Jak prawidłowo usunąć kleszcza? Ważna zasada obowiązuje przez kolejny miesiąc

Borelioza to groźna choroba, która niszczy wiele organów. Objawia się przede wszystkim: charakterystycznym rumieniem na skórze, przewlekłym zapaleniem stawów, blokami serca, porażeniem nerwu twarzowego, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, pogorszeniem pamięci i zaburzeniami snu. Wywołują ją bakterie (krętki z rodzaju Borrelia), które dostają się do organizmu żywiciela wraz ze śliną żerującego kleszcza. Pasożyty mają dość skomplikowany cykl rozwojowy. Nimfa kleszcza jest równie niebezpieczna, co dojrzały osobnik, bo tak samo jak on przenosi liczne patogeny, ale ze względu na niewielki rozmiar często dłużej pozostaje niezauważona (wbita nimfa kleszcza wygląda jak małe ziarenko piasku). 

Kleszcze najczęściej bytują na skrajach lasów liściastych i mieszanych. Nie brakuje ich również w gęstych zaroślach, a nawet na terenach zielonych w mieście.

Oczywiście nie każdy kleszcz przenosi boreliozę, ale zdrowia lepiej nie wystawiać na próbę, dlatego, zanim wybierzesz się na spacer wśród zieleni, zadbaj o odpowiednie przygotowanie:

• wybieraj ubranie przylegające do ciała, z długim rękawem i nogawkami zakrywającymi kostki;
• zakładaj jasną odzież - powód jest dość prosty: łatwiej wtedy dostrzec wędrujące kleszcze;
• pamiętaj także o stosowaniu specjalnych sprayów i preparatów odstraszających te pasożyty;
• poruszaj się po wytyczonych ścieżkach, unikając gęstych zarośli. Jeśli planujesz rozbić gdzieś obozowisko, najlepiej żebyś zrobił to w miejscu, w którym trawa jest niska lub przycięta;
• powstrzymaj się od głaskania obcych zwierząt - poza boreliozą grozi to również innymi niebezpieczeństwami;
• jeśli jesteś miłośnikiem leśnych wędrówek lub po prostu często znajdujesz się na obszarach trawiastych, rozważ szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.

Każdy spacer po terenach zielonych powinien skończyć się oglądaniem całego ciała. Co powinno cię zaniepokoić? Samo ugryzienie może wiązać się z niewielkim śladem na skórze, któremu czasami towarzyszy zaczerwienienie lub opuchlizna. Najczęściej nie łączy się z bólem, ewentualnie z nieznacznym świądem. Ślad po kleszczu i rumień mogą pojawić się nawet po kilku lub kilkunastu dniach, a w niektórych przypadkach kleszcz wcale nie zostawia po sobie śladu. Odczyn zapalny na skórze, zgrubienie i opuchlizna, obrzęki i powiększone węzły chłonne to sygnał, że powinieneś niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Ugryzienie kleszcza może cechować się typowym rumieniem wędrującym, czyli pojawiającą się ok. 7-14 dni od zdarzenia grudką lub plamką (najczęściej bezbolesną), która w ciągu tygodni powiększa się, a w jej centrum pojawia się przejaśnienie. Z czasem średnica rumienia może osiągać nawet 20 cm. Brzegi rumienia są wyraźnie odgraniczone, jednak utrzymują się w płaszczyźnie skóry. Z kolei ugryzienia komara zazwyczaj powodują swędzenie, a grudka pojawia się natychmiast. Atak pszczoły lub osy przeważnie boli i wywołuje obrzęk. Jeszcze bardziej bolesne jest ugryzienie szerszenia.

Gdy zobaczysz na swojej skórze kleszcza, powinieneś jak najszybciej przystąpić do jego usunięcia. Najlepiej użyć do tego specjalnych przyrządów do usuwania kleszczy, które dostępne są w aptekach. Można też posłużyć się klasyczną pęsetą. Jeśli nie potrafisz usunąć kleszcza samodzielnie lub znajduje się on w miejscu trudno dostępnym, nie zwlekaj i jak najszybciej udaj się do lekarza pierwszego kontaktu. Im dłużej kleszcz pozostaje w skórze, tym większe ryzyko zakażenia. 

Żeby jak najdokładniej chwycić pasożyta, umieść pęsetę jak najbliżej skóry. Jeśli posługujesz się przyrządem z apteki, przed użyciem dokładnie zapoznaj się z instrukcją. Jednak w przypadku każdego narzędzia ważne jest, aby kleszcz był uchwycony jak najbliżej skóry. Kleszcza należy wyciągać ze stałą siłą wzdłuż osi wkłucia (do góry).

Po usunięciu kleszcza dokładnie przemyj miejsce ugryzienia, oczyść skórę wokół miejsca, w które wbił się kleszcz. Do dezynfekcji użyj preparatu z oktenidyną. Dokładnie umyj także ręce i używany sprzęt (o ile nie był jednorazowy). Obserwuj miejsce po ukłuciu co najmniej przez miesiąc. Jeśli wystąpi niepokojąca zmiana, skonsultuj się z lekarzem. 

Pod żadnym pozorem nie próbuj wykręcać kleszcza. Nie wyciskaj go palcami, ani nie stosuj preparatów natłuszczających. Może to skutkować zatkaniem tchawek (narządu wymiany gazowej) kleszcza, a następnie jego wymiotami, które ułatwiają przedostanie się bakterii i wirusów do ciała człowieka. 

Źródła:

Stanek G, Strle F. Lyme borreliosis-from tick bite to diagnosis and treatment. FEMS Microbiol Rev. 2018 May 1;42(3):233-258. doi: 10.1093/femsre/fux047. PMID: 29893904.

Herzer P, Fingerle V, Pfister HW, Krause A. Lyme-Borreliose [Lyme borreliosis]. Internist (Berl). 2014 Jul;55(7):789-802; quiz 803-4. German. doi: 10.1007/s00108-013-3412-7. PMID: 24969608.

CZYTAJ TAKŻE: 

Dla oczu, serca i psychiki. Pięć powodów, dla których warto odpoczywać wśród natury

Czego nie należy robić przed badaniem krwi? Nie chodzi tylko o jedzenie

Pierwszy rzut choroby mylą ze zmęczeniem. Neurolog: "diagnoza SM to już nie wyrok"