Cukrzycę widać na skórze. Zmiany w tych miejscach powinny zwrócić twoją uwagę

Wyróżniamy dwa podstawowe typy cukrzycy: 1 i 2.

Cukrzyca typu 1 jest spowodowana prawie całkowitym zniszczeniem komórek β trzustki produkujących insulinę przez przeciwciała. Wspomniany hormon odpowiada za regulację poziomu glukozy w organizmie - jego brak powoduje, że we krwi cukier występuje w nadmiarze. Cukrzyca typu 1 zwykle ujawnia się u osób poniżej 30. roku życia, najczęściej nagle i wymaga szybkiego wdrożenia insulinoterapii.

O wiele częściej rozpoznaje się cukrzycę typu 2 (80 proc. przypadków), która jest spowodowana obniżoną wrażliwością tkanek na insulinę, pomimo jej właściwego stężenia we krwi (tzw. insulinooporność). Co prawda, choroba może być uwarunkowana genetycznie (dziedziczenie wielogenowe), ale decydującą rolę odgrywają czynniki środowiskowe - otyłość brzuszna i mała aktywność fizyczna. 

Zanim przejdziemy do omawiania skórnych symptomów cukrzycy, warto przypomnieć najważniejsze objawy choroby. Należą do nich: wzmożone pragnienie, zmęczenie i częste oddawania moczu. Jak już zostało wspomniane, cukrzyca typu 1 zaczyna się zwykle nagle, może manifestować się jako zagrażające życiu zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, doprowadzające do śpiączki ketonowej. Typowe objawy cukrzycy typu 2 pojawiają się rzadziej niż w cukrzycy typu 1 - ponad połowa pacjentów nie zgłasza żadnych dolegliwości i chorobę wykrywa się przypadkowo lub w badaniach przesiewowych.

Jaki jest związek pomiędzy zbyt wysokim stężeniem glukozy we krwi a rozwojem zmian na skórze? Na pierwszy rzut oka niewielki, ale to tylko pozory. Cukier, gdy jest w nadmiarze, hamuje namnażanie się komórek naskórka (keratynocytów), indukuje ich śmierć i zmniejsza syntezę białek. Hiperglikemia przyczynia się także do rozregulowania pracy układu immunologicznego, wpływając na przemieszczanie się komórek odpornościowych i fagocytozę, która jest swego rodzaju "pożeraniem" drobnoustrojów.

Zakażenie skóry i błon śluzowych

Cukrzyca zwiększa ryzyko infekcji, w tym tych, które dotyczą skóry. Choroba upośledza mechanizmy odpornościowe, co stwarza idealne warunki do bytowania drobnoustrojów. Nawracające zapalenia lokalizują się w dość nietypowych miejscach, np. na kącikach ust lub w obszarze ujścia cewki moczowej. Zwiększona częstość infekcji intymnych bywa również powikłaniem stosowania przeciwcukrzycowych leków z grupy flozyn.

Ciemne plamy na skórze

W przebiegu cukrzycy typu 2 może dojść do tzw. rogowacenia ciemnego, czyli ciemnych przebarwień skóry, nadmiernie rogowaciejących, które umiejscowione są symetrycznie, zwykle na łokciach, kolanach, w dołach pachowych lub na szyi (objaw brudnej szyi). Poza cukrzycą, otyłością, insulinoopornością mogą także wynikać z rozwoju nowotworu, w związku z tym zawsze powinno się pokazać je lekarzowi.

Wysuszenie i świąd skóry

Cukrzyca wiąże się z odwodnieniem, które dotyka również skóry, a przede wszystkim stóp. Brak odpowiedniej ilości wody predysponuje do mikrouszkodzeń i podrażnień, które utrudniają proces gojenia ran i sprzyjają wnikaniu bakterii i grzybów. Pacjenci z cukrzycą odczuwający uogólniony świąd powinni jak najszybciej wybrać się do lekarza. Ta dolegliwość może świadczyć o zaawansowanym uszkodzeniu nerek będącym powikłaniem przewlekłej hiperglikemii. 

Pajączki na skórze

Teleangiektazje, szerzej znane jako pajączki, to manifestacja zaburzeń krążenia krwi w małych naczyniach. Zaczerwienienie wzmaga się m.in. po spożyciu alkoholu, wypiciu kawy czy w czasie aktywności fizycznej. Najlepszym sposobem na ograniczenie tego niekomfortowego objawu jest odpowiednia kontrola glikemii. Jeśli to nie wystarcza, warto zgłosić się po poradę do dermatologa, który może zasugerować wykonanie specjalistycznych zabiegów.

Obumieranie tłuszczowe

Tłuszczowate obumieranie skóry występuje częściej u kobiet, głównie na przedniej powierzchni podudzi. Ma charakter czerwonobrązowych plam, na których widoczne są poszerzone naczynia krwionośne. Może prowadzić do powstawania owrzodzeń, które bolą i wymagają stosowania glikokortykosteroidów. Co prawda, nie wykazano jednoznacznego związku ze stopniem wyrównania cukrzycy, stwierdzono natomiast jego korelację z uszkodzeniem małych naczyń.

Cukrzycowa twardzina obrzękowa

Dotyczy twarzy, obręczy barkowej i klatki piersiowej. Skóra staje się pogrubiała, nie daje się ująć w fałd, a chory ma kłopot z wyrażaniem emocji za pomocą zmian mimiki twarzy i wykonywaniem ruchów wymagających zaangażowania kończyny górnej.

Kępki żółte powiek

Kępki na powiekach przy wewnętrznej powierzchni oka są pokłosiem gromadzenia się lipidów. Cukrzyca łączy się z deregulacją gospodarki tłuszczowej. Zmiany przybierają zwykle żółty lub pomarańczowy kolor. Poza cukrzycą mogą wynikać także z miażdżycy lub innych chorób naczyniowych.

Zmiany skórne bywają niezwykle problematyczne, wywołują dyskomfort i mogą doprowadzić do obniżenia pewności siebie i izolacji chorego. Z tego powodu nie warto ryzykować. Jeśli rozpoznano u ciebie cukrzycę, nie czekaj do czasu wystąpienia objawów, zacznij dbać o skórę już dziś. Pamiętaj, by codziennie ją oczyszczać i nawilżać przy użyciu sprawdzonych środków zaleconych przez lekarza. Kupowanie kosmetyków o niezweryfikowanej jakości może okazać się drogą donikąd lub wręcz pogorszyć stan skóry.  

Źródła:

W. Grzesiuk, D. Szydlarska, K. Jóźwik, Insulinooporność w endokrynopatiach, "Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii" 2008, tom 5, nr 1.

A.K. Mottl, K.R. Tuttle, G.L. Bakris, Diabetic kidney disease: Manifestations, evaluation, and diagnosis [online], w: UpToDate, https://www.uptodate.com/contents/diabetic-kidney-disease-manifestations-evaluation-and-diagnosis.

J. Sieradzki, E. Płaczkiewicz-Jankowska, Zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Przewlekłe powikłania cukrzycy, w: Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2022/23, red. P. Gajewski, Kraków 2022.

CZYTAJ TAKŻE: 

Jedną masz na całe życie, drugą możesz wyleczyć. Cukrzyca ma różne oblicza

Drżenia, mrowienia i zawroty głowy. Ratowniczka: na spadek cukru reaguj natychmiast!

To dlatego wynik pomiaru cukru może być zakłamany. Najczęściej winne są te czynniki