcze u innych ciemnoniebieska lub czerwonawa. Niestety, zdarza się również i tak, że jest ona niewidoczna (nie ma pigmentu) i ujawnia się dopiero, gdy choroba jest już w bardziej zaawansowanym stadium. Co ważne, wraz z barwną zmianą nie pojawi się ból.
Czerniak paznokcia może manifestować się pęknięciami oraz szczelinami w obrębie płytki paznokciowej (przy czerniaku, w niektórych przypadkach, może zmienić się tylko jej kształt, niekoniecznie kolor). Pod paznokciem i w jego okolicach mogą pojawić się ciemne, krwawiące guzki.
Typowy dla czerniaka jest tzw. objaw Hutchinsona lub micro-Hutchinsona, który określa obecność plamy barwnikowej przechodzącej z płytki paznokciowej na obrąbek paznokcia (skóra wokół paznokcia, którego trawi czerniak, będzie miała ciemniejsze zabarwienie).
Wspomnieliśmy wyżej krótko o zasadach "abecadła czerniaka", dzięki którym można zaklasyfikować znamię jako podejrzane, wymagające konsultacji ze specjalistą. W przypadku czerniaka podpaznokciowego również istnieje pewna reguła ułatwiająca rozpoznanie - to reguła CUBED.
Podstawowym badaniem diagnostycznych w przypadku czerniaka paznokciowego jest dermatoskopia lub videoskopia. To lekarz, oceniając zmianę, podąża za następującymi wskazówkami:
- C (Coloured lesion where any part is not skin colour) - znamię o innym niż skóra kolorze;
- U (Uncertain diagnosis) - niepewna diagnoza;
- B (Bleeding lesions on the foot or under the nail, whether the bleeding is direct bleeding or oozing of fluid. This includes chronic "granulation tissue") - krwawiące znamię, sączące się, w tym chroniczna tkanka ziarninująca;
- E (Enlargement or deterioration of a lesion or ulcer despite therapy) - powiększanie się znamienia lub owrzodzenie pomimo leczenia;
- D (delay in healing of any lesion beyond 2 months) - opóźnienie w gojeniu powyżej dwóch miesięcy.
Lekarz może zdecydować o pobraniu wycinków z brzegu zmian do badań histopatologicznych.
Jeśli czerniak paznokcia zostanie wykryty we wczesnym stadium, całkowicie usuwa się paznokieć, razem z łożyskiem lub macierzą. Niestety, w większości przypadków czerniak paznokcia wykrywany jest późno i wtedy konieczne jest bardziej radykalne leczenie - amputacja paliczka na poziomie stawu. Wymagane jest również badanie lokalnych węzłów chłonnych (niezbędne może być ich usunięcie).
Jeśli potwierdzono przerzuty do innych organów, stosuje się chemioterapię, radioterapię lub immunoterapię.
Pamiętajmy, że to, jakie leczenie zostanie zastosowane, a także, jakie będzie rokowanie u pacjenta, zależy od tego, na jakim etapie zostanie wykryty nowotwór. Jeśli zauważyłeś niepokojącą zmianę na paznokciu, nie zwlekaj i udaj się do dermatologa.
Czytaj także:
Bruzdy lub białe plamy na paznokciach mogą świadczyć o złym stanie zdrowia
