Witamina K - podawana w pierwszych godzinach życia. Taka jest jej rola
Witamina K w przeciwieństwie do wielu innych witamin zwykle nie jest stosowana jako suplement diety. Występuje w bardzo wielu produktach spożywczych, dlatego rzadko dochodzi do niedoborów. Może się wydawać, że przez to nie jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale nic bardziej mylnego. Bierze choćby udział w procesie krzepnięcia krwi. Dlaczego o witaminie K myśli się już w pierwszych chwilach życia? Odpowiadamy.
Witamina K należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach - tej samej, do której zalicza się witaminy A, D oraz E. Jest ważna dla procesu krzepnięcia krwi. W warunkach naturalnych występuje w dwóch postaciach. Filochinon (witamina K1) to najbardziej rozpowszechniona forma witaminy K. Obecna jest w zielonych warzywach liściastych i warzywach z rodziny kapustnych. Menachinony (witamina K2, MK) to z kolei grupa związków pozyskiwanych w dużej mierze z mięsa, serów i jaj, a syntetyzowanych przez bakterie. Najlepiej zbadane menachinony to MK-4, MK-7 i MK-9. Warto wspomnieć również o menadionie (witaminie K3) - to syntetyczna forma witaminy K, a szeroko stosowana w hodowli zwierząt.
Jak już zostało wspomniane, witamina K odgrywa ważną rolę przede wszystkim w procesie krzepnięcia krwi. To dzięki temu, że nasza krew potrafi krzepnąć, nie wykrwawiamy się na skutek drobnych skaleczeń czy urazów. Witamina K pomaga wytworzyć cztery z 13 białek niezbędnych do prawidłowego krzepnięcia krwi. Zależne od witaminy K są: czynnik krzepnięcia II - protrombina, czynnik krzepnięcia VII - prokonwertyna, czynnik Christmasa (IX), a także czynnik Stuarta (X). Dodatkowo zależne od witaminy K są białka S i C, które uczestniczą w regulacji krzepnięcia krwi. Miliony noworodków na całym świecie otrzymują witaminę K (głównie w zastrzyku) zaraz po urodzeniu, gdyż dzieci rodzą się z niedoborem tego składnika, a jego deficyt w pierwszych dobach życia tylko się powiększa. Podanie witaminy K chroni je przed groźnymi krwawieniami.
Witamina K uczestniczy też m.in. w tworzeniu osteokalcyny - najważniejszego białka niekolagenowego tkanki kostnej. Niektóre badania wykazały, że wyższe spożycie witaminy K wiąże się z mniejszą częstością złamań szyjki kości udowej i niską gęstością kości. Niski poziom witaminy K we krwi został powiązany z niską gęstością kości, a raport z badania Nurses’ Health Study wskazywał, że u kobiet, które otrzymywały co najmniej 110 mcg witaminy K dziennie, prawdopodobieństwo złamania biodra było o 30 proc. mniejsze niż u kobiet, które przyjmowały mniej witaminy K. W innych badaniach suplementacja witaminą K nie miała wpływu na gęstość mineralną kości. Eksperci podkreślają, że wyniki badań klinicznych i metaanaliz są sprzeczne i choć istnieją pewne dowody na pozytywny wpływ witaminy K, potrzebne są dalsze badania.
Kilka badań skupiało się również na wpływie witaminy K na zdrowie serca. Wskazuje się, że witamina K bierze udział w produkcji białek macierzy Gla (MGP), które pomagają zapobiegać zwapnieniu lub stwardnieniu tętnic. Jedno z ostatnich badań wykazało, że osoby stosujące dietę bogatą w witaminę K mają do 34 proc. mniejsze ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych związanych z miażdżycą. Naukowcy zaznaczają jednak, że potrzebne są kolejne badania, aby w pełni zrozumieć ten proces.
W najnowszych publikacjach wskazuje się, że witamina K działa jak środek przeciwzapalny i chroni przed stresem oksydacyjnym.
Zapotrzebowanie na witaminę K jest zróżnicowane i zależy m.in. od wieku, płci i stanu fizjologicznego.
Niedobór witaminy K stwierdzany jest raczej rzadko. Witamina K występuje w wielu produktach spożywczych i normalna dieta zazwyczaj dostarcza jej wystarczającą ilość. Najczęstsze przyczyny niedoboru witaminy K to: niewystarczające spożycie wraz z dietą, zaburzenia procesu trawienia bądź wchłaniania w przewodzie pokarmowym, nadużywanie alkoholu oraz przyjmowanie leków, które zakłócają wchłanianie tego składnika.
Objawy związane z niedoborem witaminy K są następujące:
- podatność na siniaki,
- krwawienia z nosa lub dziąseł,
- nadmierne krwawienie z ran, nakłuć, miejsc wstrzyknięcia lub ran pooperacyjnych,
- obfite miesiączki,
- krwawienie z przewodu pokarmowego,
- krew w moczu i/lub stolcu,
- wydłużony czas protrombinowy (czas protrombinowy określa szybkość krzepnięcia krwi).
W chorobie krwotocznej noworodków wywołanej niedoborem witaminy K mogą występować objawy podobne do tych wymienionych powyżej, a w poważniejszych przypadkach może dojść do krwotoków w obrębie czaszki.
Leczenie niedoboru witaminy K zwykle obejmuje suplementację doustną lub zastrzyki. Suplementacja długotrwała lub przez całe życie może być konieczna u osób z chorobami przewlekłymi.
Witamina K znajduje się w wielu produktach spożywczych. Dostarczamy ją organizmowi, spożywając:
- brokuły (141,1 µg witaminy K w 100 g ugotowanych warzyw),
- szpinak,
- sałatę,
- jarmuż,
- brukselkę,
- kapustę włoską,
- natkę pietruszki,
- wątrobę (zwłaszcza wołową),
- niektóre gatunki serów i fermentowane produkty mleczne,
- żółtka jaj,
- olej sojowy,
- olej rzepakowy,
- oliwę z oliwek,
- bazylię,
- kolendrę.
Nie zaobserwowano negatywnych skutków dostarczania witaminy K wraz z pożywieniem czy też w postaci suplementów przyjmowanych zgodnie z zaleceniami. Eksperci podkreślają, że nie wyklucza to niebezpieczeństwa w przypadku większych dawek. Nie ma jednak wystarczających dowodów, aby stwierdzić, jakie mogą być skutki przyjmowania dużych dawek suplementów witaminy K każdego dnia przez osoby dorosłe.
Normy na witaminę K określono jedynie w odniesieniu do filochinonu (witaminy K1). Zostały ustalone na poziomie wystarczającego spożycia. I tak:
- dzieci w wieku 0-6 miesięcy - 5 µg witaminy K/dobę,
- dzieci w wieku 7-11 miesięcy - 8,5 µg witaminy K/dobę,
- dzieci w wieku 13 lat - 15 µg witaminy K/dobę,
- dzieci w wieku 4-6 lat - 20 µg witaminy K/dobę,
- dzieci w wieku 7-9 lat - 25 µg witaminy K/dobę,
- chłopcy i dziewczęta w wieku 10-12 lat - 40 µg witaminy K/dobę,
- chłopcy i dziewczęta w wieku 13-15 lat - 50 µg witaminy K/dobę,
- chłopcy w wieku 16-18 lat - 65 µg witaminy K/dobę,
- dziewczęta w wieku 16-18 lat - 55 µg witaminy K/dobę,
- mężczyźni powyżej 19. roku życia - 65 µg witaminy K/dobę,
- kobiety powyżej 19. roku życia - 55 µg witaminy K/dobę,
- kobiety w ciąży poniżej i powyżej 19. roku życia - 55 µg witaminy K/dobę,
- kobiety karmiące piersią poniżej i powyżej 19. roku życia - 55 µg witaminy K/dobę.
Jeśli przyjmujesz leki rozrzedzające krew (acenokumarol, warfaryna itp.), z witaminą K musisz uważać. Jeśli nagle zwiększysz lub zmniejszysz spożycie witaminy K w swojej diecie, może to mieć niezamierzone konsekwencje - może ograniczyć skuteczność tych preparatów.
CZYTAJ TAKŻE:
