Wcale nie problemy z pamięcią. Uważają, że to najwcześniejszy sygnał ostrzegawczy alzheimera

Choroba Alzheimera należy do chorób neurodegeneracyjnych, w których dochodzi do stopniowego, postępującego obumierania komórek nerwowych. Rozwija się, gdy w mózgu zaczynają gromadzić się toksyczne białka tau oraz beta-amyloidu. Początkowo charakteryzuje się utratą pamięci krótkotrwałej, trudnościami ze znalezieniem właściwych słów, zmianami osobowości oraz nastroju, a z biegiem czasu pogarsza się również pamięć długotrwała, zanika umiejętność czytania, pojawiają się większe problemy z rozumowaniem i komunikacją z innymi ludźmi. Narastające objawy uniemożliwiają samodzielne funkcjonowanie chorego w codziennym życiu.

Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną otępienia u osób starszych, po 65. roku życia. Odpowiada za ok. 60-70 proc. przypadków. Częstość jej występowania zwiększa się, co jest konsekwencją wydłużenia życia i starzenia się społeczeństwa. Eksperci, powołując się na prognozy demograficzne, wskazują, że tendencja ta będzie się utrzymywać. Dane szacunkowe mówią, że z powodu otępienia w Polsce cierpi ponad 500 tys. osób, a ponad 300 tys. z nich z powodu alzheimera. Na całym świecie ok. 75 proc. osób z otępieniem pozostaje niezdiagnozowanych. Uważa się, że w niektórych krajach ten odsetek jest jeszcze większy.

Choroba Alzheimera zaczyna się wiele lat przed pojawieniem się objawów. Bardzo wczesne symptomy mogą być subtelne i trudne do wykrycia.

Jedną z najczęstszych oznak choroby Alzheimera, zwłaszcza we wczesnym stadium, są problemy z zapamiętywaniem nowych informacji, np. nazwisk nowo poznanych osób. Inne objawy to zapominanie ważnych dat i wydarzeń, takich jak urodziny bliskiej osoby, wielokrotne zadawanie tych samych pytań i coraz większa potrzeba polegania na środkach zapamiętywania (np. notatkach) lub członkach rodziny w sprawach, z którymi wcześniej radzono sobie bez ich pomocy. 

U chorych na alzheimera pojawiają się trudności w podejmowaniu decyzji, słaba ocena sytuacji, problemy z koncentracją i wykonywaniem codziennych, dobrze znanych czynności, takich jak np. przygotowywanie posiłków, płacenie rachunków (pojawiają się błędy w liczeniu, zarządzaniu pieniędzmi), planowanie zakupów. Osoby z początkami alzheimera tracą poczucie czasu, czasami mogą zapomnieć, gdzie są i jak się tam znaleźli. Do wczesnych symptomów zalicza się również: problemy ze wzrokiem, które prowadzą m.in. do trudności w czytaniu, trudności w odnajdywaniu słów lub ograniczenia w rozumieniu mowy, problemy z kontynuowaniem rozmowy lub dołączaniem do niej, umieszczanie rzeczy w nietypowych miejscach, zmiany nastroju (np. drażliwość), a także niechęć do dawnych pasji czy hobby.

Autorzy najnowszych badań sugerują, że na wiele lat przed wystąpieniem jakichkolwiek innych objawów choroby Alzheimera, w tym problemów z pamięcią, mogą jako pierwsze pojawić się zaburzenia orientacji przestrzennej. O nowych obserwacjach poinformowano w czasopiśmie "Alzheimer's & Dementia: The Journal of the Alzheimer's Association".

W badaniu wzięło udział 100 osób w wieku od 43 do 66 lat. Zaznaczono, że "były o 25 lat młodsze niż wynosi szacowany wiek wystąpienia demencji". Żadna z osób nie miała objawów choroby Alzheimera. U wszystkich uczestników ryzyko wystąpienia alzheimera było jednak zwiększone ze względu na czynniki genetyczne (obecność allelu ε4 genu APOE), występowanie choroby Alzheimera w rodzinie lub czynniki ryzyka związane ze stylem życia, takie jak niski poziom aktywności fizycznej.

Naukowcy z University College London poprosili wszystkich o założenie gogli wirtualnej rzeczywistości (VR), a następnie poruszanie się po środowisku wirtualnym. Odkryli, że osoby, o których już wiadomo, że są obciążone wyższym ryzykiem choroby Alzheimera, ale bez objawów i z dobrymi wynikami w innych testach poznawczych, zwykle słabo radziły sobie w teście VR. Efekt był znacznie silniejszy u mężczyzn niż u kobiet.

"Nasze wyniki wskazują, że tego typu zmiana zachowań związanych z orientowaniem się w przestrzeni może stanowić najwcześniejszy sygnał diagnostyczny w kontinuum choroby Alzheimera - kiedy ludzie przechodzą od stanu zdrowego do wykazywania objawów choroby" - stwierdziła główna autorka badania, dr Coco Newton. Jak dodała, różnice między płciami są intrygujące i potrzebne są dalsze badania nad różną podatnością mężczyzn i kobiet na chorobę Alzheimera oraz znaczeniem uwzględniania płci zarówno w diagnozie, jak i przyszłym leczeniu.

Starszy autor badania, Dennis Chan, zauważa, że zastosowany w badaniu test VR może pewnego dnia stać się standardowym sposobem oceny, kto jest narażony na chorobę Alzheimera. Dr Richard Oakley z Alzheimer's Society zaznacza jednak, że do tego jeszcze daleka droga. 

"Tej innowacyjnej technologii jeszcze daleko do przekształcenia się w test diagnostyczny, ale dostarcza więcej dowodów na rolę zdolności nawigacyjnych jako wczesnego objawu choroby Alzheimera. Opracowanie tej technologii wymaga dalszych prac, ale ekscytujące będzie zobaczenie, w jaki sposób te badania mogą umożliwić wczesne wykrywanie zmian specyficznych dla choroby i pomóc w przyszłości osobom cierpiącym na demencję" - wskazuje.

Źródła:

https://www.alz.org/alzheimers-dementia/10_signs;

https://www.ucl.ac.uk/news/2024/feb/poor-spatial-navigation-could-predict-alzheimers-disease-years-onset-symptoms;

https://www.news-medical.net/news/20240229/Impaired-spatial-navigation-signals-early-Alzheimers-risk.aspx. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Pięć rzeczy, które robią osoby chore na alzheimera. Jak sobie radzić z trudnymi zachowaniami?

Nie tylko choroba Alzheimera. Jakie choroby mogą dawać problemy z pamięcią?

Pozycja siedząca zwiększa ryzyko demencji. Naukowcy wyliczyli, ile godzin nas gubi