Pytania o badania. Czy TSH można wykonywać tylko rano na czczo? Czy dzień cyklu ma znaczenie?

TSH (tyreotropina) to hormon przysadki, kontrolujący pracę tarczycy. Jego oznaczenie ma charakter badania przesiewowego, które wykonuje się jako pierwsze w diagnostyce pracy tarczycy. Dzieje się tak, ponieważ przysadka reaguje dużymi zmianami w wydzielaniu tego hormonu nawet przy niewielkich zmianach w pracy tarczycy.

TSH cechuje swoisty, dobowy profil wydzielania, w którym maksymalne stężenie osiąga ono w późnych godzinach wieczornych, minimalne zaś w godzinach popołudniowych. Różnica między maksymalnym a minimalnym stężeniem TSH jest jednak niezbyt wielka (średnio 0,95 mIU/l przy zakresie referencyjnym 0.4 - 4.0 mIU/l). Z tego względu oznaczenia TSH można dokonywać o dowolnej porze dnia i nocy, mając jednak na uwadze dobową zmienność wydzielania.

Co do bycia na czczo, w przestrzeni medycznej istnieją dwa przeciwstawne poglądy, z których jeden sugeruje, że to konieczne, drugi zaś - że nie. Według najnowszej wiedzy nie ma konieczności pozostawania na czczo przy oznaczaniu TSH, gdyż posiłek nie wpływa znacznie na pracę przysadki w kwestii wydzielania hormonu tropowego tarczycy. Zwyczajowo jednak badanie wykonuje się na czczo, ponieważ oznaczamy z tego samego pobrania inne parametry, wymagające pozostania na czczo (np. glukozę, morfologię, lipidogram itd.). 

Sugerowałabym oznaczenie TSH rano, ze względu na znany profil wydzielania dobowego i osiągane wtedy średnie stężenia hormonu, co implikuje, że można wtedy wykonać również inne oznaczenia, do których pozostaje się na czczo.

Jednym z ważniejszych czynników, o których należy pamiętać przy oznaczaniu TSH, jest interferencja ze strony biotyny. Biotyna - popularna witamina B, którą stosujemy na porost i zdrowie włosów i paznokci, interferuje z oznaczeniem TSH w próbce. Z tego względu należy odstawić leki i suplementy z biotyną na 3 do 7 dni przed oznaczeniem TSH. Należy także poinformować pobierającego i lekarza o przyjmowaniu zarówno biotyny, jak i leków, wpływających na działanie tarczycy.

Czytaj także: Czy tabletkę z hormonem tarczycy brać rano czy wieczorem? Kiedy lepiej się przyswoi?

Jest niewiele badań, których wykonywania zabrania się podczas okresu. Najważniejsze z nich to cytologia szyjki macicy, badanie ogólne moczu i krew utajona w kale. Wszystkie z nich wiążą się z obecnością krwi i złuszczających się komórek w obrazie (cytologia) lub wyniku (mocz i kał) badania.

Aby dowiedzieć się, czy można badać TSH podczas całej długości cyklu i w dowolnym jego momencie, należy sobie zadać pytanie o interferencję bądź nakładanie się wyników oznaczenia TSH z dowolnym momentem cyklu. Literatura wskazuje, że TSH nie wpływa bezpośrednio na cykl miesiączkowy i vice versa. Wpływ tego hormonu na cykl jest raczej pośredni. TSH zawiaduje pracą tarczycy, a dopiero sama tarczyca - pracą organizmu. Stąd potencjalnych przeszkód należałoby się spodziewać ze strony oznaczenia hormonów tarczycy w trakcie różnych faz cyklu, bardziej niż ze strony TSH.

Istotnie, można zaobserwować drobne różnice w wytwarzaniu fT4 - głównego hormonu tarczycy, w zależności od fazy cyklu. Różnice te są jednak na tyle niewielkie i nieistotne statystycznie, że nie zabrania się oznaczeń fT4 i fT3 w jakiejkolwiek fazie cyklu.

Zatem, jeśli możemy oznaczać fT3 i fT4 w dowolnej fazie cyklu miesiączkowego, to samo dotyczy TSH: ani faza folikularna, ani lutealna, ani miesiączka, ani owulacja - żadne z nich nie jest przeciwwskazaniem do oznaczenia TSH we krwi. Wpływ fazy cyklu na wartości TSH nie jest istotny statystycznie w ocenie pracy przysadki ani tarczycy.

Przy oznaczeniu TSH większą wagę należy przyłożyć do interferencji ze strony leków i suplementów, np. lewotyroksyny czy biotyny, niż na fazę cyklu miesiączkowego.

Źródła:

• Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002.
• Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
• https://diag.pl/pacjent/artykuly/jakie-badania-krwi-mozesz-wykonac-bedac-w-trakcie-okresu/#2-Czy-badania-krwi-w-trakcie-trwania-miesiaczki-maja-wartosc-diagnostyczna
• https://www.thyforlife.com/you-thyroid-and-your-period/
• https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.8.2.9.

CZYTAJ TAKŻE: 

Czy dzień przed badaniem poziomu glukozy można jeść węglowodany, słodycze?

Co lipaza może powiedzieć o stanie trzustki? Taki wynik to znak ostrzegawczy

Po taki posiłek sięgnij dzień przed badaniami. Masz pewność, że wyjdą dokładne