Kleszcze budzą się do życia. Tak też może objawiać się borelioza

W Polsce sezon na kleszcze zwykle zaczyna się wiosną, a kończy późną jesienią. Szczyt aktywności tych pajęczaków przypada na okres od maja do czerwca i od września do października. Nie znaczy to jednak, że np. w marcu czy listopadzie kleszcze nie stanowią dla nas zagrożenia. Co więcej, także zimą mogą one wychodzić na łowy.

Wskazuje się, że kleszcze stają się aktywne, kiedy na zewnątrz termometry pokazują już 5 st. Celsjusza (poniżej tej temperatury zapadają w letarg, a niekorzystne warunki przesypiają w ściółce). I mimo że w kalendarzu zima, kleszcze, przy temperaturach utrzymujących się powyżej zera, również w grudniu, styczniu czy lutym mogą poszukiwać żywicieli. Biorąc pod uwagę, że zimy w Polsce są raczej coraz łagodniejsze, powinniśmy uważać na nie tak naprawdę przez cały rok. Jeśli chodzi o porę dnia, eksperci sygnalizują, że pasożyty te najbardziej aktywne są od pierwszej rosy do południa, a następnie od godz. 16 do zmroku.

Kleszcze przenoszą wiele groźnych chorób. Wśród nich znajdziemy m.in. boreliozę, kleszczowe zapalenie mózgu, babeszjozę, anaplazmozę czy tularemię.

Najbardziej znane choroby odkleszczowe to borelioza (choroba bakteryjna) i kleszczowe zapalenie mózgu (choroba wirusowa). Najczęściej rozpoznawaną jest ta pierwsza. W Polsce najwięcej nowych przypadków boreliozy odnotowuje się od maja do listopada, przede wszystkim w okresie wakacyjnym. Co roku przybywa kilkanaście tysięcy chorych.

Borelioza (inaczej - choroba z Lyme) powodowana jest przez spiralną bakterię Borrelia burgdorferi znajdującą się w jelicie środkowym kleszcza. Nie każde ugryzienie wiąże się jednak z poważnymi problemami zdrowotnymi. Zakażenie boreliozą możliwe jest tylko w wyniku ukąszenia przez zakażonego osobnika. Ważne jest, by jak najszybciej pozbyć się go ze skóry, ponieważ im dłużej w niej przebywa, tym ryzyko przedostania się bakterii do organizmu jest większe. Przyjmuje się, że aby doszło do zakażenia, kleszcz musi tkwić w skórze co najmniej dobę.

Warto również wiedzieć, że nie każdy, kto ulegnie zakażeniu bakterią Borrelia burgdorferi, faktycznie zachoruje. Niekiedy układ immunologiczny sam jest w stanie uporać się z bakteriami, a my sami nie odczujemy żadnych objawów tej "walki". Nie będzie się to też wiązało dla nas z żadnymi późniejszymi powikłaniami.

Borelioza to niestety bardzo podstępna choroba. W wielu przypadkach trudno ją zdiagnozować. To choroba wieloukładowa, co oznacza, że może dawać objawy ze strony różnych narządów i tkanek. Często nie są one charakterystyczne. Rumień wędrujący, który uważany jest za znak szczególny choroby, dotyka w rzeczywistości ok. 40-80 proc. zakażonych. Bywa jednak mylony ze śladem po ukąszeniu przez owada.

Inne objawy, takie jak np. zmęczenie, bóle głowy czy stawów, sprawiają, że osoby, u których rozwija się borelioza, mogą mylić swoje dolegliwości także chociażby z przeziębieniem, grypą czy reumatoidalnym zapaleniem stawów.

W przypadku boreliozy zwykle obserwuje się następujące objawy:

• rumień wędrujący (zmiana skórna występująca w miejscu lub w pobliżu ugryzienia przez kleszcza, pojawiająca się zazwyczaj od trzech do 30 dni od zakażenia. Ma zazwyczaj postać obrączkowatą, która wolno rozchodzi się obwodowo);
• porażenie nerwu twarzowego (problemy z marszczeniem czoła, niedomykanie się oka, niemożność pełnego uśmiechnięcia się, opadanie kącika ust);
• pseudochłoniaka boreliozowego (niebolesny naciek zapalny występujący w miejscu pokąsania przez kleszcza);
• miejscowe powiększenie węzłów chłonnych;
• rumień wędrujący mnogi (wtórny);
• zmęczenie;
• bóle głowy;
• zawroty głowy;
• gorączkę;
• dreszcze;
• bóle mięśni i stawów;
• sztywność karku;
• ból gardła;
• dolegliwości kardiologiczne (duszność wysiłkowa, ból w klatce piersiowej, nieregularne bicie serca);
• drętwienie rąk, nóg, dłoni lub stóp;
• trudności z koncentracją;
• zaburzenia pamięci;
• częste zmiany nastroju;
• zaburzenia słuchu; 
• wypadanie włosów; 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Zazwyczaj borelioza ujawnia się kilka dni lub tygodni po ugryzieniu przez kleszcza. Niestety, bywa i tak, że ta groźna choroba rozwija się po cichu i diagnozowana jest dopiero po kilku latach. Najwcześniej obserwuje się objawy skórne i objawy grypopodobne. Nieleczona infekcja, alarmują specjaliści, może rozprzestrzenić się przez krwioobieg na układ nerwowy, stawy, oczy i/lub serce.

Czytaj także: Leczenie boreliozy. Czy jest skuteczne? 

Borelioza nie oszczędza również narządu wzroku, na co nieczęsto zwraca się uwagę. Dlatego objawy oczne boreliozy potraktujemy osobno. Występują jednak raczej rzadko - dotyczą od 2 do 4 proc. pacjentów. Często współtowarzyszą neuroboreliozie.

Jak wskazują autorzy pracy "Obustronne, wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego w przebiegu boreliozy ocznej - opis przypadku", borelioza może wywoływać różnorodne zaburzenia w obrębie narządu wzroku. 

Objawy oczne, które mogą towarzyszyć boreliozie, to:

• ból oczu;
• pogorszenie ostrości wzroku;
• fotofobia (nadwrażliwość na światło objawiająca się dyskomfortem lub bólem oczu przy ekspozycji na działanie światła nawet o niewielkim natężeniu);
• męty w ciele szklistym (inaczej - muszki w oczach. Osoby, które tego doświadczają, najczęściej opisują dolegliwość jako mroczki w oczach, ruchome cienie, czarne plamki czy też nitki, które poruszają się pod wpływem ruchów oka. Nieco prościej - można powiedzieć, że to plamy przed oczami);
• podwójne widzenie;
• zaburzenia akomodacji (inaczej - nastawności oka, czyli procesu, który polega na dostosowaniu oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach);
• ból głowy nasilający się przy ruchach gałek ocznych;
• zapalenie spojówek (oczy są zaczerwienione, występuje wydzielina ropna. Typ zapalenia spojówek w boreliozie nie jest zaraźliwy);
• zapalenie rogówki;
• zapalenie twardówki i nadtwardówki;
• zapalenie błony naczyniowej (z bólem, zaczerwienieniem i obrzękiem);
• zajęcie siatkówki oka;
• porażenie VI, VII, IX, X, XII nerwu czaszkowego.

Leczenie choroby z Lyme nie zawsze rozwiązuje problemy okulistyczne. Długo po zakończeniu leczenia wzrok pacjenta nadal może być osłabiony.

CZYTAJ TAKŻE: 

Kleszczowe zapalenie mózgu. Można się zaszczepić

Powstaje innowacyjna szczepionka przeciwko boreliozie

Rośliny, które odstraszają kleszcze. Posadź w ogrodzie i na balkonie