Obawiasz się raka piersi? Miała go kobieta z twojej rodziny? Te pięć rzeczy rób regularnie

Naukowcy ustalili, że unikanie czynników ryzyka w nieznacznym stopniu zmniejsza zachorowalność, dlatego najistotniejsze jest wczesne wykrycie raka, które daje szanse na całkowite wyleczenie. Śmiertelność jest mniejsza prawie o 40 proc. u kobiet, które poddały się badaniom przesiewowym, zwłaszcza w grupie powyżej 50. roku życia. Za najlepszą metodę przesiewową uchodzi mammografia. Warto wspomnieć, że od 1 listopada 2023 roku zaszła zmiana i profilaktycznej mammografii na NFZ mogą poddać się kobiety w wieku od 45 do 74 lat. Wcześniej bezpłatna mammografia była dostępna dla kobiet w wieku od 50 do 69 lat. 

Mammografia trwa kilkanaście minut i jest nieinwazyjna. Jeśli należysz do grupy wiekowej zagrożonej chorobą, zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego i zapytaj o dostępne programy profilaktyczne.

USG piersi dedykowane jest młodszym kobietom, dlatego że do ok. 40. roku życia piersi składają się głównie z tkanki gruczołowej, która jest bardziej gęsta i trudniejsza do prześwietlenia w mammografii. Dla uzyskania jak najlepszych wyników badanie powinno być przeprowadzane w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego, tuż po zakończeniu krwawienia, ale przed fazą owulacji, ponieważ to właśnie wtedy w piersiach znajduje się mniejsza ilość wody, dzięki czemu obrazowanie jest dokładniejsze.

USG to bardzo szeroko dostępne badanie, jednak wszystkie wykryte w nim zmiany patologiczne powinny być weryfikowane histopatologicznie. Oznacza to, że czasami zachodzi konieczność nakłucia zmiany zidentyfikowanej w USG (ale też zidentyfikowanej podczas mammografii czy samobadania) i poddanie pobranego materiału testom mikroskopowym. Badanie histopatologiczne to jedyna pewna metoda rozpoznania nowotworu.

Samobadanie jest jednym z elementów szeroko pojętej profilaktyki raka sutka. Jeśli poświęcisz zaledwie kilka minut w miesiącu, by lepiej poznać swoje ciało, zwiększasz szansę na to, że w porę zauważysz ewentualne nieprawidłowości. 

Najlepszym momentem na samobadanie piersi jest tydzień po zakończeniu miesiączki - to właśnie wtedy piersi są najmniej obrzmiałe i łatwiej wyczuć ewentualne zmiany. Badanie dobrze jest przeprowadzać na stojąco. Warto zacząć od oceny wyglądu piersi (symetrii, wielkości i kształtu oraz koloru), a następnie przejść do wykonywania okrężnych ruchów palcami po całej powierzchni piersi i pach. Lekarze zalecają, by wzrokowo podzielić piersi na cztery kwadranty lub poruszać się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Lewą rękę kładzie się za głowę, a prawą bada lewą pierś, a potem zmienia się strony. Samobadanie przeprowadza się całymi opuszkami płasko złączonych palców, uciskając skórę na głębokość ok. 2 cm. Pierś bada się, wykonując koliste ruchy, zaczynając od brodawki i stopniując nacisk od słabego do mocnego w każdym dotykanym punkcie. Ważne jest, by zwracać uwagę na wszelkie guzki, zgrubienia, zmiany w kształcie piersi czy obecność wydzieliny sączącej się z brodawek.

Podsumowując: chociaż skuteczności samobadania piersi nie można równać z mammografią czy USG, pacjentki, które regularnie sprawdzają stan swoich piersi w warunkach domowych, są zwykle bardziej wyczulone na jakiekolwiek nieprawidłowości. Większa świadomość przekłada się na szybszą reakcję, a nowotwór może rozwijać się w ekspresowym tempie i dawać przerzuty, więc działania należy podjąć jak najwcześniej - wtedy szanse na wyleczenie są największe.

Na rodzinną skłonność wskazują zachorowania wśród krewnych I stopnia, w młodym wieku lub obustronne występowanie nowotworu. Warto porozmawiać z kobietami w swojej rodzinie, a później przekazać wszystkie ważne informacje ginekologowi. W tym miejscu musimy podkreślić, jak istotne są regularne wizyty u specjalisty. Podczas rutynowej kontroli lekarz nie tylko przeprowadza badanie palpacyjne piersi, ale także może zlecić dodatkowe badania, takie jak USG czy mammografię. Regularne kontrole pozwalają również na edukację pacjentki. Wczesna diagnostyka jest najważniejszą bronią w walce z rakiem piersi, a systematyczne odwiedzanie gabinetu ginekologicznego zwiększa szansę na szybkie wykrycie zmian, zanim staną się groźne dla zdrowia.

Najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka piersi jest wiek - 2/3 przypadków jest wykrywanych w przedziale wiekowym od 45 do 69 lat. Niestety, nie mamy wpływu na upływający czas, podobnie jak na aspekty dziedziczne, genetyczne i hormonalne. Ale istnieją także modyfikowalne czynniki ryzyka choroby. Ryzyko raka piersi zwiększają: dieta bogata w tłuszcze nasycone, otyłość po menopauzie, spożywanie alkoholu w znacznych ilościach i niedostateczna aktywność fizyczna. Bardziej narażone na nowotwór piersi są także kobiety pracujące w środowisku, w którym są eksponowane na promieniowanie jonizujące.

Źródła:

Aktualności Centrali. Mammografia i cytologia. Ważne zmiany w programach profilaktycznych na NFZ, Narodowy Fundusz Zdrowia.

Radzisław Kordek, Onkologia: podręcznik dla studentów i lekarzy.

Nowotwory. Rak sutka, w: Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji, red. A. Żyluk, Warszawa 2016.

CZYTAJ TAKŻE: 

To najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. Wiele czynników zwiększa ryzyko

Co roku diagnozę słyszy 6 tysięcy Polek. Rak szybko daje pierwsze objawy

Do onkologa nie trzeba mieć skierowania. W takich przypadkach idź na wizytę