Skąd się bierze opuchlizna?
Opuchnięte palce, powieki, twarz lub inne części ciała i dodatkowy kilogram na wadze (albo i więcej). Znasz to? Przyczyn okresowego puchnięcia poszczególnych części ciała jest wiele. W ten sposób twój organizm może wołać o pomoc. Zobacz, co jest normalne, a co nie, skąd się biorą obrzęki i jakich objawów lepiej nie ignorować.
Opuchliznę rozpoznać łatwo. To widoczne zwykle na pierwszy rzut oka zwiększenie obwodu danej części ciała, powstałe w wyniku zatrzymania się wody lub płynów ustrojowych w tkankach. Jeśli opuchliźnie towarzyszą objawy dodatkowe (zaczerwienienie skóry, świąd, gorączka, etc.), stanowią cenną wskazówkę diagnostyczną dla lekarza.
Opuchnięte powieki to najczęściej efekt nieprzespanej nocy, zaburzonego rytmu dobowego, niestarannego demakijażu, przejściowej reakcji alergicznej, np. na kosmetyk czy detergent. Zdarza się jednak, że taki objaw oznacza stan chorobowy - alergię, problemy z nerkami, zaburzenia hormonalne, nieprawidłową pracę tarczycy i wątroby. Wreszcie - tak mogą manifestować się schorzenia związane z narządem wzroku (jak np. jęczmień czy zapalenie spojówek).
Zwykle opuchlizna na twarzy świadczy o reakcji alergicznej, zapalaniu w obrębie jamy ustnej lub stanie po ekstrakcji zęba.
Opuchnięte usta i język mogą niekiedy sygnalizować uczulenie na przyjęty lek lub produkt spożywczy, połknięcie trucizny, wystawienie języka na działanie kwasu żołądkowego lub problemów stomatologicznych, ale w większości przypadków jest to odpowiedź na użądlenie przez osę lub innego owada. Często wtedy puchną też struktury gardła, a wszystko razem stwarza śmiertelne zagrożenie, ponieważ, szczególnie u osób uczulonych, dochodzi do ucisku gardła, a i język może puchnąć w szybkim tempie, nie mieszcząc się w ustach, dodatkowo utrudniając nabieranie powietrza. W takich sytuacjach należy niezwłocznie wezwać pomoc lekarską.
Podpuchnięty język pozornie "bez przyczyny" także powinien skłonić do poszukiwania profesjonalnej pomocy - jeśli taki stan trwa długo może oznaczać zarówno niewykrytą alergię, jak i poważną chorobę ogólnoustrojową.
Obrzęki nóg pojawiają się często w sytuacjach, gdy naczynia żylne zostaną ściśnięte, co utrudni prawidłowe krążenie krwi. Przyczyną takiego stanu bywa m.in. zbyt ciasna, niedopasowana odzież oraz długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej. Jeśli jednak obrzęk jest niesymetryczny, łączy się z bólem, zmianami skórnymi lub gorączką, powiększa się szybko, sugeruje istnienie choroby i wymaga pilnej konsultacji z lekarzem.
Niewielka, symetryczna, niebolesna opuchlizna kostek i stóp to częsty objaw towarzyszący ciąży, zwłaszcza po jej drugim trymestrze. Jeśli opuchlizna narasta wolno, jest nieduża i schodzi po odpoczynku z nogami ułożonymi nieco powyżej bioder (w ciepłe dni najlepiej tak odpoczywać boso, by skarpetki czy inne części garderoby nie uciskały dodatkowo stóp).
W przypadku kobiet najczęstszą przyczyną opuchlizny palców i dłoni są wahania hormonalne, wiążące się z ciążą lub zmianami cyklu. Taka opuchlizna nie boli, narasta wolno, przeważnie znika samoistnie i nie łączy się z żadnymi innymi objawami (jak zmiany skórne czy świąd).
Niepokojące jest puchnięcie bolesne, niesymetryczna, narastające szybko, któremu towarzyszą inne objawy. Bolesna opuchlizna jednej dłoni (jeśli towarzyszy jej zaczerwienienie lub uczucie rozgrzania) może sugerować zakrzepicę, czyli stan potencjalnie zagrażający życiu, podczas którego należy reagować natychmiast, udając się do lekarza.
Opuchnięte dłonie i objaw dodatkowy - skąpomocz lub brak oddawania moczu w ogóle - to dość czytelna oznaka niewydolności nerek.
Opuchlizna a druga faza cyklu - opuchlizna w różnych miejscach ciała może pojawiać się u kobiet podczas drugiej fazy cyklu, zwłaszcza tuż przed miesiączką, kiedy spada poziom progesteronu. Wówczas nie tylko trudno dopiąć spodnie (z uwagi na wzdęty brzuch), ale i z włożeniem pierścionka na palec często jest problem. Wszystko wraca do normy wraz z pojawieniem się miesiączki, ale zanim to nastąpi, można sobie pomóc aktywnością fizyczną, ograniczeniem dosalania potraw oraz piciem odpowiedniej ilości wody (ok. 8-9 szklanek dziennie).
Opuchlizna a przebywanie w bezruchu - powstawaniu opuchlizny szczególnie sprzyja długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej (np. podczas wykonywania pracy) lub siedzącej, czego niekiedy uniknąć się nie da, np. podczas długich podróży. A już najgorzej jest siedzieć zakładając nogę na nogę. Po kilku godzinach trwania w takich pozycjach u niektórych osób na nogach pojawia się obrzęk, obejmujący najczęściej łydki i kostki. Czasami jest tak nasilony, że nawet smukłe i kształtne nogi na pewien czas zamieniają się w "słupy".
Z problemem obrzęków nóg zmagają się często też kierowcy jeżdżący na dłuższych trasach bez odpoczynku - jazda samochodem wymaga oczywiście wykonywania pewnych ruchów, ale to stanowczo na mało. Aby uniknąć opuchlizny i drętwienia kończyn należy robić przerwy w podróży, zmieniać pozycje (to dotyczy pasażerów), co pewien czas wstać i przejść się (w pociągu) lub wykonywać proste ćwiczenia polegające na zginaniu i prostowaniu kolan i stóp oraz napinanie i rozluźnianie mięśni (w innych środkach transportu).
Opuchlizna a nadmiar stresu - brzmi to dość nietypowo, ale nadmiar stresu (rozumianego zarówno jako obciążenie fizyczne, jak i psychiczne) także może być czynnikiem wywołującym obrzęki. Jeśli sytuacja stresowa trwa długo, może dojść do rozregulowania gospodarki hormonalnej, co wpływa ujemnie na przemianę materii i przyczynia się do zatrzymywania wody w organizmie (ten efekt łączy się z wysokim stężeniem kortyzolu - hormonu stresu).
Zobacz także:
Nadczynność tarczycy - jak się z nią uporać?
