Są strażnikami zdrowia. Tak się objawia zachwianie równowagi bakteryjnej w jelitach

Szacuje się, że w jelitach znajduje się nawet do biliona komórek bakteryjnych w 1 ml treści pokarmowej. To wartości, które przekraczają granice wyobraźni, dlatego, zamiast na ilości mikroorganizmów, lepiej skupić się na tym, po co właściwie tam są. Na wstępie warto zaznaczyć, że owe bakterie nie są tymi samymi, które kojarzymy jako patogeny wywołujące choroby, te mają jak najbardziej dobroczynne działanie, np.:

• poza stymulowaniem odporności przeprowadzają fermentację, co jest korzystne z punktu widzenia człowieka, ponieważ prowadzi do rozkładu pewnych składników pokarmowych;
• współdziałają w utrzymaniu właściwego poziomu cholesterolu w organizmie;
• biorą udział w syntezie witamin z grupy B oraz witaminy K;
• działają bakteriobójczo i bakteriostatycznie, uniemożliwiają kolonizację organizmu przez drobnoustroje chorobotwórcze. 

To tylko niektóre z ich jakże ważnych zadań. Zatem nietrudno się domyślić, że zaburzenia w składzie mikroflory jelitowej, nazywane dysbiozą, mogą poważnie zagrozić zdrowiu. Co się dzieje, kiedy dobre bakterie zostają zepchnięte na margines i kontrolę przejmują te niepożądane?

Zachwianie równowagi mikroflory ma miejsce podczas antybiotykoterapii, a także u osób otyłych, miłośników fast foodów i tych, którzy nie dbają o dietę. Poza tym skład mikroflory bakteryjnej zmienia się pod wpływem: hormonów, choroby, przewlekłego stresu i środowiska. Zaburzeniom sprzyjają także: spożywanie wysoko przetworzonych pokarmów, jak i dużej ilości mięsa, alkohol i substancje psychoaktywne, a także metale ciężkie.

Jednym z wyróżniających się przykładów dysbiozy jelitowej jest zespół przerostu flory bakteryjnej SIBO. To stan, w którym w jelicie cienkim namnażają się bakterie charakterystyczne dla jelita grubego, zaburzając procesy trawienne i wchłanianie składników odżywczych. Innym szczególnym przypadkiem jest zakażenie Clostridium difficile, które zwykle rozwija się po antybiotykoterapii, zwłaszcza w warunkach szpitalnych, gdy naturalna mikroflora jelitowa ulega zniszczeniu. Zakażenie objawia się biegunką, a w ciężkich przypadkach prowadzi do rzekomobłoniastego zapalenia jelit, które wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Dysbioza bywa subtelna lub uporczywa i przeważnie wiąże się z niespecyficznymi objawami, takimi jak:

• wzdęcia, biegunki lub zaparcia,
• przewlekłe zmęczenie i osłabienie, 
• problemy skórne, takie jak np. trądzik czy egzema,
• zaburzenia nastroju: niepokój, depresja, drażliwość, 
• częste infekcje i obniżona odporność,
• nietolerancje pokarmowe, np. na laktozę lub gluten.

Tak jak odpowiednia dieta wspiera mikrobiotę, tak pewne produkty i nawyki mogą ją niszczyć. Wspomniane już przetworzona żywność, fast foody, słodycze, słodzone napoje gazowane oraz produkty zawierające konserwanty to wrogowie zdrowych jelit. Podobnie działają owoce i warzywa skażone pestycydami oraz używki. 

Niedobre jest też jedzenie wybiórcze, czyli spożywanie ciągle tych samych produktów. Ważnym aspektem jest również nienadużywanie leków, zwłaszcza antybiotyków, które niszczą zarówno szkodliwe, jak i pożyteczne bakterie jelitowe.

Na końcu, choć równie istotny, jest stres, który negatywnie wpływa na funkcjonowanie osi jelita-mózg i może prowadzić do zaburzeń równowagi składu bakterii. Stosowanie technik relaksacyjnych, regularna aktywność fizyczna oraz niezakłócony sen mogą przynieść ci niespodziewane korzyści.

Kiedy dochodzi do zaburzeń mikroflory jelitowej, można sięgnąć po probiotyki - to nic innego jak żywe organizmy, które sprzyjają odbudowie mikroflory. Występują w formie suplementów, dostępnych w aptece, oraz w jogurtach i sfermentowanych produktach spożywczych. W skład probiotyków wchodzą najczęściej bakterie kwasu mlekowego, a ich zażywanie doradza się zwłaszcza pacjentom w trakcie antybiotykoterapii. Mechanizm, przez który probiotyki przywracają harmonię w jelitach, jest dwutorowy: po pierwsze - zwiększają liczbę korzystnych bakterii w jelitach zarówno poprzez własny wzrost, jak i promowanie rozwoju pożądanych populacji drobnoustrojów, po drugie - konkurują o składniki odżywcze i nisze ekologiczne z patogenami.

Źródła:

Gałęcka M., Zespół jelita nadwrażliwego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, wyd. 1, Warszawa 2020.

Monteagudo-Mera A., Rastall R.A., Gibson G.R., Charalampopoulos D., Chatzifragkou A. Adhesion mechanisms mediated by probiotics and prebiotics and their potential impact on human health. Appl. Microbiol. Biotechnol. 2019.

Chandrasekaran P, Weiskirchen S, Weiskirchen R. Effects of Probiotics on Gut Microbiota: An Overview. Int J Mol Sci. 2024.

CZYTAJ TAKŻE: 

Po każdym posiłku musisz biec do toalety? To może być objaw choroby

Dieta przy zakażeniu Helicobacter pylori jest niezwykle istotna. Co jeść, a czego unikać?

Tak trzustka daje znać, że choruje. Kluczowe objawy nie tylko po posiłku