Zmutowany wirus polio w warszawskich ściekach. Jak przenosi się polio i jak się objawia?

W listopadzie w próbce ścieków komunalnych pobranej w Warszawie ujawniono obecność zmutowanego wirusa polio typu 2. To szczep, który może wywołać chorobę Heinego-Medina (polio). Jak oświadczył podczas konferencji prasowej Główny Inspektor Sanitarny dr n. med. Paweł Grzesiowski, to "sytuacja alertowa". "Nie znaczy to, że mamy zachorowania wśród ludzi. Mówimy tylko o tym, że pojawił się zmutowany wirus, który może być niebezpieczny dla osób niezaszczepionych" - mówił.

Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) GIS musi podjąć działania zapobiegawcze. Stąd też m.in. apele o szczepienie. Wspólny komunikat w związku z wynikami badań próbek ścieków w Warszawie opublikowali: Główny Inspektor Sanitarny, krajowy konsultant w dziedzinie chorób zakaźnych i krajowy konsultant w dziedzinie epidemiologii.

Eksperci zaznaczają, że nie istnieją skuteczne leki przeciw wirusowi poliomyelitis, leczenie jest wyłącznie objawowe. Można jednak zapobiec chorobie dzięki szczepieniu. By nie dopuścić do rozprzestrzeniania się wirusa, należy zapewnić co najmniej 95 proc. poziom zaszczepienia dzieci i młodzieży. Eksperci zaznaczają, że w 2023 roku stan zaszczepienia dzieci w 3. roku życia wynosił w Polsce 86 proc.

"Apelujemy do personelu medycznego oraz rodziców i opiekunów dzieci, które nie zostały zaszczepione lub nie ukończyły pełnego cyklu szczepień przeciw poliomyelitis, o uzupełnienie brakujących szczepień. Szczepienie jest nieodpłatne dla wszystkich osób do 19. roku życia. Szczepienia wykonywane są przy użyciu szczepionki inaktywowanej (IPV), która jest skuteczna i bezpieczna" - przekazano.

Polio, zwane też nagminnym porażeniem dziecięcym, nagminnym zapaleniem rogów przednich rdzenia kręgowego lub chorobą Heinego-Medina od nazwisk badaczy, którzy przedstawili pierwszy jej opis (spotkamy się też z nazwą poliomyelitis), to ostra choroba zakaźna wywołana przez poliowirusy. Jak wskazują eksperci, istnieją trzy typu poliowirusów, które nieznacznie różnią się zakaźnością i nasileniem objawów. Po dostaniu się do organizmu drogą pokarmową wirusy polio mnożą się w nabłonku jelit. Jeżeli dostaną się do ośrodkowego układu nerwowego, mogą wywoływać uszkodzenie nerwów, co może prowadzić do niedowładu lub porażenia mięśni.

Zakażenie przenosi się drogą pokarmową i kropelkową przez kontakt z osobą zakażoną, przedmioty skażone jej wydzielinami (pochodzącymi z gardła albo zanieczyszczone kałem - polio to choroba "brudnych rąk"), a także przez pokarm lub wodę zanieczyszczoną ściekami skażonymi wirusem. Z osoby na osobę przenosi się bardzo łatwo. Zachorować może każdy, kto nie był zaszczepiony, niezależnie od wieku. Najwięcej zachorowań notuje się wśród dzieci do 5. roku życia.

Zauważa się, że większość osób zarażonych wirusem polio nie ma żadnych objawów. U innych występują niecharakterystyczne objawy grypopodobne. Należą do nich: gorączka, zmęczenie, ból głowy, ból brzucha, nudności, wymioty, utrata apetytu, bóle mięśni, ból gardła. W przypadku zajęcia ośrodkowego układu nerwowego pojawiają się bóle głowy, sztywność karku, mogą wystąpić zaburzenia świadomości.

Postacie porażenne występują raz na kilkaset przypadków. Mogą prowadzić do trwałej niepełnosprawności, a nawet śmierci. U chorych obserwuje się m.in. silny ból mięśni, mrowienie, drętwienie, skurcze mięśniowe, osłabienie siły mięśni, utratę czucia i zdolności ruchowych w różnych częściach ciała. Może wystąpić porażenie różnych kombinacji kończyn, ale najczęściej porażeniu ulegają kończyny dolne. Niedowłady są zwykle trwałe. Porażenie może dotyczyć także mięśni oddechowych. 

Postać porażenna polio dotyczy przede wszystkim starszych dzieci i dorosłych.

Podstawą pewnego rozpoznania polio jest wyizolowanie wirusa polio z wymazu z nosogardła lub kału. Jak już wspomnieliśmy, nie istnieje jednak specyficzne leczenie. Leczenie polio polega na odpoczynku, leczeniu podtrzymującym i objawowym. Chorzy z porażeniami mięśni oddechowych wymagają wspomagania oddychania.

Zakażeniu można zapobiec jedynie przez wcześniejsze szczepienie. Przed wprowadzeniem szczepień choroba powodowała każdego roku na świecie tysiące zgonów i kilkanaście tysięcy przypadków trwałego inwalidztwa u dzieci w wieku szkolnym. W Polsce szczepienia przeciwko polio prowadzone są od połowy lat 50. Znajdują się na liście szczepień obowiązkowych dla najmłodszych dzieci.

Szczepionka przeciw polio zawiera inaktywowane (zabite) poliowirusy. Jest podawana podskórnie lub domięśniowo. Aby uzyskać pełną ochronę dziecka, jak wskazują eksperci, wskazane jest podanie czterech dawek szczepionki. Według kalendarza szczepień ochronnych podaje się trzy dawki szczepienia podstawowego w 3-4., 5-6. oraz 16-18. miesiącu życia. Dawka przypominająca podawana jest w 6. roku życia. Ochrona poszczepienna jest długotrwała i może utrzymywać się całe życie.

"Polska, jak i cały Region Europejski WHO, jest oficjalnie wolna od poliomyelitis od 2002 roku. Ostatnie dwa spowodowane dzikim wirusem polio przypadki tej choroby w Polsce odnotowano w 1982 roku i 1984 roku. Mimo to groźba ponownego wprowadzenia dzikiego wirusa polio do naszego kraju pozostaje realna, aż do momentu wyeradykowania tej choroby na świecie" - przypomina Główny Inspektorat Sanitarny.

CZYTAJ TAKŻE: 

Ważna decyzja Ministerstwa Zdrowia. Mogą zaszczepić się za darmo

Z lasu oprócz grzybów można przynieść też kleszcze. Czy boreliozy należy się bać?

Objawy to gorączka i wysypka na całym ciele. Trzydniówka dotyczy także dorosłych