Przewlekła biegunka? Aż 90 proc. przypadków to stan zapalny jelit lub rak okrężnicy

Rozwolnienie inaczej nazywane biegunką to oddawanie stolca o luźnej konsystencji ze zwiększoną częstotliwością - trzy lub więcej razy na dobę. W czasie trwania biegunki może dochodzić do ogólnego osłabienia organizmu, gorączki, dreszczy, a nawet odwodnienia, dlatego jeśli się przedłuża, należy podjąć odpowiednie działania. Wyróżnia się trzy podstawowe mechanizmy biegunki:

• biegunkę wydzielniczą - odpowiada za nią wydzielanie do jelita znacznych ilości wody, soli lub innych substancji;
• biegunkę osmotyczną - spowodowana jest brakiem możliwości wchłaniania z jelita nadmiaru substancji zatrzymujących wodę, przez co zwiększa się objętość stolca;
• biegunkę zapalną - jest wywołana uszkodzeniem budowy i czynności nabłonka jelitowego na skutek procesu chorobowego.

Biegunka zwykle jest związana z zakażeniem drobnoustrojami chorobotwórczymi. Najczęściej są to: wirusy przenoszone drogą kropelkową lub znajdujące się na pożywieniu, ewentualnie w wypijanej wodzie, rzadziej bakterie (np. Salmonella), produkty metabolizmu bakterii (toksyny) lub pierwotniaki (pasożyty jelitowe czy Giardia lamblia).

Innymi przyczynami zwiększonej częstości wypróżnień i rozluźnienia konsystencji stolca są: 

• nadwrażliwość pokarmowa, 
• spożycie produktów mlecznych (u osób nietolerujących laktozy), 
• alkohol, 
• zjedzenie trucizn (np. znajdujących się w grzybach lub preparatach owadobójczych).

Biegunka ostra tzn. trwająca do 14 dni występująca co jakiś czas może wskazywać na zapalenie uchyłków lub niedokrwienne zapalenie okrężnicy.

Biegunki przewlekłe raczej nie są wywołane czynnikami infekcyjnymi (wyjątkiem są pacjenci z niedoborami odporności). Przyczynami powyżej 90 proc. przypadków biegunki przewlekłej są: nieswoiste zapalenia jelit, rak okrężnicy i zespół jelita drażliwego. Wśród innych chorób mogących przebiegać z przewlekłą biegunką wymienia się np.: czynne hormonalnie nowotwory, zespół jelita krótkiego, chorobę Whipple’a, zewnątrzwydzielniczą niewydolność trzustki, nadczynność tarczycy, przetoki jelitowe, zespół rozrostu bakteryjnego.

Do lekarza należy zgłosić się wtedy kiedy biegunki nawracają, mają niepokojący kolor, zawierają resztki pokarmowe albo fragmenty pasożytów lub kiedy towarzyszą im: ogólne osłabienie, wymioty i podwyższona temperatura ciała. Sygnałem do podjęcia interwencji medycznej powinna być także biegunka tłuszczowa, czyli taka, w której stolec ma błyszcząca powierzchnię i nieprzyjemny zapach. Może wskazywać na: choroby trzustki, wątroby i celiakię. 

Czasem w stolcu widoczna jest domieszka krwi. Jeśli pojawia się w śladowych ilościach, raczej nie ma powodu do niepokoju, ponieważ winne są najpewniej hemoroidy, aczkolwiek nie oznacza to, że nie mogą współwystępować z innymi poważnymi chorobami np. rakiem jelita grubego. Czarny stolec może świadczyć o krwawieniu z wyższych partii przewodu pokarmowego i zawsze wymaga pogłębienia diagnostyki. 

Leczenie ostrej biegunki, polega na odpowiednim nawadnianiu organizmu oraz podawaniu środków medycznych z probiotykami. Zwykle przechodzi samoistnie, niemniej należy pilnować, by nie dopuścić do niedoborów sodu i potasu, dlatego czasem konieczna jest suplementacja soli mineralnych, dostępnych w aptekach w postaci specjalnych preparatów. W leczeniu biegunek często stosuje się także węgiel leczniczy, który wiąże toksyny i bakterie, oraz hamuje przedostawanie się nadmiaru wody do jelita.

Źródła:

T. Brzozowski i in., Choroby układu pokarmowego. Choroby jelita grubego, red. A. Dąbrowski i in., w: Interna Szczeklika 2022, red. P. Gajewski, Kraków 2022

P. Daniel, E. Małecka-Panas, M. Szczepanek, Objawy. Biegunka, w: Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2022/23, red. P. Gajewski, Kraków 2022.

S. Rao i in., Anorectal disorders, "Gastroenterology" 2016, 

CZYTAJ TAKŻE: 

Korzystasz ze smarfona w toalecie? Gastrolog: to niebezpieczne 

Złogi w jelitach. Jak się ich pozbyć?

Zdrowie mieszka w jelitach. "Ich kondycja wpływa na nasz stan psychiczny"