Dieta w atopowym zapaleniu skóry. Co jeść, a czego unikać?
To, co jemy, wpływa na kondycję naszej skóry. W przypadku atopowego zapalenia skóry (AZS) żywność jest jednym z czynników, które mogą nasilać przebieg chory. U wielu osób zmagających się z tym schorzeniem stwierdza się występowanie alergii pokarmowych i w takich przypadkach od produktów "odrzucanych" przez organizm trzeba stronić. Jakie składniki najczęściej uczulają? Co powinno znaleźć się w diecie osób z atopowym zapaleniem skóry? Odpowiadamy.
Atopowe zapalenie skóry (w skrócie AZS; można się spotkać jeszcze z takimi nazwami jak wyprysk atopowy, wyprysk alergiczny lub przewlekła dermatoza) to przewlekła, nawrotowa i zapalna choroba skóry, której towarzyszy uporczywy świąd. Charakteryzuje się okresami remisji i zaostrzeń. Nie można się nią zarazić, nie można też jej całkowicie wyleczyć. Ujawnia się pod wpływem jednoczesnego oddziaływania wielu czynników - genetycznych, środowiskowych i immunologicznych, najczęściej we wczesnym dzieciństwie.
Nie jest znana dokładna liczba genów odpowiedzialnych za powstanie choroby. Według badaczy, jeżeli jedno z rodziców choruje na AZS, ryzyko pojawienia się choroby u dziecka wynosi 30 proc. Kiedy choroba dotknęła obojga rodziców, prawdopodobieństwo, że przejdzie ona na malucha wynosi ok. 50-70 proc. Szacuje się, że problem ten może dotyczyć nawet 35 proc. całej populacji, dlatego AZS zalicza się do chorób cywilizacyjnych.
Układ odpornościowy osoby chorej na AZS nieprawidłowo reaguje na małe dawki antygenów - nadmiernie wytwarzane są przeciwciała IgE skierowane przeciwko alergenom, np. pyłkom roślin czy alergenom pokarmowym. To rodzaj nadwrażliwości na czynniki, które zwykle są obojętne dla organizmu.
Do czynników środowiskowych, które wpływają na rozwój oraz zaostrzenie objawów AZS, zalicza się też m.in. zanieczyszczenie środowiska, temperaturę (wysoką, niską oraz jej zmiany), wilgotność powietrza, częsty kontakt z substancjami drażniącymi, nieprawidłową higienę, nieodpowiednią dietę, stres, zmiany gospodarki hormonalnej czy używki.
Wśród najważniejszych objawów atopowego zapalenia skóry znajdziemy:
- zaczerwienienie i suchość skóry,
- nasilony świąd skóry,
- zmiany skórne (najczęściej na zgięciach łokciowych i kolanowych, twarzy oraz szyi, ale mogą również obejmować większą powierzchnię skóry),
- przewlekły i nawrotowy charakter zmian,
- łuszczenie się skóry,
- skłonność do zakażeń bakteryjnych,
- natychmiastowe reakcje skórne,
- zaostrzenie zmian skórnych w wyniku stresu,
- rumień.
Wraz z atopowym zapaleniem skóry mogą występować: astma oskrzelowa, sezonowy lub przewlekły katar sienny oraz alergiczne zapalenie spojówek.
Co warte zaznaczenia, AZS może utrzymywać się przez całe życie.
Odpowiednia dieta może pozytywnie wpłynąć na stan skóry chorego na atopowe zapalenie skóry, może pomóc złagodzić objawy i wyciszyć stany zapalne. Tylko jakie produkty wykluczyć z codziennej diety, a jakie włączyć przy tym schorzeniu? Odpowiedź nie będzie satysfakcjonująca dla większości - u każdego bowiem może chodzić o inne składniki.
Według szacunków u ok. 30-40 proc. osób z AZS występuje także alergia pokarmowa (to ważne, szczególnie u najmłodszych pacjentów). Niektóre reakcje alergiczne występują w ciągu kilku minut po spożyciu danego pokarmu, inne po kilku godzinach, a jeszcze inne nawet po kilku dniach. Łatwo powiązać zaobserwowane objawy z danym produktem, jeśli do jego spożycia doszło w ciągu dnia. Problem pojawia się, jeśli niepożądane reakcje występują po upływie kilku dób. Dlatego najlepiej wykonać testy na alergie pokarmowe. Z wynikami badań należy udać się do specjalisty - dietetyka klinicznego, który, m.in. po przeprowadzeniu wywiadu (objawy chorobowe po spożyciu podejrzanego pokarmu powinny być udokumentowane), wskaże nam, czym zastąpić problematyczne składniki, uwzględniając przy tym, by wartość odżywcza nowych produktów była do nich zbliżona.
Diety eliminacyjnej nie powinno się stosować samemu - może doprowadzić do powstania groźnych dla zdrowia niedoborów. Co więcej, nie zaleca się jej stosowania w leczeniu wszystkich pacjentów z AZS, gdyż w badaniach nie potwierdzono klinicznej skuteczności takiego postępowania. Podkreśla się jednak, że u niektórych osób z klinicznie istotną alergią na pokarmy takie działanie może przynieść korzyści.
Swego czasu Komisja Kodeksu Żywnościowego (Codex Alimentarius Commission) stworzyła listę pokarmów, które są najczęstszą przyczyną uczulenia. Znalazły się na niej: mleko krowie, białka jaj, ryby, skorupiaki, mięczaki, orzeszki arachidowe i orzechy, soja oraz pszenica. Duży potencjał alergizujący, jak dodano później, mają również: mięso, dwutlenek siarki, seler, łubin, gorczyca oraz sezam.
U osób dorosłych najczęstszymi alergenami są: pszenica, orzechy ziemne, soja, skorupiaki, seler, marchew, jabłka, wiśnie oraz kiwi.
W diecie osób z atopowym zapaleniem skóry, jak wynika z kilku badań, powinny znaleźć się oleje roślinne bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, które wykazują działanie przeciwzapalne, uzupełniają niedobory lipidów w warstwie rogowej naskórka, zmniejszają świąd i poprawiają elastyczność skóry. Przeciwzapalne działanie mają również niektóre owoce i warzywa, przykładowo - borówki, jeżyny, maliny, jagody, porzeczki, kapusta, natka pietruszki oraz papryka. Warto unikać wspomnianych wyżej alergenów, ale także fast foodów, słodyczy, kolorowych napojów oraz dań instant - mogą one zaostrzyć zmiany skórne.
U osób z AZS niewskazane będą też produkty z białej mąki, białe pieczywo czy słodkie płatki śniadaniowe. Powinny one wystrzegać się także tłustych mięs i tłustego nabiału.
W przypadku noworodków zagrożonych AZS eksperci zalecają karmienie piersią. W mleku kobiecym znajdują się bowiem żywe kultury bakterii, które mają pozytywny wpływ na kształtowanie mikrobioty jelit malucha oraz na funkcjonowanie jego układu odpornościowego.
W leczeniu atopowego zapalenia skóry (ma ono na celu złagodzenie objawów AZS) pomocna może być suplementacja witaminy D3, a także probiotyki oraz prebiotyki.
Czytaj także:
