Masz refluks, zgagę albo pokasłujesz? Dietetyk: tych produktów nie jedz ani nie pij

Refluks żołądkowo-przełykowy, znany także jako GERD (ang. Gastroesophageal Reflux Disease), to choroba, która charakteryzuje się cofaniem się treści żołądkowej do przełyku. Ma on złożoną patogenezę, ale kluczowym elementem jest dysfunkcja dolnego zwieracza przełyku (LES), który znajduje się w miejscu połączenia przełyku z żołądkiem. W normalnych warunkach, LES pełni rolę bariery pomiędzy wysokim ciśnieniem w żołądku a niskim ciśnieniem w przełyku. W momencie przełykania zwieracz rozluźnia się, umożliwiając przepływ połkniętego pokarmu do żołądka, po czym zaciska się, aby zapobiec cofaniu się treści żołądkowej do przełyku.

U osób z refluksem (GERD), dolny zwieracz przełyku jest osłabiony lub uszkodzony, co powoduje, że kwas żołądkowy i pokarm mogą cofać się do przełyku. Objawia się to m.in. zgagą, która jest uczuciem pieczenia za mostkiem lub w okolicach przełyku. Refluks może także powodować inne nieprzyjemne objawy, takie jak ból w klatce piersiowej, puste odbijanie, chrypkę, kaszel, problemy z połykaniem czy ból gardła.

Objawy refluksu mogą się u różnych osób różnić pod względem intensywności i częstotliwości. Najczęściej jednak należą do nich:

• zgaga, czyli uczucie pieczenia i dyskomfortu za mostkiem lub w górnej części brzucha. Zgaga często występuje po jedzeniu i może nasilać się w pozycji leżącej lub pochylonej.
• puste odbijanie,
• bóle w nadbrzuszu,
• ból w klatce piersiowej o charakterze pieczenia lub ucisku,
• chrypka i kaszel,
• nudności i wymioty,
• trudności z połykaniem, które mogą występować w zaawansowanych przypadkach refluksu żołądkowego.

Warto zaznaczyć, że u jednych pacjentów objawy mogą być łagodne i sporadyczne, podczas gdy u innych osób mogą być ciężkie i utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Refluks żołądkowo-przełykowy jest najczęściej spowodowany osłabieniem lub nieprawidłowym działaniem zwieracza dolnego przełyku (LES), który jest mięśniowym pierścieniem oddzielającym przełyk od żołądka. Gdy zwieracz ten nie działa prawidłowo, treść żołądka, w tym kwas żołądkowy, może cofać się do przełyku, powodując podrażnienie błony śluzowej i wywołując objawy refluksu.

Główne przyczyny refluksu:

• Osłabienie dolnego zwieracza przełyku.
• Zaburzenia perystaltyki przełyku, czyli nieprawidłowości w rytmicznych skurczach mięśni, które pomagają transportować pokarm w dół przełyku.
• Palenie tytoniu, które może wpływać na funkcjonowanie dolnego zwieracza przełyku.
• Spożywanie niektórych pokarmów i napojów, takich jak tłuste potrawy, kofeina, alkohol, czekolada, mięta, pikantne i kwaśne potrawy, które mogą nasilać objawy refluksu.
• Zbyt duża ilość pokarmu w żołądku. Spożycie dużej ilości jedzenia lub picie zbyt dużej ilości płynów jednocześnie może zwiększyć ryzyko refluksu.
• Otyłość, która może zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej i wywierać nacisk na dolny zwieracz przełyku.
• Stres może wpływać na ruchy żołądka i wpływać na ryzyko wystąpienia refluksu. 

Leczenie GERD powinno być kompleksowe i obejmować zarówno farmakoterapię, jak i zmianę stylu życia, w tym dietę. W ostateczności sięga się po metody chirurgiczne. Dlaczego nie należy lekceważyć objawów refluksu? 

- Lekceważona choroba refluksowa może być bardzo niebezpieczna dla zdrowia. Zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej, oprócz niepokojących objawów, w tym m.in. zaburzenia i ból w przełykaniu, może doprowadzić do uszkodzenia błony śluzowej przełyku i przewlekłego stanu zapalnego, a w najgorszym scenariuszu może prowadzić do raka przełyku - ostrzega Adrian Krzymiński, lekarz POZ.

Pamiętaj! Jeśli masz podejrzenie, że cierpisz na refluks (GERD) lub doświadczasz niepokojących objawów, skonsultuj się z lekarzem w celu odpowiedniej diagnozy i leczenia.

Przestrzeganie odpowiedniej diety może być bardzo korzystne dla osób cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) i pomóc w powrocie do zdrowia.   

- Odpowiednia dietoterapia jest niezwykle istotna dla osób borykających się z refluksem żołądkowo-przełykowym. Poprawnie zbilansowana dieta może zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawów refluksu oraz łagodzić istniejące dolegliwości. Stanowi ona kluczowy i niezbędny element leczenia tej dolegliwości - zaznaczyła dietetyczka Monika Wojnarska.

1. Tłuste i smażone potrawy. Fast foody, frytki, chipsy, burgery, hot-dogi, krokiety, golonka, bigos czy smalec mogą spowodować osłabienie dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja refluksowi.
2. Kofeina. Kawa, herbata, i napoje energetyczne zawierające kofeinę mogą osłabiać dolny zwieracz przełyku i sprzyjać refluksowi.
3. Napoje gazowane. Bąbelki wzmagają refluks. 
4. Pikantne potrawy. Pikantne potrawy, zawierające ostre przyprawy, paprykę czy ostre sosy, mogą podrażniać błonę śluzową przełyku i nasilać objawy refluksu.
5. Cebula, czosnek. 
6. Pomidory i ich przetwory.
7. Cytrusy: cytryna, grejpfrut, pomarańcza, kiwi.
8. Słodycze i ciężkie desery. Słodycze, ciasta, ciastka i inne ciężkie desery mogą powodować opóźnione opróżnianie żołądka i zwiększać ryzyko refluksu.
9. Alkohol. Alkohol może osłabiać dolny zwieracz przełyku i zwiększać wydzielanie kwasu żołądkowego, co przyczynia się do refluksu.
10. Papierosy. Dym tytoniowy uszkadza komórki żołądka i przełyku, podrażnia i nasila refluks. 

Stroń od dużych posiłków. Spożywanie dużych posiłków może zwiększać ciśnienie w żołądku i zwiększać ryzyko cofania się kwasu żołądkowego. Unikaj też leżenia po jedzeniu. Unikaj leżenia po jedzeniu, szczególnie bezpośrednio po spożyciu posiłku.

Warto także zwracać uwagę na codzienną odzież. Należy unikać obcisłych ubrań. Mocne uciskanie brzucha może zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej i sprzyjać cofaniu się treści żołądkowej do przełyku.

W chorobie refluksowej (GERD) zalecana jest dieta, która pomoże zmniejszyć ryzyko cofania się treści żołądkowej do przełyku i złagodzić objawy refluksu.

10 rzeczy, które można jeść przy refluksie

1. Warzywa. Większość warzyw jest dozwolona, ale unikaj tych ostrych i kwaśnych, takich jak cebula, czosnek, pomidory.
2. Owoce. Większość owoców jest dozwolona, ale unikaj tych kwaśnych, takich jak cytrusy (np. pomarańcze, cytryny).
3. Chude mięso. Wybieraj chude źródła białka, takie jak kurczak, indyk, ryby.
4. Nabiał o niskiej zawartości tłuszczu. Wybieraj produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu, takie jak jogurt i mleko odtłuszczone.
5. Dobrej jakości produkty zbożowe. Drobne kasze, ryż, komosa ryżowa, płatki owsiane. 
6. Woda. Picie wystarczającej ilości wody jest bardzo ważne dla zdrowia, ale pić należy między posiłkami, a nie bezpośrednio podczas jedzenia.
7. Zdrowe tłuszcze. Wybieraj zdrowe źródła tłuszczów, takie jak awokado, orzechy, nasiona i oliwa z oliwek.
8. Jaja.
9. Zioła i przyprawy. Wybieraj łagodne zioła i przyprawy, takie jak bazylia, oregano i tymianek, zamiast ostrej papryki czy pieprzu.
10. Niegazowane płyny. Unikaj napojów gazowanych, które mogą zwiększać ryzyko refluksu.

Pamiętaj, że każdy organizm może inaczej reagować na różne produkty. Dlatego warto prowadzić dziennik żywieniowy i śledzić, które potrawy wywołują u Ciebie największe objawy refluksu.

• Zalecane jest spożywanie mniejszych posiłków (ale częściej) o stałych porach, bez pośpiechu, w spokojnej atmosferze.
• Należy unikać kawy, mocnej herbaty, kakao oraz napojów gazowanych.
• Nie należy popijać posiłków dużą ilością płynów, aby nie zwiększać objętości żołądka.
• Należy unikać potraw zbyt gorących i zimnych.
• Ostatni posiłek powinien być spożywany najpóźniej 3 godziny przed snem.
• Wybierając produkty, warto zwrócić uwagę na miękką konsystencję, co zmniejszy konieczność gryzienia i żucia oraz ograniczy wydzielanie soku żołądkowego.
• W przypadku trudności z połykaniem można zmienić konsystencję posiłków na papkowatą. 

Dzień 1

Śniadanie: Omlet z warzywami (pieczarki, papryka, ogórek)

II śniadanie: Jaglanka na słodko z owocami jagodowymi (borówki, maliny)

Obiad: Ryż z kurczakiem i warzywami (marchewka, fasolka, kukurydza i cukinia)

Podwieczorek: Kisiel owocowy

Kolacja: Serek wiejski z kromką pszennego pieczywa

Dzień 2

Śniadanie: Kanapki z twarożkiem z kiełkami

II śniadanie: Owsianka na mleku kokosowym z bananem i brzoskwinią

Obiad: Zapiekanka warzywna z indykiem

Podwieczorek: Mus bananowy z jogurtem

Kolacja: Łosoś na parze z brokułem

Dzień 3

Śniadanie: Jajecznica ze szczypiorkiem z kromką chleba pszennego

II śniadanie: Ryż zapiekany z jabłkami i cynamonem

Obiad: Dorsz zapiekany z komosą ryżową i zielonymi warzywami (szpinakiem, brokułem, fasolką)

Podwieczorek: Mus z brzoskwini i twarożku

Kolacja: Sałatka z kurczakiem i warzywami (ogórkiem, papryką, kukurydzą)

Pamiętaj, aby unikać picia podczas jedzenia, ponieważ może to powodować zwiększenie objętości żołądka. Spożywanie napojów zaleca się między posiłkami. Ostatnią potrawę warto zjeść co najmniej trzy godziny przed snem.

Źródło: "Dietetyka kliniczna", Redakcja naukowa: Marian Grzymisławski. PZWL 2021

CZYTAJ TAKŻE: 

Pomidory to bogactwo potasu i witamin. Kto nie może ich jeść? Po tym poznasz wrzodziejący żołądek lub dwunastnicę. Objawy zawsze po jedzeniu

Gastrolog zlecił ci badanie? Tych produktów nie wolno ci jeść przez tydzień