W Europie występują u nawet 65 mln osób. Szumy uszne mogą być pierwszym objawem

Szumy uszne definiowane są jako wrażenia dźwiękowe występujące w jednym lub w obu uszach przy braku bodźca akustycznego w otoczeniu. Choć mogą przybierać postać pisków, dzwonienia, brzęczenia, gwizdania, szmerów, trzeszczenia, syczenia, a nawet huczenia, to niezależnie od brzmienia i charakteru odczuwanych dźwięków wszystkie nazywane są szumami usznymi. Mogą być stosunkowo słabe, słyszalne tylko w ciszy lub podczas zasypiania, ale mogą też być intensywne, mogą dokuczać stale i znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie i obniżać jakość życia, wpływając na koncentrację, utrudniając pracę, zasypianie i sen, zaburzając odpoczynek.

Problem szumów usznych dotyczy nawet 10-15 proc. populacji. Nieznacznie częściej występuje u kobiet. Zdecydowaną większość stanowią subiektywne szumy uszne, które słyszalne są jedynie przez chorego (obiektywne szumy uszne mogą być słyszalne zarówno przez chorego, jak i osobę z zewnątrz, np. specjalistę wykonującego badanie). W większości przypadków szum uszny występuje obustronnie.

Szumy uszne mogą być pierwszym lub jednym z głównych objawów różnych procesów chorobowych (mogą towarzyszyć różnym jednostkom chorobowym, zakres jest bardzo szeroki; co ważne - przyczyna nie zawsze leży w schorzeniu ucha), jednak ich występowanie niekoniecznie musi być związane z poważnym problemem zdrowotnym. Czasem szumy uszne mogą być spowodowane ubytkiem słuchu związanym z wiekiem lub uszkodzeniem słuchu z powodu hałasu. Poniżej wymienimy inne możliwe przyczyny szumów usznych. 

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to częsta choroba wieku dziecięcego. Przebiega bez ostrych objawów zapalenia ucha. Toczący się proces zapalny powoduje gromadzenie się płynu w jamie bębenkowej, a charakterystycznym objawem jest narastający niedosłuch wynikający z upośledzenia przewodzenia bodźca dźwiękowego. Dzieci mogą zgłaszać uczucie zalegania w uchu, wrażenie obecności wody w uchu i właśnie szumy uszne.

Anemia

Dotyka ludzi na całym świecie niezależnie od wieku, może wynikać z wielu przyczyn, może być spowodowana przez różne choroby. W większości przypadków objawy narastają stopniowo. Wspólne objawy niedokrwistości obejmują: osłabienie, łatwą męczliwość, upośledzenie koncentracji i uwagi, bóle i zawroty głowy, kołatania serca, duszności, bladość skóry i błon śluzowych wewnątrz jamy ustnej, bladość spojówek. Do objawów anemii zalicza się również szumy uszne. Niedokrwistość jest szczególnie związana z tętniącym szumem usznym z powodu zmienionego stanu hemodynamicznego.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze to najczęstsza choroba układu krążenia. Charakteryzuje się trwale podwyższonym ciśnieniem tętniczym w zakresie wartości ciśnienia skurczowego i/lub rozkurczowego. Jak wskazuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), trwale podniesione wartości ciśnienia tętniczego, wykraczające poza przyjęte normy, dotyczą jednej na trzy osoby dorosłe. Objawy, jakie dokuczają przy nadciśnieniu, to m.in. bóle i zawroty głowy, kłopoty ze snem, dekoncentracja, uczucie zmęczenia czy zwiększona potliwość. Nadciśnienie tętnicze jest też częstą przyczyną szumów usznych, które mają charakter pulsujący i zgodny z czynnością serca.

Borelioza

Na słuch może wpływać borelioza, czyli znana nam dobrze choroba odkleszczowa. U większości pacjentów manifestujących objawy otolaryngologiczne, jak wynika z obserwacji, szumy uszne są głównym zgłaszanym objawem. Opisywane są jako uciążliwe, wysokoczęstotliwościowe. Szumom usznym towarzyszyć mogą bóle i zawroty głowy, zaburzenia równowagi, a także niedosłuch odbiorczy. Według ekspertów szumy uszne mogą być jednym z pierwszych objawów boreliozy, mogą też pojawić się dopiero po latach od ugryzienia.

Otoskleroza

Otoskleroza to choroba błędnika kostnego (schorzenie polega na nieprawidłowej, postępującej przebudowie tkanki kostnej błędnika) powodująca upośledzenie słuchu. Głównym objawem jest narastający niedosłuch jednostronny lub obustronny, któremu mogą towarzyszyć zawroty głowy i szumy uszne.

Wyniki badań epidemiologicznych wskazują, że w 50 do 70 proc. przypadków otoskleroza występuje rodzinnie. Jest diagnozowana u osób między 15. a 49. rokiem życia, częściej dotyczy kobiet. Otosklerozę stwierdzono m.in. u Macieja Miecznikowskiego czy u Sarsy.

Nerwiak nerwu słuchowego

Jedną z możliwych przyczyn szumów usznych jest również nerwiak nerwu słuchowego (przedsionkowo-ślimakowego). To łagodny nowotwór, który powstaje na przebiegu nerwu słuchowego. W 95 proc. występuje po jednej stronie, czyli dotyczy jednego ucha. Na początku może nie powodować żadnych objawów lub objawy mogą być na tyle łagodne, że są ignorowane przez chorego. Rozrastający się guz powoduje: pogorszenie słuchu (najczęściej postępuje stopniowo, w rzadkich przypadkach utrata słuchu może być nagła; zaburzenia słuchu dotyczą zwykle jednego ucha), szumy uszne (zwykle stałe, jednostronne, o wysokiej częstotliwości), zawroty głowy, zaburzenia równowagi, uczucie pełności w uchu lub zatkanego ucha.

Nerwiaki nerwu VIII należą do najczęstszych guzów śródczaszkowych, stanowią ok. 8 proc. wszystkich guzów ośrodkowego układu nerwowego.

Choroba Meniere'a

Choroba Meniere'a to choroba dotycząca ucha wewnętrznego (struktury tworzące ucho wewnętrzne odbierają drgania mechaniczne oraz przetwarzają je na impulsy nerwowe, poza tym stanowią również istotne elementy zmysłu równowagi). Jej przyczyną jest nadmierne gromadzenie się płynu w błędniku błoniastym. Charakteryzuje się okresami zaostrzeń i remisji, atakami zawrotów głowy z szumem usznym i uczuciem pełności w uchu oraz niedosłuchem. Czas trwania napadu może być różny u poszczególnych pacjentów i wynosić od kilku minut do kilku godzin.

Choroba Meniere'a występuje rzadko. Ujawnia się w różnym wieku, najczęściej jednak dotyczy osób w wieku 30-50 lat.

Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła i postępująca choroba demielinizacyjna ośrodkowego układu nerwowego, najczęściej dotykająca młodych dorosłych. Jej istotą jest wieloogniskowe (rozsiane) uszkodzenie mózgu i rdzenia kręgowego polegające na zaniku osłonek mielinowych włókien nerwowych (demielinizacja), które powoduje występowanie zróżnicowanych objawów neurologicznych w postaci rzutów i/lub powolnego postępu choroby. Mówi się, że to choroba o 100, jak nie o 1000 twarzach. W Polsce jest ok. 46 tys. zdiagnozowanych chorych na SM. Stwardnienie rozsiane jest jedną z częściej wymienianych chorób neurologicznych, które mogą przyczyniać się do występowania szumów usznych.

Przyjmowanie niektórych leków

Szumy uszne mogą wywoływać lub nasilać niektóre leki. Do tej grypy zalicza się m.in. kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, niektóre leki moczopędne (furosemid), antybiotyki z grupy aminoglikozydów, a także leki stosowane w chemioterapii.

Lekarze apelują, by nie bagatelizować szumów usznych - choć same w sobie nie są chorobą, to mogą być symptomem innych problemów zdrowotnych, np. wspomnianej boreliozy czy nerwiaka nerwu słuchowego. W pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu - internisty lub lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wywiad (zbierze informacje m.in. na temat tego, w jakich okolicznościach pojawiły się szumy uszne, jak długo trwają, czy towarzyszą im inne niepokojące objawy) i zbada pacjenta. Może także zlecić wykonanie podstawowych badań krwi. Zwykle następnym krokiem jest konsultacja laryngologiczna.

Zarówno diagnostyka, jak i terapia szumów usznych wymaga zaangażowania lekarzy różnych specjalności (m.in. otolaryngologa, audiologa, stomatologa, otochirurga, psychologa, psychiatry). Szumy można leczyć za pomocą wielu metod, jednak zawsze zaczyna się od eliminacji czynników uznanych za szkodliwe, które mogą powodować dolegliwości.

Źródła:

https://www.czytelniamedyczna.pl/1281,szumy-uszne-jako-problem-audiologiczny.html.

Wstępne różnicowanie szumu usznego, The Journal of Family Practice 2010;59(7):389-393, tłum. Alicja Jabłońska-Som.

https://onkolmed.pl/wpis/667,jakim-nowotworem-jest-nerwiak-nerwu-sluchowego.

Objawy otolaryngologiczne u chorych leczonych z powodu chorób przenoszonych przez kleszcze, Klaudia Sowula, Jacek Składzień, Joanna Szaleniec, Jerzy Tomik, Jolanta Gawlik, https://otolaryngologypl.com/article/115948/pl.

https://politykazdrowotna.com/artykul/covid-zniszczyl-nam-n1084441.

Etiopatogeneza otosklerozy, Małgorzata Potocka, Tomasz Mionskowski, Jerzy Kuczkowski, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 4, 281-286 285.

CZYTAJ TAKŻE: 

Zapalenie trąbki słuchowej może prowadzić do niedosłuchu. Pierwsze objawy są niepozorne

Boli, swędzi i zaburza słuch. Jak domowymi sposobami odetkać ucho?

Drętwieją ci ręce? To nie musi być niedobór ani magnezu, ani potasu