Nie lubią rozmawiać o niczym, są uważani za niegrzecznych. Tak się zachowują osoby z zespołem Aspergera

Zespół Aspergera w najnowszej klasyfikacji ICD-11 przestał istnieć, podobnie jak pozostałe podtypy zaburzeń ze spektrum autyzmu, wyróżniane we wcześniejszej klasyfikacji ICD-10. W nowej klasyfikacji wszystkie one mają wspólną nazwę zaburzeń ze spektrum autyzmu. O tych zmianach zadecydowano wraz z rozwojem wiedzy na ten temat.

Obok tradycyjnej kwalifikacji jako zaburzenie, autyzm obecnie postrzega się również jako odmienny od standardowego neurotyp, czyli sposób funkcjonowania mózgu. Osoby autystyczne nie są bowiem "wybrakowanymi ludźmi", jak to mogą być odbierane przez społeczeństwo. Po prostu przejawiają pewne deficyty w niektórych sferach (w szczególności społecznych), natomiast w innych obszarach mogą przewyższać osoby neurotypowe (np. w rozpoznawaniu schematów). Z powodu funkcjonowania w odmienny sposób spotykają się z charakterystycznymi dla autyzmu trudnościami i brakiem akceptacji w społeczeństwie. W związku z tym potrzebują odpowiedniego wsparcia, często od wczesnych lat życia.

Zespół Aspergera pierwotnie został wyodrębniony wśród innych typów autyzmu ze względu na to, że pierwsze jego objawy ujawniają się zazwyczaj później, często w przedszkolu bądź we wczesnych latach szkolnych. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że czasami mimo doświadczania trudności, po dziecku ich nie widać. 

Wynika to z faktu, że niektóre dzieci uczą się naśladować zachowania rówieśników, tzn. maskować swoje autystyczne zachowania. W takich przypadkach wyraźne dla otoczenia sygnały trudności mogą pojawić się dopiero w okresie dojrzewania, a czasami jeszcze później, gdy relacje międzyludzkie stają się bardziej skomplikowane.

Zarówno dzieci, jak i nastolatkowie czy dorośli z zespołem Aspergera mogą wykazywać trudności nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji z rówieśnikami. Oczywiście na każdym z tych etapów rozwoju charakterystyka tych problemów będzie inna. 

Wśród przykładów trudności osób z zespołem Aspergera wymienia się:

1. problem u dzieci ze zrozumieniem zasad "dobrego wychowania", np. dlaczego powinny mówić "dzień dobry" i "do widzenia" nieznajomej pani pracującej w sklepie;
2. trudności w intuicyjnym odbieraniu i rozumieniu zasad społecznych panujących np. w szkole, pracy czy w miejscach publicznych;
3. trudności w akceptowaniu zmian, posiadanie sztywnej rutyny;
4. trudności w prowadzeniu swobodnych rozmów, small-talków, nierozumienie ich roli w interakcjach społecznych i relacji z rówieśnikami;
5. chęć rozmowy o własnych zainteresowaniach;
6. niechęć do zabawy/imprezowania w grupie z rówieśnikami, wynikająca często z nieświadomości istnienia bądź problemami w zrozumieniu niepisanych reguł społecznych;
7. bycie odbieranym jako niegrzeczny, nietaktowny ze względu na zachowania nieadekwatne do danej sytuacji i prostolinijność w wyrażaniu własnego zdania;
8. zarzucanie braku empatii z powodu trudności z odczytywaniem i rozpoznawaniem emocji innych ludzi;
9. samotność z powodu niezrozumienia przez rówieśników.

Osoby w spektrum autyzmu, w tym z zespołem Aspergera, wykazują różnice w zakresie komunikacji. Często mają problem z rozumieniem przenośni, sarkazmu czy żartów. Mogą mieć również trudności z rozpoznaniem intencji drugiej osoby, np. tego, że ktoś może nie mówić prawdy, przez co często są odbierane jako naiwne bądź łatwowierne. Dodatkowo mogą rozumieć pewne komunikaty dosłownie, zero-jedynkowo.

W rozmowie z innymi osoby w spektrum mogą wydawać się niezainteresowane, ponieważ często mało dopytują o perspektywę drugiej osoby ani jej nie komentują. Mowa osób w spektrum również może być specyficzna, np. monotonna, a czasem bogata w nietypowe, bogate dla danego wieku słownictwo. Zarówno dzieci, jak i dorośli często mają problem z regulacją kontaktu wzrokowego. Może się to objawiać trudnością w jego trzymaniu bądź też zbyt intensywnym wpatrywaniem się w rozmówcę.

Dla osób w spektrum bardzo ważne miejsce w codziennym harmonogramie zajmują ich zainteresowania. Mogą być zafascynowane nauką i posiadać wiedzę, która zdecydowanie wykracza poza normy dla danego wieku. Część dzieci i dorosłych obsesyjnie pogłębia wiedzę o tych, co ich pasjonuje, np. zwierzętach, maszynach, ulubionym serialu, filmie, bajce lub aktorach czy piosenkarzach. Warto zdawać sobie sprawę, że specjalne zainteresowania osób w spektrum są bardzo różnorodne i nie ograniczają się jedynie do stereotypowego uwielbienia dla pociągów, matematyki czy astrofizyki.

Wiele osób z zespołem Aspergera doświadcza nadwrażliwości sensorycznych. Z tego względu mogą być one postrzegane jako przewrażliwione czy ciągle przesadzające. Wśród problemów sensorycznych osób autystycznych wyróżnia się m.in.:

• nadwrażliwość na dźwięki, np. strach przed dźwiękiem motocyklu, petard;
• nadwrażliwość na dotyk, np. drażnienie skóry przez metki, specyficzne materiały, niechęć do przytulania;
• nietolerowanie niektórych zapachów, np. zapachu cebuli, czosnku;
• wrażliwość na tekstury pokarmów, niechęć do jedzenia i wybiórczość pokarmowa.

Źródła:

1. Greaves‐Lord K., Skuse D., Mandy W., Innovations of the ICD-11 in the field of Autism Spectrum Disorder: A psychological approach, "Clinical psychology in Europe" t. 4 nr Special Issue (2022), DOI: https://doi.org/10.32872/cpe.10005, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9881114/.
2. ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics [na:] "Who.int", https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http://id.who.int/icd/entity/437815624, 2023 r., dostęp 26 października 2023 r.

CZYTAJ TAKŻE: 

Siedem objawów niezdiagnozowanego ADHD u dorosłych. Te zachowania powinny dać ci do myślenia

Brak energii, problemy ze snem, obniżony nastrój. Objawy SAD powracają jesienią

Objawy depresji u mężczyzn są inne niż u kobiet. Oto co może na nią wskazywać