Gdy infekcja ustępuje, pojawiają się inne objawy. To nie „dziecięce humory”

Zespół PANDAS to nazwa pochodząca z angielskiego pediatric autoimmune neuropsychiatric disorders associacted with streptococcal infection - dziecięce autoimmunizacyjne zaburzenia neuropsychiczne związane z infekcjami paciorkowcowymi. Dotyka najczęściej dzieci w wieku od 3 lat, a pojawić się może nawet w okresie dojrzewania.

Przyczyną PANDAS jest zarażenie bakterią paciorkowca grupy A. To właśnie paciorkowce odpowiadają za bakteryjne infekcje gardła oraz nosa, ale choroba może objawiać się również na skórze. Oznacza to, że z pozoru zwykła infekcja u dziecka, może mieć swoje powikłania w psychice oraz zmianie zachowań, które są objawem zespołu PANDAS.

Według naukowców mechanizm powstawania zespołu PANDAS polega na atakowaniu komórek nerwowych przez własne przeciwciała. Antygeny znajdujące się na ścianie komórkowej niektórych paciorkowców przypominają niektóre białka znajdujące się w sercu, mózgu czy stawach. To dlatego organizm atakuje swoje własne tkanki, rozpoznając je jako wroga. Przeciwciała mogą koncentrować się na jądrach podstawy mózgu, bo to właśnie w nich znajduje się obszar, który odpowiada za ruchy oraz zachowanie człowieka.

Na ten moment brakuje jednak badań, które jednoznacznie mogłyby potwierdzić, że stan zapalny wywołany przez paciorkowce, bezpośrednio wpływa na komórki nerwowe i w konsekwencji na zachowanie chorego w późniejszym czasie.

W dwóch dużych badaniach, przeprowadzonych w Danii oraz na Tajwanie, wykazano, że zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne oraz tiki częściej występowały u dzieci po przebytej anginie ropnej bądź innych infekcjach dróg oddechowych wywołanych paciorkowcami.

Obecność paciorkowca w organizmie można potwierdzić za pomocą pobranego wymazu z gardła. Infekcja przebiega zazwyczaj z towarzyszącą gorączką, bólem gardła, bólami stawów i mięśni, a w badaniach laboratoryjnych stwierdza się wysokie CRP. 

Na forach internetowych i w mediach społecznościowych, które zrzeszają rodziców, można znaleźć wiele wpisów opiekunów, którzy zauważyli zmiany w zachowaniu swoich dzieci wraz z zakończeniem zwykłej infekcji.

Dzieci, które dotychczas były zdrowe, rozwijały się prawidłowo i były aktywne w swoich grupach rówieśniczych, stały się wycofane, płaczliwe, a nawet agresywne. Zmiany w zachowaniu są typowymi objawami zespołu PANDAS i stanowią ważne kryterium w rozpoznawaniu choroby.

Kryteria rozpoznawania zespołu PANDAS zostały opracowane w 1998 roku i zalicza się do nich:

• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne oraz tiki;
• rozpoczęcie objawów w wieku dziecięcym, po skończonym 3. roku życia lub później;
• objawy mają charakter epizodyczny;
• rozpoznanie infekcji bakteryjnej wywołanej paciorkowcem.

U dzieci po infekcji bakteryjnej, mogą pojawić się nagłe zmiany zachowania, które nie są zrozumiałe dla ich opiekunów. Mali pacjenci, którzy dotychczas rozwijali się prawidłowo, z dnia na dzień stają się labilni emocjonalnie, a nawet wchodzą w regres rozwojowy. Do objawów zespołu PANDAS zalicza się:

• tiki - mimowolne ruchy, nad którymi dziecko nie jest w stanie zapanować,
• zmiana zachowania - dzieci stają się płaczliwe, nerwowe, łatwo wpadają w złość,
• skłonności do zachowań agresywnych i autoagresywnych,
• bezsenność,
• zaburzenia odżywiania - nagły spadek apetytu lub wybiórczość pokarmowa,
• częstsze oddawanie moczu.

W przebiegu zespołu PANDAS u dzieci dochodzi do regresu rozwojowego, tracą one umiejętności, jakie już posiadały. Bardzo często dzieci te mają problemy z pamięcią, problemy z samodzielnym jedzeniem, tracą także umiejętność samodzielnej zabawy oraz regulacji emocji. Dzieci dotknięte PANDAS często wpadają w furię z błahego powodu, stają się płaczliwe bądź agresywne w stosunku do opiekunów bądź rówieśników. Pojawia się problem ze snem - dziecko ma kłopoty z zaśnięciem, ale także z utrzymaniem snu, pojawiają się częste pobudki, a także zaburzenia rytmu okołodobowego. 

Leczenie zespołu PANDAS obejmuje kilka płaszczyzn, którym należy się zająć w kontekście małego pacjenta. Przede wszystkim leczenie opiera się o hamowanie objawów ze strony układu nerwowego. Dzieci wymagają opieki psychiatrycznej i wdrożenie leków na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, stany depresyjne oraz tiki. Stosuje się lei SSRI, czyli inhibitory wychwytu serotoniny.

Oprócz tego, w ostrej fazie choroby, lekarz może zdecydować o wdrożeniu antybiotykoterapii, które łagodzą objawy choroby.

W dwóch badaniach wykazano potencjalne korzyści z wykonanej plazmaferezy oraz dożylnego podania immunoglobulin, które mogą zahamować objawy nawet na rok i zmniejszyć w późniejszym czasie nawet o 50 proc.

Jako że zespół PANDAS nie jest w pełni uleczalny, u pacjentów zalecana jest psychoterapia, szczególnie terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga chorym radzić sobie z kompulsjami, czyli powtarzającym się zachowaniami, które mają na celu rozładować napięcie emocjonalne, wywołane natarczywymi myślami.

CZYTAJ TAKŻE: 

PANS - zespół ostrych dziecięcych zaburzeń neuropsychiatrycznych. Objawy pojawiają się nagle

Rodzice nagle tracą dziecko, jakie znali. To choroba milczących aniołów

Autyzm u dzieci objawia się dyskretnie. Wypatruj tych sygnałów ostrzegawczych