Skracanie snu niesie kilka konsekwencji dla zdrowia. Po tym poznasz, że odpoczywasz za mało

Sen, choć traktowany jest jako czas bezczynności, to pełni wiele ważnych funkcji, które są kluczowe dla fizycznej i psychicznej kondycji organizmu. 

W czasie snu dochodzi do konsolidacji pamięci - informacje z dnia są porządkowane i utrwalane w pamięci długotrwałej. Konsolidacja to też proces, który wspiera naukę i zapamiętywanie nocych informacji, ale sen pomaga także rozwiązywać problemy .

W fazie wolnofalowej i fazie REM, mózg odtwarza i porządkuje doświadczenia z całego dnia, wzmacniając ważne połączenia między neuronami, a jeśli sen jest przerywany - o wiele trudniej jest przypomnieć sobie pewne szczegóły danych wydarzeń i trudniej zapamiętywać nowe informacje. 

W czasie snu wydziela się hormon wzrostu (GH), który jest odpowiedzialny za regenerację tkanek i mięśni.

Stabilizują się też poziomy innych hormonów (np. kortyzolu, insuliny, leptyny, greliny), co wpływa na metabolizm, apetyt i odporność.

Sen to także czas, gdy dochodzi do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi oraz tętna, co oznacza, że układ sercowo-naczyniowy jest odciążony i odpoczywa. 

W czasie snu wzrasta aktywność komórek odpornościowych (np. limfocytów T), dlatego nieregularny sen może prowadzić do częstszych infekcji. Nie bez powodu mówi się także, że osoby dotknięte chorobą lub po operacji potrzebują dużo snu - sen wspiera produkcję przeciwciał, które przyspieszają proces rekonwalescencji.

Jak wspomniano już wcześniej, w trakcie snu dochodzi do konsolidacji pamięci. Układ nerwowy porządkuje informacje i zdarzenia, a następnie zapamiętuje je z zachowaniem chronologii. Niedobór snu realnie wpływa na pamięć oraz na uczenie się. 

Podczas snu, zwłaszcza w fazach NREM (sen głęboki) i REM, mózg utrwala informacje z dnia. W fazie NREM porządkuje się pamięć faktów i umiejętności, a w REM emocji i skojarzeń. Jeśli sen jest za krótki albo jest przerywany, te procesy nie zachodzą w pełni.

Oprócz tego bezsenność osłabia funkcjonowanie hipokampu, czyli części mózgu, która  odpowiada za tworzenie nowych wspomnień. Badania pokazują, że po jednej nieprzespanej nocy mózg zapamiętuje nawet o 40 proc.  mniej nowych informacji, niż po dobrze przespanej.

Niedostateczna ilość snu zmniejsza aktywność kory przedczołowej, która jest odpowiedzialna za rozumowanie, podejmowanie decyzji oraz za koncentrację. Jeśli śpimy za krótko, trudniej jest utrzymać czujność oraz skupić uwagę na wykonywanych czynnościach w ciągu dnia. 

Zmęczenie wynikające z niewyspania spowalnia także czas reakcji mózgu, dlatego wszystkie czynności wymagające wysiłku umysłowego są o wiele trudniejsze do wykonania po zarwanej nocy. 

Badania wykazują, że kiepsko przespana noc może powodować takie same skutki, jak zatrucie alkoholowe - organizm człowieka po zarwanej nocy działa podobnie, jak na kacu. 

Przewlekły niedobór snu powoduje z kolei zaburzenia koncentracji, spadek zdolności do podejmowania decyzji, może także wpływać na takie czynności, jak codzienna praca czy prowadzenie samochodu. 

Deficyt snu ma zdecydowanie niekorzystny wpływ na umiejętność regulowania emocji.  Kiedy na odpoczynek przeznaczamy zbyt mało czasu, ciało migdałowate w mózgu staje się nadaktywne. Odpowiada ono za regulowanie emocji. To oznacza, że im mniej snu, tym bardziej jesteśmy skłonni do impulsywnych reakcji na różne zdarzenia i gorzej radzimy sobie z narastającym stresem lub uczuciem frustracji. 

Mózg potrafi także przetrwarzać emocje, jakie towarzyszyły nam w ciągu dnia, dlatego w przypadku przewlekłego stresu albo napięcia emocjonalnego, możemy śnić wyraziste i nieprzyjemne sny, które są naturalną reakcją organizmu na emocje. 

Odpowiednia ilość snu przywraca równowagę neuronalną, przez to poprawia się umiejętność regulowania emocji, spada poziom drażliwości i lękliwości, a także znikają nieprzyjemne sny. 

Brak odpowiedniej ilości odpoczynku obniża poziom serotoniny oraz dopaminy - neuroprzekaźników, które odpowiadają za nastrój ale też motywację. Im mniej snu, tym wyższy poziom kortyzolu. Nierównowaga chemicznych związków w układzie nerwowym prowadzi do drażliwości i obniżonego nastroju. Już dawno wykazano, że bezsenność zwiększa ryzyko występowania depresji oraz zaburzeń lękowych. 

Wszystko, czego uczymy się w ciągu dnia, „przyłącza się" do naszej posiadanej już wiedzy w ciągu nocy, dzięki czemu porządkujemy przyswojone wiadomości i tworzymy z nich wiedzę uogólnioną. 

Niedostateczna ilość snu powoduje, że procesy te nie mogą zachodzić w pełni, przez co spada umiejętność logicznego myślenia i przyswajania nowej wiedzy. 

Rezultatem jest słabsze i wolniejsze rozumienie, gorsze zapamiętywanie i mniejsza umiejętność stosowania nowych informacji.

Niedobór snu wpływa również na szybkość komunikacji między komórkami mózgu. Oznacza to, że u osób, które śpią za mało, nawet proste czynności i zadania mogą wydawać się trudne do wykonania - zwłaszcza po nieprzespanej nocy. 

Za podejmowanie decyzji, osąd wydarzeń oraz rozumowanie pewnych zdarzeń odpowiada przede wszystkim kora przedczołowa, która jest niezwykla wrażliwa na niedobór snu. 

Jeśli śpimy za mało zauważamy, że mamy większą trudność z oceną ryzyka, planowaniem pewnych działań lub przewidywaniem konsekwencji.  Jednocześnie ośrodki emocjonalne mózgu stają się bardziej reaktywne, co prowadzi do impulsywnych lub nieprzemyślanych decyzji.

Im mniej śpimy, tym słabsza jest nasza kreatywność oraz umiejętność rozwiązywania problemów. Im lepszy sen i regularny odpoczynek - tym łatwiej radzimy sobie z emocjami, łatwiej podejmujemy decyzje i często potrafimy przewidzieć konsekwencje własnych działań.

Źródła:

1. https://journals.viamedica.pl/forum_leczenia_otylosci/article/download/54254/41129
2. https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-61226-79335?filename=79335.pdf

CZYTAJ TAKŻE:

Wyciszają umysł, rozluźniają ciało. Zastosuj, a zaśniesz w mgnieniu oka bez leków

Wystarczą trzy takie noce, by zaszkodzić sercu. Wyszło w badaniach krwi

Co pijesz wieczorem, jakie leki bierzesz, na co chorujesz? To dlatego nie możesz spać w nocy