Potas - cenny składnik w diecie naszych praprzodków. Niedobór jest niebezpieczny

Potas to minerał, którego organizm potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania. Obok sodu, magnezu i wapnia klasyfikowany jest jako elektrolit. Pod pojęciem elektrolitów rozumiemy pierwiastki, które w roztworach wodnych obdarzone są ładunkiem elektrycznym i mogą przewodzić prąd. Ta szczególna właściwość ma znaczenie dla wielu procesów zachodzących w organizmie.

Około 98 proc. potasu w znajduje się wewnątrz komórek, z czego 80 proc. w komórkach mięśniowych.

Dieta naszych praprzodków, wędrujących, zbierających jadalne części roślin i polujących, bogata była w potas, a uboga w sód. Tak zwana dieta paleolityczna (dziś znana głównie w skróconej wersji jako dieta paleo) dostarczała ok. 16 razy więcej potasu niż sodu. Dzięki temu, jak zauważają naukowcy, nasi praprzodkowie mieli cieszyć się lepszym zdrowiem niż my dzisiaj - rzadziej cierpieli na choroby układu sercowo-naczyniowego czy nowotwory.

"Obecnie większość Amerykanów otrzymuje zaledwie połowę zalecanej ilości potasu w swojej diecie. Przeciętna dieta Amerykanów zawiera ok. dwa razy więcej sodu niż potasu, ze względu na przewagę soli ukrytej w przetworzonej i gotowej żywności, nie wspominając o niedostatku potasu w tego typu produktach. Uważa się, że ta nierównowaga, która jest sprzeczna z ewolucją człowieka, jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do wysokiego ciśnienia krwi, które dotyka jednego na trzech dorosłych Amerykanów" - zwraca uwagę "Harvard Health Publishing". Dodajmy, że nadciśnienie tętnicze jest czynnikiem ryzyka wielu chorób, w tym m.in. udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca, niewydolności serca czy niewydolności nerek.

Nie bez powodu obok potasu mowa o sodzie. Te pierwiastki są ze sobą ściśle powiązane. Wysokie spożycie soli (należy pamiętać, że sód to nie to samo co sól; sód to składnik soli kuchennej) zwiększa ciśnienie krwi, co może prowadzić do chorób serca, podczas gdy wysokie spożycie potasu może pomóc rozluźnić naczynia krwionośne i wydalać sód, jednocześnie obniżając ciśnienie krwi. Kilka badań wykazało, że dieta bogata w potas może pomóc w zapobieganiu udarom mózgu. Osoby, w których diecie występuje wysoka zawartość sodu i niska zawartość potasu, jak zauważają badacze, mają większe ryzyko zgonu z powodu zawału serca.

Potas odgrywa ważną rolę w utrzymaniu gospodarki wodnej, zapewnia zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej. Wspiera prawidłową pracę układu nerwowego. Spadek poziomu potasu we krwi może wpływać na zdolność organizmu do generowania impulsów nerwowych. Pierwiastek ten pozwala mięśniom prawidłowo się kurczyć. Jest niezbędny do właściwej pracy serca.

Dieta bogata w potas może pomóc w zachowaniu masy mięśniowej u osób starszych i osób z chorobami prowadzącymi do zaniku mięśni. Osoby, które jedzą dużo owoców i warzyw zawierających potas, mogą mieć wyższą gęstość mineralną kości. 

Wapń jest powszechnym minerałem w kamieniach nerkowych, a kilka badań pokazuje, że cytrynian potasu obniża poziom wapnia w moczu. W ten sposób potas jest pomocny w walce z kamieniami nerkowymi.

Zbyt małe stężenie potasu we krwi, poniżej 3,5 3,5 mmol/l, to hipokaliemia. Najczęstszą przyczyną tego stanu jest nadmierna utrata potasu z moczem. Dochodzi do tego w wyniku stosowania leków moczopędnych (diuretyków), jednak warto pamiętać, że nie wszystkie preparaty przyniosą taki skutek. Problem występuje też u osób z chorobami zapalnymi jelit. Wymioty, biegunka mogą powodować nadmierną utratę potasu z przewodu pokarmowego. Czasami niski poziom tego pierwiastka w organizmie jest spowodowany niedoborem potasu w diecie.

Chwilowy spadek potasu może nie powodować żadnych objawów (potas tracimy też, pocąc się). Jednak poważne niedobory mogą zagrażać życiu.

Do objawów niedoboru potasu zalicza się:

• osłabienie, zmęczenie,
• bolesne skurcze mięśni, ogólne osłabienie mięśni,
• parestezje rąk i nóg,
• zaparcia,
• wzrost ciśnienia krwi,
• zaburzenia rytmu serca,
• nadpobudliwość, nerwowość,
• wzmożone pragnienie,
• wielomocz.

Mniej poważne niedobory potasu można szybko zniwelować dietą i odpowiednią suplementacją. Ciężkie postacie hipokaliemii wymagają bardziej specjalistycznego podejścia.

Zbyt duże stężenie potasu we krwi, powyżej 5,5 mmol/l, to hiperkaliemia. U osób stosujących zbilansowaną dietę zwykle się nie zdarza. Czynniki ryzyka hiperkaliemii obejmują m.in. przyjmowanie zbyt wielu suplementów potasu, niewydolność nerek, przyjmowanie leków moczopędnych oszczędzających potas, cukrzycę.

Wiele osób z łagodną hiperkaliemią nie ma żadnych objawów. Niebezpiecznie wysoki poziom potasu wpływa na serce - może powodować zagrażające życiu zmiany rytmu serca. Hiperkaliemia wymaga natychmiastowej interwencji lekarza.

Jak rozpoznać nadmiar potasu? Objawy hiperkaliemii obejmują:

• ogólne osłabienie,
• osłabienie siły mięśniowej,
• mrowienie i drętwienie kończyn,
• uczucie zmęczenia nawet po niewielkim wysiłku,
• ból w klatce piersiowej,
• kołatanie serca,
• nieregularne tętno,
• duszność,
• nudności i wymioty.

Potas jest powszechnie dostępny w wielu produktach spożywczych, zwłaszcza w owocach i warzywach. Znajdziemy go w:

• suszonych owocach,
• fasoli,
• soczewicy,
• ziemniakach,
• pomidorach,
• dyni,
• szpinaku,
• brokułach,
• bananach,
• owocach cytrusowych,
• awokado,
• mleku,
• jogurtach,
• nerkowcach
• migdałach,
• piersi z kurczaka. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Plaga XXI wieku. Czym jest niewydolność serca?

Cztery ważne pierwiastki w diecie

Pomidory - dlaczego warto je jeść?