Przypadek błonicy we Wrocławiu. Pierwsze objawy są niepozorne

14 marca wrocławscy lekarze przekazali, że u sześcioletniego chłopca, który wrócił z wakacji w Afryce, z Zanzibaru, potwierdzono błonicę - ostrą chorobę zakaźną wywoływaną przez toksyczne szczepy Corynebacterium diphtheriae. Dziecko nie było szczepione. Jego stan określono jako ciężki. Kilka dni później, w poniedziałek (17 marca) podano, że stan dziecka wciąż jest ciężki, ale stabilny. Chłopiec ma ciężką postać błonicy z zajęciem górnych dróg oddechowych. Została mu podana antytoksyna błonicza (DAT). Przebywa na oddziale intensywnej terapii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Gromkowskiego we Wrocławiu. 

Istnieje podejrzenie błonicy także u jeszcze jednej osoby - dorosłego pacjenta, który miał kontakt z chorym sześciolatkiem. Wyniki badań, które mają potwierdzić lub wykluczyć chorobę, będą znane 18 lub w 19 marca. Wiadomo, że ma on "objawy ciężkiej anginy".

Ustalana jest tożsamość pasażerów trzech międzynarodowych lotów, którymi z Afryki do Polski podróżowało dziecko z błonicą.

Błonica (krup, dyfteryt, dławiec czy duszący anioł) jest ostro i ciężko przebiegającą chorobą zakaźną. Bakterie zwane maczugowcami błonicy wnikają do organizmu przez nos lub jamę ustną i kolonizują błony śluzowe górnych dróg oddechowych, rzadziej błonę śluzową innych okolic lub skórę. Podstawowymi postaciami błonicy są błonica gardła oraz błonica krtani. Niekiedy dochodzi do zajęcia spojówek, ucha środkowego, błon śluzowych narządów płciowych albo zranionej skóry. Produkowana przez bakterie toksyna przenika do krwiobiegu i wielu narządów wewnętrznych, prowadząc do ich uszkodzenia (może prowadzić do uszkodzenia m.in. nerek, serca, wątroby czy ośrodkowego układu nerwowego; najbardziej podatne na uszkodzenia są mięsień sercowy i układ nerwowy). Nie wszystkie szczepy maczugowca błonicy są jednak zdolne do produkcji toksyny. Tylko te, które uległy zakażeniu bakteriofagiem (niosącym gen tox) są toksynotwórcze i tylko one odpowiadają za wywołanie objawów choroby - zwracają uwagę eksperci. 

Błonica jest chorobą zagrażającą życiu. Do zagrażających życiu powikłań należą: niedrożność dróg oddechowych, zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca oraz niewydolność serca. Wskaźniki śmiertelności są wyższe u dzieci poniżej 5. roku życia, a także u dorosłych powyżej 40. roku życia. 

Jak wskazuje Główny Inspektorat Sanitarny (GIS), błonica szerzy się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym, nosicielem, ozdrowieńcem, jak również pośrednio przez kontakt z zanieczyszczonymi przez te osoby przedmiotami. Rzadziej do zakażenia dochodzi przez kontakt z zakażonymi zwierzętami, takimi jak koty, psy czy konie.

Błonica jest chorobą, która niegdyś wywoływała epidemie, prowadziła do licznych powikłań i zgonów. Jeszcze w latach 50. w Polsce notowało się kilkadziesiąt tysięcy zachorowań i od 1,5-3 tys. zgonów w ciągu roku. Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - PZH wynika, że w 2024 roku zanotowano w Polsce dwa przypadki błonicy, w 2023 roku jeden, a w 2022 roku w kraju nie odnotowano ani jednego przypadku. Wrocławskie media podają, że to pierwszy przypadek błonicy w tym mieście od kilkudziesięciu lat. 

Ostatnia fala masowych zachorowań w Europie była w latach 1993-1996. Jak podkreślają eksperci, błonica to choroba, którą na terenie naszego kontynentu praktycznie wyeliminowało wprowadzenie obowiązkowych szczepień. Wciąż stanowi jednak poważne zagrożenie m.in. w Afryce i Azji.

Błonica najczęściej dotyczy dzieci. Chorują na nią również dorośli, którzy nie przeszli szczepień.

Okres inkubacji błonicy wynosi ok. 2-5 dni. Przebieg choroby może być bardzo różny, od postaci bardzo łagodnych po śmiertelne.

Początkowo, najczęściej, występują niespecyficzne, stopniowo nasilające się dolegliwości takie jak: ból gardła, osłabienie, gorączka, ból głowy, bóle mięśni, trudności w połykaniu, chrypka, a także kaszel. Towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych okolicy szyi, potylicy i okolicy podżuchwowej. Obrzęk węzłów chłonnych powoduje charakterystyczny wygląd szyi - nazywa się ją "szyją Nerona" lub "szyją prokonsula". W badaniu przedmiotowym, jak zauważają lekarze, najbardziej charakterystyczną cechą choroby są szarobrązowe błony ściśle przylegające do błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Przy próbie ich usunięcia pojawia się krwawienie.

Błonica krtani i tchawicy jest najczęściej konsekwencją rozprzestrzeniania się zmian z gardła na dalsze odcinki dróg oddechowych. Błony rzekome (składające się m.in. z martwiczych komórek nabłonka, leukocytów, erytrocytów i bakterii) powodują zwężenie światła dróg oddechowych, może dojść do niewydolności oddechowej. Objawy, na jakie uskarżają się chorzy, to przede wszystkim: narastająca chrypka, szczekający kaszel, duszność. 

Pozostałe postaci kliniczne choroby, takie jak np. błonica skóry (zmiany przybierają formę przewlekłych, niegojących się owrzodzeń), występują bardzo rzadko.

Produkowane przez bakterie toksyny mogą wywoływać zmiany w układzie oddechowym, sercu czy układzie nerwowym. Zgony w przebiegu tej choroby są powodowane głównie niewydolnością oddechową lub krążenia.

W przypadku podejrzenia błonicy należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Wszyscy chorzy na błonicę wymagają leczenia szpitalnego. Leczenie polega na podawaniu antytoksyny, surowicy zawierającej przeciwciała przeciwko toksynie błoniczej, a także na stosowaniu antybiotyków.

Dostępna jest skuteczna szczepionka przeciw błonicy. W Polsce szczepienia przeciwko błonicy są obowiązkowe.

Kto powinien się zaszczepić? Eksperci Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - PZH wymieniają:

dzieci

• według kalendarza szczepień każde dziecko powinno zostać zaszczepione czterema dawkami szczepionki DTP w 2, 3-4. , 5-6. i 16-18. miesiącu życia (szczepienie podstawowe) oraz dawką przypominającą w 6. roku życia;

młodzież

• zgodnie z kalendarzem szczepień szczepionkę przeciw błonicy w skojarzeniu ze szczepionką przeciw tężcowi i krztuścowi (dTap) podaje się w wieku 14 lat jako szczepienie obowiązkowe;

dorośli

• zgodnie z kalendarzem szczepień szczepionkę przeciw błonicy w skojarzeniu ze szczepionką przeciw tężcowi (dT) podaje się w wieku 19 lat jako szczepienie obowiązkowe.

Z upływem czasu odporność przeciw błonicy maleje, dlatego osobom dorosłym zalecane są dawki przypominające co 10 lat, w szczególności osobom podróżującym oraz tym, które mają kontakt z osobami przybywającymi z krajów endemicznego występowania błonicy.

Źródła:

https://podyplomie.pl/monografie-po-dyplomie/34783,blonica?srsltid=AfmBOopkHu-Z1Lzv9zpigjdOX8Jn4csGIWEv0Tmj2JR1ZVkrVu5e8vFE.

https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/157290,blonica.

https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/blonica/?print-version.

CZYTAJ TAKŻE: 

Szerzy się w Chinach, jest w Europie. Tak objawia się zakażenie wirusem hMPV

Na temat zakażenia wciąż krąży wiele mitów. Z wirusem HIV można żyć wiele lat

"Kasuje" odporność na lata. Zapomniany wirus wraca do Polski