Jakie znamy przyczyny nadciśnienia?
O nadciśnieniu mówimy wtedy, gdy ciśnienie skurczowe krwi w naczyniach wynosi powyżej 140 mm Hg, lub gdy ciśnienie rozkurczowe przekracza wartość 90 mm Hg. Podwyższone ciśnienie może utrzymywać się okresowo lub występować stale. Zazwyczaj nie daje żadnych objawów, dlatego wiele osób nie zdaje sobie sprawy z choroby. Nieleczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do bardzo poważnych chorób takich jak zawał serca czy udar mózgu. Pamiętajmy, że do postawienia diagnozy nadciśnienia tętniczego konieczne jest wykonanie co najmniej dwóch pomiarów podczas dwóch niezależnych wizyt u lekarza.
Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia w 2018 r. w Polsce żyło 9,9 mln dorosłych osób z nadciśnieniem tętniczym, którzy stanowili 31,5 proc. dorosłej populacji osób. Według danych NCD Risk Factor Collaboration (NCD-RisC) w 2015 roku odsetek dorosłych osób z nadciśnieniem tętniczym wynosił 38,1 proc. wśród mężczyzn oraz 30,6 proc. wśród kobiet.
Według wybranych polskich badań epidemiologicznych przeprowadzonych w latach 1997-2017 nadciśnienie tętnicze występuje u od 29 proc. (NATPOL PLUS) do 45 proc. (WOBASZ II) dorosłej populacji oraz nawet u 75 proc. osób w wieku 65 lat i powyżej (PolSenior).
Większość, bo aż 90 proc. przypadków nadciśnienia, to nadciśnienie idiopatyczne, określane także mianem pierwotnego. W praktyce oznacza to, że niemożliwe jest ustalenie przyczyny, która jest odpowiedzialna za wystąpienie choroby, a zatem i wyleczenie. Podaje się, że najważniejszą rolę w patogenezie odgrywają czynniki genetyczne i środowiskowe.
Wyróżniamy dwa okresy występujące w przebiegu nadciśnienia pierwotnego:
- okres nadciśnienia chwiejnego, podczas którego ciśnienie jest podwyższone, ale podlega wahaniom;
- okres nadciśnienia utrwalonego, o którym mówimy wtedy, gdy zarówno ciśnienie skurczowe, jak i rozkurczowe pozostają podwyższone.
Współczesna medycyna nie jest w stanie określić, które konkretnie geny odpowiadają za nadciśnienie, chociaż kwestia jego dziedziczności wydaje się nie pozostawiać złudzeń. Według jednej z hipotez to warunki genetyczne stanowią o adaptacji tętnic do częstych pobudzeń z układu współczulnego. Przebudowa ich ścian wymusza na sercu intensywniejszą pracę.
Do czynników ryzyka nadciśnienia pierwotnego zaliczamy:
- otyłość, w której przebiegu rośnie poziom tzw. "złego cholesterolu", czyli LDL;
- spożycie dużej ilości soli, a zatem i sodu (rekomenduje się spożywanie nie więcej niż 5 g soli dziennie);
- stres (przyczynia się do zwężania naczyń, a więc wzrostu ciśnienia przepływającej krwi).
Nadciśnienie wtórne wywołane jest występującą w organizmie chorobą. Odnotowujemy je u 10 proc. pacjentów.
Do najczęściej występujących schorzeń, będących odpowiedzialnymi za pojawienie się nadciśnienia wtórnego, zaliczamy:
- choroby nerek, np. ostre i przewlekłe zapalenie kłębuszków nerkowych, cukrzycową chorobę nerek, wielotorbielowatość nerek;
- zespół Cushinga;
- urazy i guzy mózgu;
- przewodnienie;
- obturacyjny bezdech senny;
- zespół Guillaina-Barrégo;
- koarktację aorty.
Poza wymienionymi, nadciśnienie wtórne może być również wynikiem ciąży oraz zażywania niektórych leków (np. środków antykoncepcyjnych, sympatykomimetyków, niektórych leków na depresję, kortykosteroidów).
Szacuje się, że liczba dorosłych o podwyższonym ciśnieniu krwi wzrosła z 594 milionów w 1975 roku do 1,13 miliarda w 2015 roku, głównie w krajach mało oraz średnio rozwiniętych. Skąd aż tak dramatyczny wzrost na przestrzeni zaledwie 30 lat?
Przede wszystkim zwiększyło się tempo życia. Codziennym wyzwaniom towarzyszy stres związany z brakiem czasu. Mimo tego, że świadomość ekologiczna rośnie, dużo ludzi wciąż nie dba o swoją dietę, spożywając produkty wysoce przetworzone, oraz takie, które zawierają dużo soli i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Życie w ciągłym biegu powoduje, że większość z nas odkłada kontrolowanie stanu zdrowia na dalszy plan, stąd brak regularnych wyników, a podjęcie ewentualnych działań zostaje opóźnione.
Aleksandra Oracz
Polecamy również:
Takie wartości na ciśnieniomierzu są groźniejsze niż myślisz
