Objawy i skutki zespołu policystycznych jajników. Co PCOS oznacza dla kobiety?

PCOS to schorzenie związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem jajników, które produkują nadmierne ilości androgenów - hormonów charakterystycznych dla mężczyzn. Nieprawidłowości w zakresie gospodarki hormonalnej wpływają na wiele aspektów życia kobiety. Jednym z najczęściej spotykanych objawów choroby są nieregularne cykle miesiączkowe, co nie tylko bywa uciążliwe, ale może także prowadzić do problemów z płodnością. Dla wielu pacjentek kłopoty z zajściem w ciążę są przełomowym momentem, który sprawia, że zaczynają szukać pomocy. Niemniej, zespół policystycznych jajników może dawać o sobie znać na wiele innych sposobów. PCOS często wiąże się z nadmiernym owłosieniem (hirsutyzmem), które występuje głównie na twarzy, brzuchu i plecach, uciążliwym trądzikiem oraz przybieraniem na wadze, co dodatkowo wpływa na samoocenę i ogólne samopoczucie.

Zespół policystycznych jajników często idzie w parze z zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak insulinooporność, co prowadzi do trudności z kontrolowaniem masy ciała. Kobiety z PCOS mają zwiększone ryzyko otyłości, a proces odchudzania jest u nich znacznie trudniejszy niż u zdrowych osób. Insulinooporność oznacza, że organizm nie reaguje prawidłowo na insulinę, co może prowadzić do podwyższonego poziomu cukru we krwi, a w konsekwencji do rozwoju cukrzycy typu 2. W praktyce oznacza to, że pacjentkom, pomimo stosowania diet i regularnej aktywności fizycznej, nie udaje się utrzymać prawidłowej wagi.

Jednym z najpoważniejszych wyzwań, z jakimi borykają się kobiety z PCOS, są problemy z płodnością. Nieregularne owulacje, a w niektórych przypadkach ich brak, sprawiają, że zajście w ciążę zaczyna graniczyć z cudem. Szacuje się, że aż od 40 do 70 proc. kobiet dotkniętych chorobą ma trudności z poczęciem dziecka.

Mimo że dla wielu par jest to ogromne wyzwanie, współczesna medycyna oferuje różnorodne metody wspierające płodność. W pierwszej kolejności lekarze zalecają zmianę stylu życia i m.in. utratę wagi oraz aktywność fizyczną, ponieważ, teoretycznie, mogą przywrócić regularność owulacji. Jeśli to nie przynosi oczekiwanych rezultatów, stosuje się leki wspomagające owulację, np. cytrynian klomifenu czy letrozol. W bardziej skomplikowanych przypadkach rozważa się techniki wspomaganego rozrodu - zapłodnienie in vitro.

Zespół policystycznych jajników to nie tylko kwestia fizycznych objawów, ale także emocjonalnych wyzwań. Problemy z trądzikiem, owłosieniem czy wagą mogą powodować obniżenie samooceny i wpływać na relacje społeczne. Wiele kobiet z PCOS zmaga się z depresją, lękiem, a także problemami z akceptacją swojego ciała. Ciągłe zmagania z objawami, presja związana z płodnością i niemożność utrzymania właściwej masy ciała mogą wywoływać chroniczny stres.

Dodatkowo same problemy hormonalne bywają przyczyną wahań nastroju, co jeszcze bardziej uderza w zdrowie psychiczne. Wsparcie psychologiczne jest w takich przypadkach niezwykle istotne. Terapia może pomóc w radzeniu sobie z niską samooceną, stresem związanym z problemami z płodnością, a także z depresją, która często towarzyszy pacjentkom z PCOS.

PCOS to schorzenie, które wymaga stałej kontroli, ponieważ niesie za sobą zwiększone ryzyko poważnych problemów zdrowotnych w przyszłości. Nieleczona insulinooporność może prowadzić do cukrzycy typu 2, a nadmiar androgenów przyczynia się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie czy miażdżyca.

Długotrwały brak owulacji i nieregularne cykle miesiączkowe mogą także zwiększać ryzyko raka endometrium, gdyż błona śluzowa macicy nie złuszcza się prawidłowo. Dlatego tak ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia i stosowanie zaleconych przez lekarzy terapii.

Leczenie PCOS to proces długotrwały, wymagający zmiany stylu życia oraz wprowadzenia odpowiednich terapii. Choć PCOS nie da się całkowicie wyleczyć, można skutecznie kontrolować jego objawy. Właściwa dieta, aktywność fizyczna oraz redukcja stresu są podstawą w walce z tym schorzeniem. Farmakoterapia, polegająca m.in. na stosowaniu leków hormonalnych, metforminy czy spironolaktonu, może pomóc w regulacji cykli miesiączkowych, zmniejszeniu trądziku oraz nadmiernego owłosienia. W przypadkach, gdy kobieta planuje ciążę, istnieją skuteczne metody indukcji owulacji, które mogą zwiększyć szanse na macierzyństwo.

Źródła:

A. Czyżyk, R. Kurzawa, Niepłodność, w: Położnictwo i ginekologia. Ginekologia, red. G.H. Bręborowicz, T. Rechberger, t. 2, wyd. 3, Warszawa 2020.

R.J. Chang, R.R. Kazer, Polycystic Ovary Syndrome, The Global Library of Women's Medicine.

CZYTAJ TAKŻE: 

Co roku diagnozę słyszy 6 tysięcy Polek. Rak szybko daje pierwsze objawy

Co przyśpiesza wystąpienie menopauzy, a co opóźnia? Naukowcy wyliczają

Cukrzycę widać na skórze. Zmiany w tych miejscach powinny zwrócić twoją uwagę