Kwasica. Podstępny stan zagrażający zdrowiu

Najogólniej mówiąc kwasicą nazywa się stan zwiększonej kwasowości krwi. Uszkodzenie narządów odpowiedzialnych za wydalanie toksyn (przede wszystkim nerek i płuc) może prowadzić do niewydolności narządów wewnętrznych. Żeby zrozumieć, jak poważnym zagrożeniem dla zdrowia może być kwasica, dowiedz się w wyniku jakich mechanizmów powstaje i jakie są jej rodzaje.

Kwasica powstaje na skutek zwiększenia stężenia jonów H+ i Cl- we wnętrzu komórek i może prowadzić do spadku pH. Dzięki istnieniu buforów, z których najważniejszym jest HCO3-, możliwe jest wyrównanie tej nieprawidłowości. Jeżeli jednak ich przeciążenie jest nadmierne, rozwija się kwasica niewyrównana i stąd pochodzi pierwszy podział kwasic. Drugi wyróżnia kwasicę: metaboliczną i oddechową. 

Kwasica jest związana z licznymi powikłaniami w procesach zachodzących w organizmie, z których najważniejsze to:

• utrudnione wiązanie tlenu przez hemoglobinę;
• mobilizację wapnia z kości;
• zakwaszenie moczu;
• wzrasta stężenie potasu i wapnia we krwi;
• osłabienie siły skurczów serca.

W kwasicy metabolicznej wzrasta stężenie jonów H+ i spada HCO3-. Dzieje się tak, ponieważ:

• organizm sam z siebie zaczyna produkować za dużo kwasów - kwasica ketonowa i mleczanowa;
• zasady są tracone przez przewód pokarmowy - biegunki i przetoki;
• do organizmu są dostarczane substancje zakwaszające - alkoholowa kwasica metaboliczna, zatrucie salicylanami. 
  W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że kwasica metaboliczna nie jest tym samym co zakwaszenie organizmu!
• następuje upośledzenie regeneracji wodorowędlanów przez nerki.

Na kwasicę ketonową, będącą odmianą kwasicy metabolicznej, narażone są osoby chorujące na cukrzycę, głodzące się, spożywające alkohol w nadmiernych ilościach, a także ci, którzy borykają się z nadczynnością tarczycy. Organizm dąży do wyrównania zaburzeń przez zwiększone wydalanie H+ przez nerki i hiperwentylację, czyli przyspieszony oddech. U chorych może pojawić się także oddech Kussmaula, który cechuje się przyspieszeniem, pogłębieniem i wyczuwalnym zapachem acetonu, co sprawia, że kwasica, zupełnie błędnie, może zostać wzięta za upojenie alkoholowe. Jeszcze inną odmianą kwasicy metabolicznej jest kwasica mleczanowa, która wiąże się z obniżeniem ciśnienia krwi, obniżoną temperaturą ciała, zwiększoną męczliwością, odwodnieniem i bólami brzucha. 

W zaawansowanej kwasicy mleczanowej dochodzi do zaburzeń świadomości, które mogą zakończyć się śpiączką.

Do kwasicy oddechowej dochodzi, kiedy wzrasta stężenie jonów H+ i zwiększa się poziom CO2. Przyczyny tego zjawiska mogą leżeć w zaburzeniach wentylacji, w ośrodkowym układzie nerwowym, np. na skutek zatruciem morfiną lub barbituranami, w ograniczeniu ruchomości klatki piersiowej, oraz w samych płucach w trakcie zapalenia czy zwężeniu dróg oddechowych. Ostra kwasica oddechowa wynika z tego, że nerki nie są w stanie wystarczająco sprawnie wydalać jonów H+, z kolei przewlekła jest spowodowana długotrwałym wzrostem poziomu CO2. Jak rozpoznać, że ma się do czynienia z kwasicą oddechową? Do najważniejszych objawów, tego zaburzenia należą: bóle głowy, senność i zasinienie skóry.  

W leczeniu kwasicy ketonowej w pierwszej kolejności należy ocenić stan chorego. Jeśli doszło do utraty przytomności, należy udrożnić drogi oddechowe. W błyskawicznie postępującej kwasicy może dojść do zatrzymania krążenia, należy zatem natychmiast rozpocząć resuscytację krążeniowo - oddechową. Jeżeli podejrzewasz u kogoś kwasicę, powodującą zaburzenia oddechu, jak najszybciej wezwij pomoc. Ostrą kwasicę metaboliczną należy leczyć w szpitalu - poza leczeniem objawów, wyrównywaniem zaburzeń wodno-elektrolitowych, konieczne jest także leczenie choroby podstawowej np. cukrzycy, nadczynności tarczycy, zatruć czy wstrząsu. Nieuniknione może być również wdrożenie wentylacji mechanicznej, co możliwe jest wyłącznie w warunkach szpitalnych. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Co jeść, by przywrócić równowagę kwasowo-zasadową?

Ostre powikłania cukrzycy. Nieleczona prowadzi do innych chorób