​Toksoplazmoza a ciąża. Zagrożenie można ograniczyć

Toksoplazmoza jest bardzo powszechną chorobą człowieka, wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Można się nim zarazić na trzy sposoby - głównie drogą pokarmową, spożywając skażone niedogotowane mięso wieprzowe, baranie lub wołowe. Możliwe jest również połknięcie oocyst znajdujących się w środowisku bytowania zarażonego kota, na przykład poprzez kontakt ze żwirkiem kocim bądź spożywanie niemytych i surowych warzyw i owoców. Drugą drogą, niezwykle istotną w przypadku zakażenia u kobiet w ciąży, jest przedostanie się pierwotniaków przez łożysko - mogą one wywoływać u dziecka tak zwaną toksoplazmozę wrodzoną lub być przyczyną poronień. Ostatnim, najrzadszym sposobem zakażenia jest przetoczenie zakażonej krwi i przeszczepy zainfekowanych narządów.

Toksoplazmoza u kobiet w ciąży zwykle przebiega bezobjawowo - często jedynym sposobem na jej wykrycie jest oznaczenie poziomu przeciwciał. Jednak obecne we krwi matki pierwotniaki mogą przedostać się przez łożysko, wywołując niekiedy bardzo poważne zaburzenia rozwoju u płodu. Skutki toksoplazmozy u dziecka zależą głównie od tego, w którym trymestrze ciąży doszło do zakażenia:

• W I trymestrze ciąży ryzyko przeniknięcia T. gondii przez łożysko jest najmniejsze, jednak jeżeli już do niego dojdzie, często prowadzi do poronienia;
• W II i III trymestrze ciąży ryzyko przeniknięcia T. gondii stopniowo wzrasta, zakażenie może wywoływać poważne wady rozwojowe, jak wodogłowie, małogłowie, zwapnienia śródmózgowe, uszkodzenie wzroku, niedosłuch czy napady padaczkowe.

Trzeba pamiętać także o tym, że skutki toksoplazmozy u płodu nie muszą być widoczne od razu po urodzeniu - mogą się pojawić nawet po kilku miesiącach czy latach. Dzieci mogą przejawiać objawy zaburzeń rozwoju intelektualnego, mowy, może się pojawić również niedowidzenie lub ślepota.

Ryzyko przeniesienia toksoplazmozy na rozwijający się płód występuje głównie u kobiet, które w ciąży zachorowały po raz pierwszy. Jeżeli do zakażenia doszło przed ciążą, ryzyko ponownej infekcji w trakcie ciąży jest bardzo niskie ze względu na działanie ochronne krążących we krwi przeciwciał. Z tego względu w trakcie ciąży należy regularnie oznaczać poziom przeciwciał IgG i IgM co najmniej raz w każdym trymestrze. 

Kobiety, które nie posiadają przeciwciał przeciwko T. gondii są najbardziej narażone na rozwój pierwotnej toksoplazmozy w dalszych etapach ciąży. W przypadku wykrycia przeciwciał test należy powtórzyć po 3 tygodniach, niekiedy oznacza się dodatkowo przeciwciała w klasie IgA i IgE oraz awidność przeciwciał IgG. 

Przeciwciała przeciwko toksoplazmozie często dają wyniki dodatnie przez długi okres. Jednoznaczne stwierdzenie, czy choroba jest aktywna, bywa problematyczne. 

Przy bardzo dużym prawdopodobieństwie pierwotnej toksoplazmozy u kobiety ciężarnej wykonuje się dodatkowe badania, jak:

• USG, które może uwidocznić powiększenie wątroby, zwapnienia wewnątrzczaszkowe czy wodobrzusze;
• amniopunkcja i wykrywanie DNA Toxoplasma gondii w płynie owodniowym, obecnie wykonywane głównie w przypadkach wątpliwych.

Po potwierdzeniu toksoplazmozy u kobiety ciężarnej trzeba niezwłocznie rozpocząć leczenie. Stosuje się antybiotyk spiromycynę, która w głównej mierze ma na celu zapobieganie zakażenia u płodu. Ze względu na słabe przenikanie przez łożysko ma ograniczoną skuteczność, gdy doszło już do rozwoju choroby u dziecka. W takim wypadku spiromycynę zastępuje się pirymetaminą z sulfadiazyną w połączeniu z kwasem folinowym, które przechodzą przez łożysko.

To pytanie zadają w szczególności kobiety, które mieszkają z kotami. Drastyczne kroki, jak oddanie zwierzaka nie są absolutnie konieczne. Warto również pamiętać, że nie brakuje niestety ciężarnych zakażonych toksoplazmową, które nie mają kota. Dróg zakażenia jest wiele. Zawsze więc zarówno w ciąży jak i na etapie planowania ciąży, należy  przestrzegać kilku zasad:

• jeżeli jesteś posiadaczką kota, a masz taką możliwość, nie zmieniaj samodzielnie żwirku dla kota lub rób to zawsze w jednorazowych rękawiczkach;
• karm swoje zwierzaki karmami suchymi lub mokrymi w puszce zamiast surowego mięsa;
• w czasie ciąży nie wypuszczaj swoich kotów na zewnątrz;
• podczas prac w ogrodzie zakładaj rękawice ochronne;
• nie jedz surowego mięsa, unikaj tatara, carpaccio sushi, nie jedz ostryg;
• dbaj o higienę w kuchni jeśli kroisz surowe mięso, dokładnie wytrzyj powierzchnie z którymi miało styczność;
• myj dokładnie wszystko, co jesz, zwłaszcza owoce i warzywa. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Którym kobietom grozi cukrzyca ciążowa?

Szczepienia przeciw covid a planowanie dziecka i ciąża