Badanie preluksacyjne ważne w pierwszych tygodniach życia. Wykrywa nieprawidłowości w stawach
Dysplazja stawów biodrowych to najczęstsza wada rozwojowa narządu ruchu, stwierdzana u noworodków podczas badania preluksacyjnego, popularnie nazywanego potocznie "USG bioderek". Szybkie wykrycie problemu pozwala na wdrożenie leczenia zachowawczego i przywrócenie dziecku całkowitej sprawności. Natomiast brak diagnozy i niepodjęcie odpowiedniej terapii może prowadzić do trudności w poruszaniu się u dziecka, a nawet do trwałego kalectwa. Czym jest badanie preluksacyjne? Kiedy powinno się je wykonać? Jak się do niego przygotować?
Badanie preluksacyjne, to metoda diagnostyczna, polegająca na wykorzystaniu badania ultrasonograficznego do wykrywania potencjalnych wad wrodzonych i rozwojowych u noworodków i niemowląt. "USG bioderek" to jedno z najważniejszych badań, jakie przeprowadza się w pierwszych tygodniach życia dziecka. Nie wymaga ono specjalnego przygotowania.
Podczas wizyty lekarz rozprowadza żel na okolice biodra malucha, po czym przykłada głowice aparatu emitującą fale dźwiękowe. Po tym jak zostaną odbite od tkanek, wracają do głowicy, a po przetworzeniu trafiają na ekran monitora, ukazując się jako obraz o różnej intensyfikacji szarości. To właśnie w ten sposób możliwe jest zobrazowanie tkanek.
Badanie preluksacyjne powinno być wykonane u wszystkich niemowląt. Dysplazja może rozwinąć się w ciąży, w czasie porodu lub już po urodzeniu. Samo "USG bioderek" ma charakter profilaktyczny, niemniej istnieją wskazania do jego przeprowadzenia. Najważniejsze z nich to:
- różnice w długości nóżek dziecka;
- niesymetryczne ustawienie nóżek malucha lub fałdek pomiędzy pośladkami a udami;
- występowanie objawu Barlowa, czyli wyczucie przeskakiwanie głowy kości udowej poza panewkę stawu w trakcie próby przemieszczenia (test może być wykonywany wyłącznie przez lekarza);
- wyczuwalny opór podczas poruszania kończyną dolną dziecka;
- dodatni objaw Ortolaniego - stwierdza się go jeśli podczas biernego odwodzenia i rotacji na zewnątrz kończyny dolnej maksymalnie zgiętej w stawach kolanowych i biodrowych z jednoczesnym wciskaniem kończyny dolnej w kierunku panewki stawu biodrowego współwystępuje słyszalne i wyczuwalne przeskakiwanie. Podobnie jak manerw Barlowa i ten rękoczyn może wykonać tylko specjalista.
Jak już zostało wspomniane, badanie przeprowadza się, by wykluczyć ewentualne deformacje stawów u najmłodszych dzieci. Fizjologicznie głowa kości udowej powinna być osadzona w panewce. W niektórych sytuacjach na skutek zaburzenia tworzenia, wzrostu lub rozwoju poszczególnych elementów kości i chrząstek stawów może dojść do przemieszczenia głowy kości, a nawet jej zwichnięcia.
Po raz pierwszy należy się udać do specjalisty między czwartym a szóstym tygodniem życia niemowlęcia, o ile pediatra lub neonatolog nie zaleci inaczej.
Zazwyczaj przyjmuje się następujące kryteria: jeśli w trakcie ciąży dziecko ułożone było główkowo - pierwsze badanie powinno odbyć się około 6 tygodnia życia dziecka.
Jeśli położenie było miednicowe, najlepiej jest wykonać je pomiędzy 4 a 5 tygodniem życia dziecka.
"USG bioderek" można wykonać w ramach NFZ. Zatroskani rodzice często zastanawiają się, czy jest ono nieprzyjemne dla dziecka. Uspokajamy: trwa zaledwie kilka minut i jest całkowicie bezbolesne. Żeby dziecko było mniej nerwowe można nakarmić je przed badaniem.
Na wizytę warto ubrać dziecko w luźny strój, który można z łatwością i szybko rozpiąć.
Do badania USG bioderek należy też zdjąć dziecku pieluszkę. Niemowlę kładzie się na plecach i na boku na leżance wyłożonej jednorazowym podkładem. Niektórzy mali pacjenci muszą być dodatkowo przytrzymywani przez rodziców.
Wczesna diagnoza pozwala na szybkie wdrożenie leczenia i skuteczne zażegnanie patologii. Niestety brak podjęcia terapii może skutkować utrwaleniem deformacji, prowadząc do upośledzenia chodzenia, a nawet kalectwa, co wymaga interwencji chirurgicznej. W leczeniu wad biodra znajdują zastosowanie szelki Pavlika. To orteza, która nie wywołuje u dziecka bólu, opasująca jego tułów, co umożliwia utrzymanie nóżek w zgięciu i odwiedzeniu w stawach biodrowych.
Wśród czynników ryzyka związanych z dysplazją stawu biodrowego, wyróżnia się:
- niewłaściwe ułożenie płodu;
- dużą masę płodu;
- asymetryczne ustawienie kończyn dolnych płodu;
- miednicowe ułożenie podczas porodu;
- nieodpowiednie noszenie dziecka;
- zbyt ciasne owinięcie powijakami po porodzie.
Źródła:
Badanie podmiotowe i przedmiotowe w pediatrii. Red. Anna Obuchowicz. Wydawnictwo Lekarskie PZWL
J. Świetliński, Neonatologia Tom I i II, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021;
Harper P, Joseph BM, Clarke NMP,; International Hip Dysplasia Institute (IHDI). Even Experts Can Be Fooled: Reliability of Clinical Examination for Diagnosing Hip Dislocations in Newborns. J Pediatr Orthop. 2020 Sep;40
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32555048/
CZYTAJ TAKŻE:
Delikatny układ pokarmowy niemowląt. O co tak naprawdę chodzi w problemach brzuszkowych?
Karmienie piersią - najczęściej popełniane błędy przez młodą mamę
