Zapominasz o piciu wody? Brak pragnienia może być objawem i przyczyną chorób
Człowiek traci wodę z organizmu w trakcie oddychania, poprzez oddawanie moczu oraz z potem, dlatego ubytek płynów trzeba nieustannie uzupełniać. Po prostu: żeby żyć, trzeba pić wodę. Ale co jeśli naturalny mechanizm przypominający o pragnieniu, nie działa właściwie? Sytuacja się komplikuje i to znacząco, zwłaszcza że brak pragnienia nie tylko niesie poważne konsekwencje, ale też może być objawem schorzeń i zaburzeń.
Człowiek może przeżyć bez jedzenia ponad miesiąc, ale bez wody do kilku dni. Nic dziwnego, woda stanowi od 50 do 80 proc. masy ciała człowieka, jest składnikiem wszystkich komórek, tkanek i cieczy organizmu. Dlatego brak pragnienia, jeśli jest ignorowany, może być naprawdę groźny dla zdrowia. Najpierw dochodzi do odwodnienia, które zaburza funkcjonowanie organizmu: od spadku ciśnienia krwi i problemów z koncentracją po przyspieszoną akcję serca.
Podstawowe objawy odwodnienia to m.in.:
- suchość w ustach;
- zawroty głowy;
- osłabienie;
- ciemnożółty kolor moczu;
- zmniejszone wydalanie moczu.
Długotrwałe odwodnienie może skutkować uszkodzeniem nerek, zaburzeniami elektrolitowymi, (takimi jak zagrażająca życiu hiponatremia), a nawet niewydolnością wielonarządową. W skrajnych przypadkach, zwłaszcza u osób starszych, brak pragnienia może przyczynić się do rozwoju osłabienia, upadków czy nawet śpiączki.
U seniorów brak odczuwania pragnienia jest dość powszechnym zjawiskiem, które często jest związane z naturalnymi zmianami zachodzącymi w organizmach w miarę upływu lat. Osoby starsze nie tylko mogą nie odczuwać potrzeby picia nawet gdy ich organizm jest odwodniony, zdarza się również że celowo unikają regularnego przyjmowania płynów, ze względu na kłopoty z dojściem do łazienki lub choroby układu moczowego.
Zachęcanie seniorów do picia jest bardzo ważne także dlatego, że są oni bardziej narażeni na zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej, ponieważ wykazują zmniejszoną zdolność do zatrzymywania wody w organizmie, a niejednokrotnie zmagają się także z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca czy niewydolność serca, które potęgują problem.
Zwiększone ryzyko odwodnienia pojawia się także u osób z chorobami neurodegenracyjnymi. W przebiegu choroby Parkinsona problemy z koordynacją i trudności w przełykaniu mogą sprawić, że pacjenci unikają spożywania pokarmów i picia wody, co prowadzi do stopniowego odwodnienia. Z kolei w przypadku choroby Alzheimera, pacjenci często zapominają o podstawowych potrzebach fizjologicznych, w tym o konieczności picia. W obu przypadkach brak odpowiedniego nawodnienia może nasilać objawy, prowadząc do pogorszenia stanu zdrowia.
Pomimo tego, że cukrzycę kojarzymy przede wszystkim ze wzmożoną potrzebą przyjmowania płynów, w jej zaawansowanej postaci może dojść paradoksalnego zaniku tego odruchu. Wysoki poziom cukru we krwi powoduje wzrost diurezy osmotycznej, co oznacza, że nerki usuwają nadmiar glukozy wraz z dużą ilością wody.
W normalnych warunkach organizm kompensowałby tę utratę płynów, wysyłając sygnał, że należy się napić. Jednak u osób z długo trwającą cukrzycą, szczególnie gdy występują powikłania, takie jak neuropatia autonomiczna, mechanizmy regulujące pragnienie mogą być uszkodzone. W efekcie pacjenci nie odczuwają potrzeby picia, co prowadzi do odwodnienia, nasilając objawy cukrzycy, takie jak zmęczenie, suchość skóry czy zaburzenia koncentracji.
Depresja wpływa nie tylko na psychikę, ale również na podstawowe funkcje fizjologiczne organizmu, w tym odczuwanie pragnienia. Choroba może obniżać aktywność ośrodków w mózgu odpowiedzialnych za motywację i świadomość potrzeb fizjologicznych. W efekcie pacjenci mogą zaniedbywać czynności takie jak jedzenie czy picie. Brak pragnienia u osób z depresją bywa także związany z uczuciem apatii, które sprawia, że nawet proste zadania wymagają dużego wysiłku. Dodatkowo niektóre leki przeciwdepresyjne mogą wpływać na zmniejszenie produkcji śliny i odczuwanie potrzeby nawodnienia.
W przebiegu tej choroby dochodzi do aktywacji układu renina-angiotensyna-aldosteron, co skutkuje zatrzymaniem sodu i wody w organizmie. W zaawansowanych postaciach niewydolności serca nagromadzenie płynów organizm pacjenta odczytuje jako wystarczające nawodnienie, mimo że tak naprawdę może występować odwodnienie wewnątrzkomórkowe. Ale to nie wszystko: niewydolności serca często towarzyszy osłabienie wrażliwości receptorów w podwzgórzu, odpowiedzialnych za odczuwanie pragnienia. Osoby, u których rozpoznano tę jednostkę, powinny ściśle monitorować bilans płynów, by uniknąć zarówno odwodnienia jak i przewodnienia.
Źródła:
- Adams JD, Myatich AI, McCullough AS. Thirst as an ingestive behavior: A brief review on physiology and assessment. Nutr Health. 2020
- Interna Szczeklika 2022, red. P. Gajewski, Kraków 2022.
CZYTAJ TAKŻE:
Trzy sposoby na sprawdzenie poziomu nawodnienia organizmu
Cukrzycę widać na skórze. Zmiany w tych miejscach powinny zwrócić twoją uwagę
