One też mogą chorować! Jakie są funkcje i choroby ślinianek?
Ślinianki to grupa narządów, których główną rolą jest wydzielanie śliny. Zwykle to, jak ważne są w naszym organizmie, doceniamy dopiero wtedy, gdy zacznie z nimi dziać się coś złego i przestaną pełnić swoje funkcje. Jaką rolę pełnią ślinianki w organizmie człowieka? Jakie choroby mogą je dotykać? Wyjaśniamy!
Ślinianki to grupa narządów zlokalizowanych w okolicy policzka, z których największe to śliniaki przyuszne, podżuchwowe i podjęzykowe. Każda z nich posiada także przewód ślinowy, którym wyprodukowana ślina uchodzi do jamy ustnej. Oprócz dużych ślinianek istnieje także wiele mniejszych gruczołów, rozsianych w obrębie błony śluzowej jamy ustnej. Mimo, że to niewielkie gruczoły, to czasem mogą dawać wiele różnych dolegliwości.
Ślinianki wbrew pozorom pełnią w organizmie człowieka bardzo wiele istotnych funkcji. Ślina, którą wydzielają, nawilża pokarm i ułatwia jego połykanie. Dodatkowo zawiera także amylazę - enzym, który zapoczątkowuje trawienie cukrów już w jamie ustnej. W jej skład wchodzą także związki działające antybakteryjnie, które zapobiegają rozwojowi kamienia nazębnego. Odpowiednia ilość śliny działa także ochronnie na zęby, spowalniając rozwój próchnicy.
Gdy ślinianki pod wpływem różnorodnych czynników bądź chorób przestają działać prawidłowo, spada ilość wydzielanej przez nie śliny. Może to prowadzić do uczucia suchości w jamie ustnej, które może utrzymywać się nawet po wypiciu dużych ilości wody. Dodatkowo zęby pozbawione antybakteryjnych właściwości śliny częściej się psują. Z tego powodu osoby zmagające się z problemami ze śliniankami powinny regularnie chodzić na kontrole stanu uzębienia do dentysty.
Jedną z najczęstszych chorób ślinianek jest świnka, czyli zapalenie ślinianek wywołane przez wirusa świnki. W przebiegu tej choroby zajęte ślinianki są bolesne i czasami bardzo silnie obrzęknięte. Spada także wydzielanie śliny, przez co chory odczuwa suchość w ustach oraz ma trudności z żuciem i połykaniem pokarmu. Dodatkowo wirus może zaatakować również inne narządy, w tym mózg, jądra, jajniki i trzustkę. W leczeniu świnki stosuje się leki obniżające gorączkę i łagodzące ból ślinianek, np. dostępny bez recepty paracetamol czy ibuprofen. Zaleca się także częste picie, płukanie i nawilżanie ust.
Bakteryjne zapalenie ślinianek jest rzadziej spotykane i najczęściej wywołują je bakterie bytujące naturalnie w jamie ustnej. Najbardziej narażone są osoby, u których przepływ śliny jest upośledzony, np. osoby z przewlekłą i nawracającą kamicą ślinianki czy zespołem Sjogrena.
Kamica ślinianek to najczęstsza choroba tych narządów. Dotyka niemal dwukrotnie częściej mężczyzn niż kobiety. W jej przebiegu pod wpływem różnych czynników, np. zmienionej kwaśności śliny czy spadku jej przepływu dochodzi do wytworzenia się złogów. Mogą się one lokalizować zarówno w miąższu ślinianek, jak i w jej przewodach, blokując tym samym odpływ śliny do jamy ustnej. Niewielkie kamienie w śliniankach mogą nie dawać żadnych dolegliwości, jednak czasami mogą wywoływać ból i obrzęk, które nasilają się w trakcie jedzenia. Usuwa się je podczas zabiegu z endoskopem lub rozbijając na drobne fragmenty w trakcie litotrypsji.
Śluzowiak to nagromadzenie śliny, które powstało w wyniku pęknięcia jednego z przewodów wyprowadzających ślinę do jamy ustnej. Lokalizuje się najczęściej w okolicy błony śluzowej warg i policzków. Śluzowiak ma barwę lekko niebieską i może być miękki lub bardziej zbity w dotyku. Często utrzymuje się przez długie lata nie dając żadnych objawów lub są przyczyną nawracającego bólu. Część śluzowiaków po pewnym czasie wchłania się samoistnie, jednak jeśli nawracają i wywołują dolegliwości, to może być konieczne ich chirurgiczne usunięcie.
Zespół Sjogrena to przewlekła, autoimmunologiczna choroba ślinianek i gruczołów łzowych, w której układ odpornościowy osoby chorej zaczyna atakować jej własne tkanki i narządy. Osoby z zespołem Sjogrena skarżą się na znaczną suchość ust, a także trudności w żuciu i połykaniu pokarmu. Ślinianki mogą być bolesne i powiększone. Spada także wydzielanie śliny, które sprzyja rozwojowi próchnicy zębów. Choroba zmniejsza także wydzielanie śliny, przez co osoby z zespołem Sjogrena cierpią także na suchość oczu i mają uczucie “piasku" pod powiekami.
Wraz z postępem choroby zespół Sjogrena może także atakować inne narządy, jak węzły chłonne, płuca, nerki, trzustka i wątroba. W diagnostyce wykorzystuje się szereg badań z krwi, ocenia się także ilość wydzielanych łez i śliny oraz wykonuje się USG ślinianek.
Zespół Freya to rzadka choroba neurologiczna, która może rozwinąć się jako powikłanie operacji w okolicy uszu bądź ślinianek. U osoby z zespołem Freya, pod wpływem bodźców pobudzających wydzielanie śliny, dochodzi do zaczerwienienia i intensywnego pocenia się skóry w okolicy uszu. Objawy może prowokować jedzenie, a nawet samo patrzenie czy myślenie o nim. W leczeniu zespołu Freya wykorzystuje się iniekcje z toksyny botulinowej, aby zmniejszyć aktywność jednej z gałęzi nerwu żuchwowego, odpowiedzialnej za te dolegliwości.
CZYTAJ TAKŻE:
