Pozycja siedząca zwiększa ryzyko demencji. Naukowcy wyliczyli, ile godzin nas gubi
Siedzący tryb życia sprzyja otyłości, zwiększa ryzyko cukrzycy, przyczynia się do problemów z sercem, a także koreluje z większym prawdopodobieństwem zachorowania na raka. Teraz badacze donoszą, że poświęcając codziennie wiele godzin na siedzenie, "pracujemy" na demencję. Naukowcy zaobserwowali, że ponad 10-godzinne siedzenie w ciągu doby istotnie zwiększa ryzyko otępienia u osób starszych. Ale to nie wszystko. Ich analizy przyniosły inne ciekawe wnioski.
Demencja i otępienie to terminy tożsame. Są używane na określenie stanu chorobowego, w którym dochodzi do postępującego upośledzenia funkcji intelektualnych - zdolności do zapamiętywania, myślenia, podejmowania decyzji. Objawy utrudniają wykonywanie codziennych czynności, wpływają na relacje z ludźmi, w końcu odbierają samodzielność. "Demencja okrada miliony ludzi z ich wspomnień, niezależności i godności, ale także okrada tych, którzy nie chorują - z ich bliskich i znajomych" - zwracał niegdyś uwagę dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Do grupy chorób, w których występuje otępienie, należy m.in. choroba Alzheimera (jest najczęstszą przyczyną otępienia), otępienie czołowo-skroniowe, otępienie z ciałami Lewy’ego i otępienie naczyniopochodne. U podłoża tych zaburzeń leży uszkodzenie tkanki mózgowej (o przyczynach i objawach demencji piszemy szerzej TUTAJ).
Demencja najczęściej dotyczy osób po 65. roku życia, ale nie jest naturalną i nieuchronną częścią starzenia się. To choroba, którą rozpoznaje się również u ludzi młodych. Na całym świecie z demencją zmaga się ponad 55 mln ludzi. Szacuje się, że w ciągu najbliższych trzech dekad liczba przypadków demencji może się niemal potroić.
Wiadomo, że siedzący tryb życia jest czynnikiem ryzyka m.in. chorób układu sercowo-naczyniowego, układu mięśniowo-szkieletowego, cukrzycy typu 2, otyłości i niektórych nowotworów. Grupa naukowców z dwóch ośrodków badawczych - Uniwersytetu w Arizonie i Uniwersytetu Południowej Kalifornii - postanowiła sprawdzić, w jaki sposób wielogodzinne spędzanie czasu w pozycji siedzącej może wpływać na ryzyko demencji. Ciekawe wnioski przedstawili w czasopiśmie "Journal of the American Medical Association".
Na potrzeby badania siedzący tryb życia zdefiniowano jako "każde zachowanie na jawie charakteryzujące się wydatkiem energetycznym ≤1,5 MET (jednostka MET to tzw. ekwiwalent/równoważnik metaboliczny, który jest miarą wydatku energetycznego w zależności od wykonywanej aktywności, czyli ilości zużytego tlenu na kilogram masy ciała na godzinę danej aktywności - red.) w pozycji siedzącej lub półleżącej". To np. oglądanie telewizji, korzystanie z komputera czy prowadzenie samochodu.
Aby zbadać, jak siedzący tryb życia wpływa na ryzyko demencji, naukowcy zebrali dane z brytyjskiego Biobanku - bazy danych biomedycznych ponad pół miliona osób. Do badania włączono prawie 50 tys. osób w wieku 60 lat i starszych, u których nie zdiagnozowano demencji. Uczestnicy przez 24 godziny, przez tydzień, nosili na nadgarstkach urządzenia, które monitorowały poziom ich aktywności, a następnie byli obserwowani przez średnio siedem lat, aby zobaczyć, u kogo rozwinie się demencja. Po latach otępienie stwierdzono u 414 osób.
Jak ustalili badacze, "ryzyko demencji zaczyna istotnie rosnąć po 10 godzinach siedzenia". Spędzanie ponad 10 godzin w pozycji siedzącej każdego dnia zwiększało ryzyko zapadnięcia na demencję u osób starszych o 8 proc. U osób, które siedziały ponad 12 godzin dziennie i rzadko podejmowały aktywności bez większych nakładów energetycznych, ryzyko otępienia wzrastało aż o 63 proc. Siedzenie przez mniej niż 10 godzin dziennie nie było powiązane z większym ryzykiem.
Z obserwacji badaczy wynika, że robienie krótkich przerw od siedzenia w ciągu dnia nie sprawiło, że ryzyko zaczęło maleć. Jak przyznają, to zaskakujące. Zauważają, że zamiast tego liczy się skumulowany czas siedzenia.
"Wielu z nas zna powszechną radę, aby przerywać długie okresy siedzenia mniej więcej co 30 minut i poświęcać przerwy na stanie lub chodzenie. Chcieliśmy sprawdzić, czy tego typu wzorce są powiązane z ryzykiem demencji. Odkryliśmy, że biorąc pod uwagę całkowity czas spędzony w pozycji siedzącej, długość poszczególnych okresów siedzących nie ma tak naprawdę znaczenia" - wskazuje współautor badania prof. David Raichlen.
Autorzy badania zaznaczają, że dokładny powód, dla którego siedzący tryb życia może być powiązany z ryzykiem demencji, nie jest jasny. Dr Shara Cohen w rozmowie z Healthline.com wskazuje jednak kilka możliwości.
- Długotrwałe siedzenie obniża poziom aktywności fizycznej, co może prowadzić do chorób takich jak otyłość, nadciśnienie i cukrzyca, a wszystkie one są znanymi czynnikami ryzyka demencji. Dodatkowo brak aktywności fizycznej może negatywnie wpływać na zdrowie naczyń, zmniejszając przepływ krwi do mózgu i zwiększając prawdopodobieństwo choroby naczyń mózgowych - zauważa.
Pozostawanie przez dłuższy czas w pozycji siedzącej, jak dodaje Cohen, wiąże się również z mniejszą stymulacją poznawczą i zaangażowaniem społecznym, które są czynnikami niezbędnymi do utrzymania zdrowia mózgu.
Jak podkreślają autorzy pracy, potrzebne są jednak dalsze badania, aby ustalić związek przyczynowy między siedzącym trybem życia a demencją.
CZYTAJ TAKŻE:
Ma 35 lat i od dwóch lat choruje na alzheimera. Takich jak on jest więcej
Sześć minut dziennie wystarczy, by zmniejszyć ryzyko choroby Alzheimera
