Alzheimer wpływa na nastrój. Chorzy zmieniają się na długo przed diagnozą

Choroba Alzheimera jest schorzeniem neurodegeneracyjnym, w którym dochodzi do postępującego zaniku kory mózgu. Obecnie jej przyczyny nie są do końca znane - istnieje kilka hipotez, z czego dwie uważane są za najbardziej prawdopodobne. Jedna z nich zakłada, że przyczyną choroby Alzheimera jest odkładanie się białka - amyloidu beta. Druga jest podobna, jednak głównym winowajcą ma być białko tau, które, odkładając się w neuronach, zaburza ich prawidłowe funkcjonowanie. 

Głównym objawem choroby Alzheimera jest postępująca utrata funkcji poznawczych, manifestująca się m.in. problemami z pamięcią i koncentracją. W miarę postępu choroby pojawiają się objawy somatyczne. Na chwilę obecną choroba Alzheimera jest nieuleczalna, można jedynie łagodzić dolegliwości przy pomocy leczenia objawowego.

Zaburzenia nastroju są u pacjentów z demencją dość często spotykane. Zazwyczaj jednak pojawiają się po pewnym czasie trwania choroby i mogą być sygnałem, że schorzenie postępuje.

Zachowania agresywne

Agresja u pacjentów z chorobą Alzheimera nie jest rzadkością, jak mogłoby się wydawać. Nawet chorzy, którzy przed zachorowaniem przez całe życie nie przejawiali zachowań agresywnych, pod wpływem zmian w obrębie kory mózgu mogą je rozwinąć. Agresja ze strony pacjentów może być zarówno słowna, jak i fizyczna. Często jest bardzo dużym zaskoczeniem dla bliskich chorego. Może mieć ona bardzo wiele przyczyn. Zalicza się do nich m.in.:

• odczuwanie bólu lub dyskomfortu;
• efekty uboczne stosowanych leków;
• trudności w komunikacji z bliskimi, czego efektem jest frustracja;
• trudności z akceptacją choroby i pogodzeniem się z jej objawami;
• obecność innych trudności (np. depresji), których przez chorobę pacjent nie jest w stanie odpowiednio zakomunikować;
• brak lub niedobór kontaktów z innymi ludźmi, samotność i poczucie wyobcowania oraz wykluczenia przez chorobę.

Radzenie sobie z agresją u osoby z chorobą Alzheimera może stanowić wyzwanie. W pierwszej kolejności warto zadbać o odpowiednią dietę, nawodnienie i sen. Pomocne mogą się również okazać spacery i spotkania z innymi ludźmi. Korzyści może przynieść ponadto terapia.

Depresja i apatia

Pacjenci z chorobą Alzheimera często doświadczają również przewlekłego obniżenia nastroju i depresji. Do klasycznych jej objawów u osób dorosłych zalicza się m.in. apatię, utratę zainteresowań, izolację społeczną i problemy z koncentracją. U osób starszych, w szczególności z chorobą Alzheimera, objawy te mogą być słabiej nasilone, a pacjent może w ogóle nie poinformować o nich otoczenia. Dodatkową trudnością jest również to, że objawy depresji u seniorów często pokrywają się z objawami demencji, zatem u pacjentów z chorobą Alzheimera jej wykrycie stanowi nierzadko wyzwanie. Depresję w przebiegu choroby można leczyć m.in. lekami antydepresyjnymi bądź psychoterapią.

Osłabienie emocji i empatii

Choroba Alzheimera może przyczyniać się do osłabienia afektu i spłycenia reakcji emocjonalnych. Pacjenci mogą mieć także problemy z rozpoznawaniem negatywnych emocji. Określa się to jako "Emotion processing dysfunction" i obecnie przyczyna tego stanu nie jest do końca jasna. Zmiany w procesowaniu emocji pojawiają się już często w początkowych stadiach choroby. Naukowcy przypuszczają więc, że jest to związane z uszkodzeniem kory mózgowej hipokampu, ciała migdałowatego i płata skroniowego, które, obok wielu innych funkcji, odpowiadają za przetwarzanie emocji.

Podejrzliwość i paranoja

Objawy psychotyczne, takie jak urojenia czy halucynacje, nie są u pacjentów z chorobą Alzheimera rzadkością. Urojenia są fałszywymi przekonaniami, w które chory bardzo mocno wierzy. Mogą one sprawiać, że pacjent staje się niezwykle podejrzliwy względem swoich opiekunów i bliskich. Może być przekonany, że ktoś chce go otruć, bądź że jest wmieszany w jakiś spisek. Czasem chorzy w związkach doświadczają urojeń zdrady, są przekonani, że druga połówka jest niewierna, mimo braku realnych powodów do takiego myślenia.

Halucynacje z kolei są to wrażenia zmysłowe, które nie mają realnego bodźca w rzeczywistości. Chory może słyszeć głosy lub widzieć postaci, których nie widzi nikt inny. Często są one przyczyną nasilonego lęku. Nierzadko pacjent doświadcza jednocześnie urojeń i halucynacji, które mogą wzajemnie się uzupełniać i tworzyć z pozoru logiczną całość. Przykładowo pacjent może być przekonany o tym, że ktoś chce go porwać, i widzi w swoich halucynacjach porywaczy.

Zaburzenia lękowe

Lęki towarzyszą na co dzień wielu pacjentom z chorobą Alzheimera. Ich przyczyny są bardzo różne, od samego faktu diagnozy, po zamartwianie się przyszłością czy doświadczanie halucynacji.

Źródła:

Changes in mood and personality [na:] "Alzheimer Society of Canada", https://alzheimer.ca/en/help-support/im-caring-person-living-dementia/understanding-symptoms/changes-mood-personality, 2022 r., dostęp 28 listopada 2023 r.

Yee Jung Kim, Karceski S., Alzheimer Disease and Mood, "Neurology" t. 97 nr 13 (2021), DOI: https://doi.org/10.1212/wnl.0000000000012607, https://n.neurology.org/content/97/13/e1363.

CZYTAJ TAKŻE: 

Syndrom zachodzącego słońca. Problem u osób z chorobą Alzheimera

Tę rzadką chorobę nazywa się dziecięcym alzheimerem. Szybko odbiera sprawność i życie

Nie tylko choroba Alzheimera. Jakie choroby mogą dawać problemy z pamięcią?