Tak depresja manifestuje się latem. Objawy mogą być mylące
Z czym kojarzy nam się lato? Oczywiście ze słońcem, wakacjami, morzem, plażą, odpoczynkiem, czasem spędzanym z rodziną i przyjaciółmi. "Gdzie tu miejsce na smutek?" - spytają niektórzy. Tymczasem eksperci zwracają uwagę, że choć określenie "depresja sezonowa" najczęściej pojawia się w okresie jesienno-zimowym, to jej objawy obserwuje się również wiosną i latem. Jak wygląda letnia depresja i w czym upatruje się jej przyczyny? Sprawdzamy.
Depresja sezonowa, nazywana też chorobą afektywną sezonową (od ang. seasonal affective disorder - SAD), charakteryzuje się nawracaniem zaburzeń o charakterze depresyjnym, zwykle rokrocznie, późną jesienią i zimą, i ich ustępowaniem wraz z nadejściem wiosny lub wczesnego lata. Wyróżnia się depresję zimową (jest częściej notowana wśród osób zamieszkujących półkulę północną, w tym Polaków) i depresję letnią (o niej mówi się rzadziej, rzadziej też się zdarza; obserwowana jest zwykle u mieszkańców krajów położonych bliżej równika, choć warto dodać, że może wystąpić w każdym zakątku świata).
"Ważne jest, aby pamiętać, że każdy jest inny, i chociaż większość sezonowych epizodów depresji występuje zimą, do 30 proc. osób z depresją sezonową doświadczy depresji letniej" - wskazuje w rozmowie z "Everyday Health" Samar McCutcheon, psychiatra z The Ohio State University Wexner Medical Center.
Letnia depresja rozpoczyna się późną wiosną lub na początku lata, a kończy jesienią. Choroba afektywna sezonowa częściej dotyczy kobiet.
Badania na temat letniej depresji są ograniczone - większość skupia się na depresji zimowej. Istnieje jednak kilka teorii, do których odwołuje się wielu ekspertów rozważających jej przyczyny.
Latem dni są dłuższe, a noce krótsze. Wiele osób nie uzyskuje tyle snu, ile potrzebuje. Ponadto sen jest często przerywany z powodu wysokich temperatur. Nie jest to więc sen ani odpowiednio długi, ani jakościowy. Zaburzenia snu mają istotny wpływ na zdrowie psychiczne. Jeśli się utrzymują, wzrasta ryzyko wystąpienia m.in. depresji. Niektórzy badacze wskazują także, że osoby z chorobą afektywną sezonową produkują zbyt dużo melatoniny, co może powodować senność i zmęczenie.
Inne czynniki, które mogą mieć wpływ na rozwój letniej depresji, to:
- alergie sezonowe (zauważa się, że osoby cierpiące na alergię mają ok. dwukrotnie wyższe ryzyko zachorowania na depresję w porównaniu z osobami, które nie są alergikami);
- brak rutyny (np. osoby, które mają dzieci w wieku szkolnym, w okresie letnim zostają postawione przed wyzwaniem zapewnienia im całodziennej opieki, co dla niektórych rodziców może być stresujące);
- temperatura za oknem i poziom wilgotności powietrza (bywają nie do zniesienia);
- negatywny obraz ciała (gdy temperatura rośnie, odsłaniamy więcej ciała; niektórzy nie wychodzą na plażę, a nawet na zewnątrz bez uczucia wstydu);
- uczucie samotności i izolacji (np. brak partnera, osób, z którymi można byłoby spędzać wolny czas);
- zmartwienia finansowe (wydatki na wakacje, obozy i kolonie dla dzieci).
Zimowa depresja objawia się zwykle niskim poziomem energii, smutkiem i przygnębieniem, zmęczeniem w ciągu dnia i zmniejszoną aktywnością. Objawy depresji letniej to z kolei:
- lęk, niepokój i pobudzenie (choć ospałość też może występować),
- drażliwość,
- tendencja do zachowań agresywnych,
- osłabienie apetytu skutkujące zmniejszeniem masy ciała,
- bezsenność,
- problemy z koncentracją,
- utrata zainteresowania czynnościami, które kiedyś sprawiały przyjemność.
Wyżej wymienionych objawów nie można bagatelizować. Zgłoś się po pomoc, gdy objawy się przedłużają, nasilają, powodują wyraźne cierpienie czy zaniedbywanie codziennych obowiązków. Bezwzględnym wskazaniem do zasięgnięcia porady lekarskiej jest pojawianie się myśli samobójczych. Uporczywe zaburzenia snu również. Właściwą diagnozę postawi lekarz psychiatra. On także wdroży odpowiednie leczenie.
Często sezonowe zaburzenia afektywne są częścią bardziej złożonego problemu, dlatego najlepiej zgłosić się do specjalisty. Jak zwracają uwagę eksperci, istnieje ryzyko, że lekarze pierwszego kontaktu, ze względu na podobieństwo objawów depresji sezonowej do "zwykłej chandry", depresji czy też specyficznego nastroju w przebiegu leczenia innych chorób, np. neurologicznych, nie postawią właściwej diagnozy.
Do postawienia diagnozy choroby afektywnej sezonowej konieczne jest, aby dana osoba spełniała kryteria zaburzeń depresyjnych nawracających, a także, aby epizody depresyjne pojawiały się cyklicznie (czy to w sezonie jesienno-zimowym, czy wiosenno-letnim). Zauważa się, że pogorszenie nastroju nie musi mieć miejsca każdego roku - choć zwykle tak się dzieje.
Psychoterapia, przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych to metody, które mogą być stosowane w leczeniu depresji sezonowej.
Kilka strategii może pomóc w radzeniu sobie z objawami letniej depresji.
Jeśli myślisz, że objawy, które u siebie obserwujesz, bez względu na porę roku, mogą być objawami depresji, poszukaj pomocy. Nigdy nie lekceważ objawów, nie zakładaj, że same w końcu ustąpią. Z upływem czasu epizody depresyjne mogą stać się dłuższe, cięższe i stracić swój cykliczny, sezonowy przebieg.
Uczyń sen priorytetem. Powinien być regularny, ciągły, odpowiednio długi. Pilnuj stałych pór wstawania rano i kładzenia się spać. Zadbaj o odpowiednie warunki do snu - m.in. odpowiednią temperaturę, przewietrz pomieszczenie przed położeniem się do łóżka. Dbaj o kondycję fizyczną, zredukuj stres, unikaj drzemek po godz. 15. Ostatni posiłek zjedz na 2-3 godz. przed snem.
Kontynuuj ćwiczenia. Wiele badań wykazało, że regularna aktywność fizyczna może pomóc w walce z depresją. Więc nawet jeśli robi się zbyt gorąco na to, co robiłeś do tej pory, znajdź inne sposoby na pozostanie aktywnym. Ćwicz wcześnie rano lub wieczorem, kiedy nie jest tak gorąco. Ale pamiętaj, by na 3 godz. przed snem nie uprawiać sportu. I nie przesadzać z dietą i ćwiczeniami. Nie zaczynaj lata od diety i ćwiczeń, aby zmieścić się w kostium kąpielowy z zeszłego roku.
Ustal plan dnia i trzymaj się go. Konsekwentne przestrzeganie rutyny może pomóc poczuć się bardziej zmotywowanym. Sprawi też, że poczujesz, że masz kontrolę nad swoim życiem. Ważne, by w planie dnia znalazło się miejsce tylko dla ciebie i twoich potrzeb. Zapewnij sobie czas na relaks i przyjemności.
Chociaż możesz czuć presję, aby cieszyć się czasem na zewnątrz, gdy jest piękna pogoda, eksperci twierdzą, że szukanie chłodu i cienia (w pomieszczeniach) może pomóc uniknąć spadku nastroju.
Zrób sobie przerwę od social mediów. Jeśli do tej pory spędzałeś godzinę, dwie dziennie przeglądając to, co inni zamieścili w sieci, spróbuj zredukować ten czas do 30 minut dziennie. Takie działanie, według psychologów, może zwiększyć liczbę pozytywnych myśli i ograniczyć ruminacje, tzn. nawracające, negatywne myśli.
Starannie zaplanuj wakacje. Zanim kupisz bilety lotnicze, zanim załadujesz bagażnik swojego samochodu, zadaj sobie dwa pytania: "Czy naprawdę tego chcesz?", "Czy to naprawdę cię uszczęśliwi?". Rozważ alternatywy.
CZYTAJ TAKŻE:
Kto wstaje wcześniej, ten jest mniej zagrożony depresją
W niedzielę znacznie trudniej zasnąć niż w inne dni tygodnia. Dlaczego?
