Unikaj tych produktów, jeśli masz dnę moczanową. Puryny szkodzą nerkom i stawom

Dna moczanowa, zwana również podagrą,  artretyzmem, czy skazą moczanową jest chorobą metaboliczną polegającą na odkładaniu się kwasu moczowego we krwi. Kwas moczowy jest końcowym produktem katabolizmu zasad purynowych (adeniny, guaniny) wchodzących m.in. w skład nukleozydów. Szacuje się, że dotyka ona około 1-2 proc. populacji, przy czym częściej występuje u mężczyzn, zwłaszcza w średnim i starszym wieku.

Dna moczanowa nazywana była kiedyś jako "choroba bogatych" lub "choroba królów", ponieważ była diagnozowana głównie u osób z wyższych sfer społecznych, co przyczyniło się do nadania jej takiej nazwy.

Główną przyczyną dny moczanowej jest nadmierna produkcja kwasu moczowego, który organizm nie jest w stanie efektywnie wydalić. Istnieją dwa główne rodzaje tego schorzenia:

Artretyzm pierwotny, który związany jest z dziedzicznym zaburzeniem metabolizmu prowadzącym do nadprodukcji kwasu moczowego.

Artretyzm wtórny, który wynika z przewlekłych chorób lub stylu życia, wpływających na metabolizm kwasu moczowego. Do tych czynników zalicza się choroby nerek, zespół Lescha-Nyhana oraz nieprawidłową dietę i nadużywanie alkoholu.

Dodatkowo istnieją czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia dny moczanowej, takie jak nadwaga, otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i choroba wieńcowa.

Norma kwasu moczowego w surowicy krwi wynosi:

• u mężczyzn 300-360 umol/l (5-6 mg/dl),
• u kobiet 240-300 umol/l (4-5 mg/dl),
• u dzieci 210-240 umol/l (3,5-4 mg/dl).

• Duże spożycie puryn (najwięcej puryn występuje w podrobach, mięsie, owocach morza, i rybach),
• Zespół metaboliczny (insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, otyłość, dyslipidemia),
• Nadmierne picie alkoholu,
• Duże spożycie soli,
• Leki moczopędne,
• Przewlekła niewydolność nerek,
• Czynniki genetyczne.

Dna moczanowa może rozwijać się przez kilka lat bezobjawowo. Wraz z rozwojem artretyzmu pojawić się mogą pierwsze objawy, w tym:

Nagły napad ostrego bólu stawów, najczęściej w obrębie dużego palca u nogi (tzw. podagra), ale także w innych stawach, takich jak staw kolanowy, staw biodrowy czy staw łokciowy.

Obrzęk, zaczerwienienie oraz nadwrażliwość dotkniętego stawu.

Gorączka, uczucie zmęczenia i osłabienia.

Zmiany skórne w postaci czerwonych, bolesnych guzów (tzw. tofi), które są wynikiem nagromadzenia kryształków kwasu moczowego w tkance skórnej.

Możliwe są także powikłania, takie jak kamica nerkowa spowodowana złogami kwasu moczowego.

Warto zauważyć, że objawy dny moczanowej mogą występować okresowo, w postaci napadów, które nasilają się, a następnie ustępują. W miarę postępu choroby ataki mogą stawać się częstsze i bardziej uciążliwe.

Celem diety jest zmniejszenie stężenia kwasu moczowego we krwi. Dlatego zastosowanie ma tutaj dieta ubogopurynowa, w której ważny jest nie tylko dobór produktów ale również sposób jej przygotowania. Z diety należy wykluczyć produkty bogate w związki purynowe: wyciągi z kości i mięsa (zwłaszcza czerwonego), podroby, dziczyznę, baraninę, sardynki, śledzie, szproty, owoce morza, czekoladę, kawę naturalną, herbatę, kakao, soczewicę, groch, fasolę, groch, fasolę, grzyby, szpinak. Ponadto nie zaleca się wędlin, konserw, ostrych przypraw, tłuszczów zwierzęcych (poza masłem i śmietanką), rabarbaru, alkoholu, potraw z dużą ilością soli.

Zaleca się natomiast się produkty z niewielką ilością puryn lub nie zawierających ich w ogóle. Do tych produktów zalicza się: mleko, sery, jaja, w ograniczonej ilości tłuszcze (śmietanka, masło), owoce, warzywa (oprócz nasion strączkowych i szpinaku), ryż, miód. Dozwolone są także produkty zbożowe oraz mięsa w ograniczonej ilości (ok. 50g na dobę) i tylko gotowane w dużej ilości wody.

Z płynów zamiast mocnej herbaty, kawy, kakao poleca się wodę przegotowaną z sokami owocowymi, kawę zbożową, herbatę owocową, ziołową, wody mineralne alkaliczne, chude mleko, chudy jogurt, kefir, koktajle owocowe. Wykluczone są zupy na wywarach kostnych, mięsnych, grzybowych, potrawy smażone, pieczone, duszone.

Posiłki najlepiej spożywać 4-5 razy na dobę. Ostatni posiłek wskazany jest do czterech godzin przed snem, aby nie dopuścić do zatrzymywania się większych ilości kwasu moczowego w ciągu nocy. W okresie napadowym wskazana jest dieta bezmięsna.

Zawartość moczanów w przeliczeniu na porcję produktu:

• tłuszcze i oleje 10 g - 0 (mg kwasu moczowego)
• sery pleśniowe 30 g - 2 (mg kwasu moczowego)
• sery żółte 30 g - 2 (mg kwasu moczowego)
• ser wiejski ziarnisty 50 g - 5 (mg kwasu moczowego)
• mleko 200 g - <16 (mg kwasu moczowego)
• mortadela 30 g - 29 (mg kwasu moczowego)
• salami 30 g - 31 (mg kwasu moczowego)
• szynka gotowana 30 g - 39 (mg kwasu moczowego)
• kajzerki 50 g - 11 (mg kwasu moczowego)
• chleb biały 50 g - 7 (mg kwasu moczowego)
• chleb chrupki 30 g - 18 (mg kwasu moczowego)
• makaron 60 g - 24 (mg kwasu moczowego)
• buraki czerwone 200 g - 38 (mg kwasu moczowego)
• cebula 200 g - 26 (mg kwasu moczowego)
• cukinia 200 g - 48 (mg kwasu moczowego)
• kapusta biała 200 g - 44 (mg kwasu moczowego)
• marchew 200 g - 34 (mg kwasu moczowego)
• ogórki 200 g - 14 (mg kwasu moczowego)
• pomidory 200 g - 22 (mg kwasu moczowego)
• ziemniaki 250 g - 40 (mg kwasu moczowego)
• ananas 150 g - 29 (mg kwasu moczowego)
• brzoskwinie 150 g - 32 (mg kwasu moczowego)
• pomarańcze 150 g - 29 (mg kwasu moczowego)
• truskawki 150 g - 32 (mg kwasu moczowego)
• jabłka 150 g - 21 (mg kwasu moczowego)
• gruszki 150 g - 18 (mg kwasu moczowego)
• nasiona słonecznika 30 g - 43 (mg kwasu moczowego)
• orzechy włoskie 30 g - 8 (mg kwasu moczowego)
• orzechy ziemne 30 g - 24 (mg kwasu moczowego)

Zawartość moczanów w przeliczeniu na porcję produktu:

• kapusta czerwona 200 g - 64 (mg kwasu moczowego)
• groch 75 g - 71 (mg kwasu moczowego)
• kapusta włoska 200 g - 74 (mg kwasu moczowego)
• parówki 100 g - 78 (mg kwasu moczowego)
• banan 150 g - 86 (mg kwasu moczowego)
• flądra 100 g - 93 (mg kwasu moczowego)
• soczewica 75 g - 95 (mg kwasu moczowego)
• dynia 200 g - 88 (mg kwasu moczowego)
• wołowina, mostek 100 g - 90 (mg kwasu moczowego)
• fasola biała 75 g - 96 (mg kwasu moczowego)
• jarmuż 200 g - 96 (mg kwasu moczowego)

Zawartość moczanów w przeliczeniu na porcję produktu:

• pstrąg 100 g - 297 (mg kwasu moczowego)
• sardynki 100 g - 345 (mg kwasu moczowego)
• szproty wędzone 100 g - 804 (mg kwasu moczowego)
• krewetki 100 g - 147 (mg kwasu moczowego)
• cielęcina 100 g - 150 (mg kwasu moczowego)
• dorsz 100 g - 109 (mg kwasu moczowego)
• łosoś 100 g - 170 (mg kwasu moczowego)
• wołowina 100 g - 110-120 (mg kwasu moczowego)
• wieprzowina 100 g - 145-160 (mg kwasu moczowego)
• drób 100 g - 110-175 (mg kwasu moczowego)
• podroby 100 g - 218-554 (mg kwasu moczowego)
• dziczyzna 100 g - 105-165 (mg kwasu moczowego)
• grzyby 200 100-184 (mg kwasu moczowego)
• brokuły 200 g - 162 (mg kwasu moczowego)
• papryka 200 g - 110 (mg kwasu moczowego)
• szpinak 200 g - 114 (mg kwasu moczowego)
• kalafior 200 g - 102 (mg kwasu moczowego)
• groszek zielony 200 g - 168 (mg kwasu moczowego)
• por 200 g - 148 (mg kwasu moczowego)
• piwo 200 g - 24 (mg kwasu moczowego)

Źródło:
ncez.pzh.gov.pl
Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Red. Ciborowska, Helena; Ciborowski, Artur . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2022
https://bonavita.pl/dieta-przy-dnie-moczanowej-co-mozna-jesc-a-czego-nie-jesc-tabela-produktow

CZYTAJ TEŻ:

Lista warzyw, których "nie lubią" hormony tarczycy. Jedz, ale z umiarem

Psychobiotyki - czym są i jak działają?

Jelita to nie tylko odporność. Bakterie wpływają na rozwój tych chorób