Prowadzi do wrzodów, stanu zapalnego, a nawet raka. Groźna bakteria, którą trzeba leczyć

Helicobacter pylori, (znany także jako Campylobacter pylori), jest bakterią gram ujemną, bytującą przede wszystkim w części odźwiernikowej żołądka, czyli tam, gdzie większość drobnoustrojów nie ma szans na przeżycie, głównie ze względu na otoczenie kwasu solnego o żrących właściwościach.

Co sprawia, że potrafi tam przetrwać? Kluczowym mechanizmem obronnym Helicobacter pylori jest produkcja ureazy - enzymu, który rozkłada mocznik na amoniak, neutralizując w ten sposób kwaśne środowisko. Zamiast być niszczona przez kwas solny, bakteria potrafi stworzyć sobie ochronny mikroklimat. Co więcej, ma zdolność wytwarzania toksyny, która doprowadza do niszczenia komórek nabłonka, przez co staje się przyczyną licznych problemów zdrowotnych człowieka.

Eradykacja bakterii, czyli wyeliminowanie jej z ludzkiego organizmu ma swoje uzasadnienie: zakażenie Helicobacter pylori może prowadzić do rozwoju chorób, takich jak np.: przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka (aż w 90 proc. przypadków wywołane jest przez obecność tego patogenu), wrzody, a w niektórych przypadkach nawet nowotwory (bakteria odpowiada za chłoniaka MALT, wywodzącego się z błony śluzowej żołądka). 

W czwartej Konferencji Konsensusu Maastricht/Florencja wzięło aktywny udział 44 ekspertów z 24 krajów, którzy przedstawili konkretne wskazania do eradykacji, wśród nich wymienia się:

• zdiagnozowany chłoniak żołądka typu MALT;
• życzenie pacjenta obawiającego się raka;
• obecność w rodzinie pacjenta krewnych pierwszego stopnia chorych na raka żołądka;
• zanikowe zapalenie żołądka
• długotrwałe leczenie inhibitorami pompy protonowej (IPP);
• chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy;
• niewyjaśniona  niedokrwistość z niedoboru żelaza;
• niedobór witaminy B12.

Co ciekawe, w 2017 roku pojawiły się zalecenia z Maastricht V, wedle których zakażenie Helicobacter pylori leczy się w każdym przypadku (wskazaniem do leczenia jest więc samo stwierdzenie zakażenia).

Przejdźmy do sedna, czyli tego jak przeprowadza się eradykację. W leczeniu używa się (w odpowiednich schematach) następujących leków:

• IPP - zmniejsza wydzielanie kwasu solnego, ułatwiając eliminację bakterii;
• bizmutu - działa osłaniająco na błonę śluzową żołądka, hamuje przyleganie bakterii do nabłonka i wykazuje bezpośrednie działanie przeciwbakteryjne;
• tetracykliny - antybiotyku o szerokim spektrum działania, który blokuje syntezę białek bakteryjnych, hamując wzrost i namnażanie się Helicobacter pylori;
• metronidazolu - to antybiotyk skuteczny przeciwko bakteriom beztlenowym, w tym Helicobacter pylori; działa poprzez uszkadzanie DNA bakterii i hamowanie jej namnażania;
• klarytromycyny - należącej do grupy antybiotyków makrolidowych. Klarytromycyna hamuje syntezę białek bakteryjnych, niestety w ostatnich latach rośnie liczba szczepów Helicobacter pylori opornych na jej działanie;
• amoksycyliny - antybiotyku beta-laktamowego, który niszczy ścianę komórkową bakterii, prowadząc do jej rozpadu;
• lewofloksacyny - antybiotyku z grupy fluorochinolonów, blokującego enzymy niezbędne do replikacji DNA bakterii. Jest stosowana głównie w kuracjach ratunkowych, gdy standardowe schematy leczenia okazują się nieskuteczne.

W Polsce pierwszym wyborem w walce z Helicobacter pylori jest tzw. terapia poczwórna z bizmutem. Leczenie trwa od 10 do 14 dni, w trakcie którego konsoliduje się efekt działania: IPP, bizmutu oraz dwóch antybiotyków - zazwyczaj metronidazolu i tetracykliny.  

Dieta w czasie leczenia powinna być łagodna dla żołądka, a jednocześnie wspomagać walkę z bakterią. Istotne  jest, by jeść regularnie ok. 5-6 małych posiłków dziennie, o stałych porach. Warto sięgać po chude mięso drobiowe, królika, delikatne ryby (np. dorsza, pstrąga, szczupaka) oraz chudy nabiał. Kluczowe jest także ograniczenie soli i wysoko przetworzonej żywności, które mogą sprzyjać rozwojowi bakterii. 

Jadłospis należy wzbogacić o składniki o udowodnionym działaniu bakteriobójczym, takie jak miód, imbir czy owoce jagodowe - ekstrakty z malin, borówek i truskawek wykazują działanie bakteriostatyczne, nawet wobec opornych szczepów. Równie wartościowa jest żurawina, której polifenole zmniejszają stan zapalny i utrudniają przyleganie bakterii do śluzówki żołądka.

Eksperci spierają się co do słuszności jedzenia czosnku oraz warzyw kapustnych. Jedni uważają, że mają działanie wzdymające, inni zaś wskazują na ich właściwości przeciwbakteryjne.

Czosnek, dzięki zawartości allicyny, hamuje aktywność enzymów bakterii. Z kolei brukselka, kapusta, brokuły, kalafior, kapusta włoska, czy rzepa zawierają tzw. glukozynolany, które po przekształceniu w izotiocyjaniany stanowią silny czynnik bakteriostatyczny, działają bakteriobójczo zarówno na pozakomórkowe, jak i wewnątrzkomórkowe formy bakterii Helicobacter pylori.

Źródła:

1. Malfertheiner P, Megraud F, O'Morain CA,; European Helicobacter Study Group. Management of Helicobacter pylori infection--the Maastricht IV/ Florence Consensus Report. Gut. 2012 May
2. Fedorowicz S.A., Radzikowska K.J., Mende K. i wsp. Helicobacter pylori - dotychczasowa terapia i leczenie współczesne. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2020
3. Davidson. Choroby Wewnętrzne, tom II, 2020

CZYTAJ TAKŻE:
Wczesne objawy wrzodziejącego żołądka. Obserwuj się na czczo i po posiłku

Pomaga zbić cukier i wzmacnia układ nerwowy. Kozieradka to znacznie więcej niż tylko przyprawa

Co jeść, a czego unikać, by "wyciszyć" wrzody żołądka? Zasady diety wrzodowej