To nie zawsze "zwykła" zgaga. Przyczyną może być cukrzyca, a nawet rak

W literaturze medycznej zgaga opisywana jest najczęściej jako uczucie palącego bólu za mostkiem, promieniujące do gardła. Za nieprzyjemny objaw odpowiada uszkodzenie śluzówki i skurcz błony mięśniowej będący następstwem zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, czyli choroby refluksowej. Częstość jej występowania zwiększa się z wiekiem - szacuje się, że dotyka 8,8-25,9 proc. Europejczyków. Choroba refluksowa przełyku występuje z podobną częstością u obu płci, ale jej powikłania obserwuje się częściej u mężczyzn.

Wśród najczęstszych "winowajców" zgagi wymienia się:

• niewłaściwą dietę i tryb życia - objawy narastają często po spożyciu tłustych lub smażonych dań, czekolady, ostrych przypraw lub wypiciu kawy. Warto jednak pamiętać, że nie ma uniwersalnej listy pokarmów, które wywołują zgagę. Pacjenci powinni obserwować, po jakich produktach pieczenie się nasila;
• przepuklinę rozworu przełykowego - to zaburzenie anatomii polega na przemieszczeniu części żołądka do klatki piersiowej przez rozwór przepony. Grupą szczególnie narażoną są kobiety, osoby starsze, otyłe i po przebytych urazach w obrębie klatki piersiowej;
• spożycie alkoholu - picie napojów wysokoprocentowych wpływa na pracę dolnego zwieracza przełyku, podrażnia śluzówkę żołądka i wydłuża czas działania kwasów;
• palenie papierosów - substancje wydzielane w trakcie palenia drażnią śluzówkę układu pokarmowego, redukują ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku, a nawet wydłużają czas jego oczyszczania poprzez zmniejszenie produkcji śliny;
• ciążę - powoduje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej (powiększona macica uciska żołądek), a zwiększony poziom progesteronu rozluźnia dolny zwieracz przełyku, sprzyjając tym samym zarzucaniu kwaśnej treści;
• wrzody żołądka - dolegliwości na tym podłożu pojawiają się na czczo i ustępują po spożyciu pokarmu.

Przyczyną zgagi mogą być także:

• rak gruczołowy przełyku,
• zapalenie przełyku,
• niektóre leki (zwłaszcza doustne środki antykoncepcyjne, środki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym i chorobach płuc (szczególnie z grupy blokerów kanału wapniowego i przeciwcholinergicznych),
• cukrzyca,
• twardzina,
• zaburzenia hormonalne.

Leczenie zgagi powiązanej z chorobą refluksową wymaga długotrwałego stosowania leków obniżających produkcję kwasu solnego w żołądku oraz inhibitorów pompy protonowej (IPP) takich jak omeprazol, esomeprazol, czy pantoprazol. Pomocne jest także picie naparów z ziół: rumianku, rdestu wielokwiatowego, mięty i kopru włoskiego. Pieczenie zmniejsza również żucie imbiru, zjedzenie prażonych migdałów lub wypicie szklanki mleka bądź kefiru.

U pacjentów doświadczających zgagi będącej efektem przepukliny rozworu przełykowego, poza leczeniem lekami zobojętniającymi, konieczne może okazać się przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Lekarz informuje pacjenta o możliwościach terapii po przeprowadzeniu badań pozwalających ustalić przyczynę zgagi.

Pomimo tego, że sama lokalizacja uczucia dyskomfortu zarówno w przypadku zgagi, jak i chorób wieńcowych, jest podobna, istnieje kilka cech, które pozwalają na odróżnienie od siebie tych jednostek. Przede wszystkim objawy związane z chorobą wieńcową występują najczęściej po wysiłku i w niskiej temperaturze, natomiast zgaga jest przeważnie konsekwencją spożycia posiłku lub schylania się.

Poza tym w przebiegu zgagi podanie leków zobojętniających kwasy (zawierających najczęściej sole glinu lub magnezu oraz alginiany) przynosi natychmiastową ulgę. Rzecz jasna taka terapia nie okaże się pomocna w przypadku chorób wieńcowych.

Szczególnie groźnym stanem, z którym można pomylić zgagę, jest zawał. Niestety, niewłaściwa diagnoza bywa stawiana także przez lekarzy. Problemy ze strony układu pokarmowego dominują niekiedy w obrazie klinicznym zawału, zwłaszcza ściany dolnej. Ból dławicowy, tak jak ten towarzyszący zgadze, może promieniować do podobnych obszarów ciała i zmniejszać się po przyjęciu azotanów lub odbijaniu. Występują jednak pewne różnice - rozpoznanie choroby refluksowej jest bardziej prawdopodobne u osób z przewlekłymi objawami nasilającymi się podczas przechylania się do przodu. Żeby nie przeoczyć zawału, należy przeprowadzić wielokrotnie badanie EKG i oznaczyć stężenie troponin. Dlatego, jeśli pierwszy raz doświadczasz niepokojących dolegliwości, w tym rozrywającego i zaciskającego bólu promieniującego do lewej ręki, połączonego z ogólnym osłabieniem, poceniem się, bladością i dusznością, nie zwlekaj i jak najszybciej wezwij pomoc.

Źródła:

A. Szczeklik, P. Gajewski. Interna Szczeklika 2023.

S.J. Konturek, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.

Richter JE. Chest pain and gastroesophageal reflux disease. J Clin Gastroenterol. 2000.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10777171/.

Ang D, Sifrim D, Tack J. Mechanisms of heartburn. Nat Clin Pract Gastroenterol Hepatol, 2008.

https://www.nature.com/articles/ncpgasthep1160.

CZYTAJ TAKŻE: 

Pieczenie, gorzki posmak i uczucie pełności. Pozbądź się zgagi ciążowej domowymi metodami

Leczysz żołądek miętą? Lepiej uważaj!

Jak pozbyć się zgagi? Nasze babcie piły do codziennie