Najlepszy sposób na diagnozowanie jelit. Wskazane przy bólach i wzdęciach

Pierwszym i chyba najczęściej wykonywanym badaniem z kału jest badanie pasożytów. Pasożyty to organizmy, które żyją kosztem innych organizmów zwanych żywicielami. Najczęstszymi pasożytami człowieka są owsiki, lamblie, tasiemce, glisty i przywry. Pasożyty mogą pojawić się w naszym organizmie po kontakcie ze skażoną nimi żywnością lub wodą. Ich wspólną cechą jest pozostawianie po sobie jaj lub całych osobników w kale. Z tego względu wykonuje się badania kału na pasożyty: w próbce kału, którą należy dostarczyć trzykrotnie na trzy badania, diagnosta laboratoryjny poszukuje pod mikroskopem różnych postaci rozwojowych pasożytów. Jeśli wynik będzie wskazywał na ich obecność, należy przeprowadzić eradykację pasożytów. Celem tego wdraża się u pacjenta leczenie przeciwpasożytnicze.

W próbce kału poszukiwać możemy m.in. Helicobacter pylori, wywołującego wrzody żołądka, jak również krwi utajonej świadczącej o występowaniu krwawienia w wyższych odcinkach układu pokarmowego. Oznaczenia te wykonuje się za pomocą tzw. szybkich testów kasetkowych. Zasada ich działania jest następująca: na membranę testu kasetkowego naniesione są odpowiednie związki chemiczne, które pozwalają wykryć obecność substancji w badanej próbce. Próbkę rozcieńcza się w odpowiednim buforze, następnie nakłada na membranę. Jeśli w kale znajduje się antygen Helicobacter lub krew utajona, na membranie pokażą się dwie kreski: jedna z kontroli testu i druga - z dodatniej próbki (działa to na zasadzie identycznej, co w testach ciążowych lub na covid).

Obecność antygenu H. pylori może być potwierdzeniem dla objawów dyspeptycznych pacjenta i stanowić przyczynek do rozpoczęcia leczenia, natomiast stwierdzenie krwi utajonej zawsze wymaga znalezienia przyczyny, czyli miejsca krwawienia i wdrożenia odpowiedniego leczenia celem wyeliminowania krwawienia.

Badanie kału na kalprotektynę to swego rodzaju test przesiewowy w kierunku nieswoistych zapaleń jelita. Kalprotektyna to substancja będąca białkiem ostrej fazy wydzielanym w ostrych stanach zapalnych w zwiększonej ilości przez leukocyty i monocyty. W nieswoistych zapaleniach jelit dochodzi do rozszczelnienia bariery jelitowej i przenikania komórek wydzielających kalprotektynę, do jelit, co skutkuje pojawieniem się kalprotektyny w zwiększonej ilości w kale.

Badanie na kalprotektynę zalecane jest osobom, które:

• borykają się z przewlekłą biegunką lub zaparciem,
• doświadczają intensywnego, skurczowego bólu brzucha,
• doświadczają wzdęć, nudności bądź ich kał zmienił wygląd na nieprawidłowy.

W nieswoistych zapaleniach jelit leczenie jest skomplikowane i wieloetapowe, ale jest niezbędne, aby zapobiec pogarszającemu się stanowi zdrowia pacjenta.

Posiew kału to badanie mikrobiologiczne, które w swoim założeniu ma:

• wykryć, czy pacjent posiada "normalną", zdrową mikrobiotę przewodu pokarmowego;
• wykryć, czy pacjent nie jest nosicielem/nie jest zakażony przez Salmonellę lub Shigellę;
• wykryć, czy pacjent nie jest zakażony enteropatogennymi szczepami E. coli lub Yersinią enterocoliticą.

Posiew kału polega na wymazaniu niewielkiej próbki kału na specjalne podłoża mikrobiologiczne, na których wzrasta naturalna flora jelit, oraz na wybiórcze podłoża, na których wzrastają w charakterystyczny sposób bakterie chorobotwórcze. Dzięki dalszemu pasażowaniu i identyfikacji wykryć można zarówno niepatogenne, jak i patogenne szczepy bakterii kolonizujące przewód pokarmowy pacjenta.

Kolejnym rodzajem testów kasetkowych, których można użyć do badania kału, są te na Clostridum difficile i Campylobacter. Toksynotwórcze szczepy Clostridium difficile często pojawiają się u pacjentów hospitalizowanych, w podeszłym wieku, lub długo korzystających z terapii antybiotykami. Wyjałowiony przewód pokarmowy nie radzi sobie z utrzymaniem równowagi mikrobiologicznej i wtedy "do gry" wchodzi toksynotwórcze C. difficile, powodując biegunki (przewlekłe, wodniste, bolesne), bardzo silne bóle brzucha i poważne odwodnienie.

Campylobacter to z kolei bakteria, która jest sprzymierzeńcem niemytych rąk, a zwłaszcza rączek małych dzieci, z niewykształconą jeszcze odpornością, jak i nieumytego dobrze jedzenia. Zakaża jelita, powodując bolesne skurcze brzucha i biegunki, temperaturę i objawy grypopodobne.

Oba zakażenia wykryć można - podobnie jak H. pylori i krew utajoną - w szybkich testach kasetkowych, których zasada działania jest taka sama. Pacjentów z Clostridium difficile poddaje się często agresywnemu leczeniu wankomycyną lub metronizadolem - antybiotykami skutecznymi na C. difficile. W przypadku zakażenia Campylobacter zwykle mamy do czynienia z samoograniczającą się infekcją, jednak lekarz może zdecydować o podaniu azytromycyny lub erytromycyny - antybiotyków skutecznych w leczeniu kampylobakteriozy.

Badania kału powinniśmy rozważyć, jeśli:

• mamy nawracające biegunki lub zaparcia,
• często mamy wzdęcia lub uczucie przepełnienia,
• przejawiamy objawy charakterystyczne dla konkretnych schorzeń lub infekcji przewodu pokarmowego,
• mamy bolesne skurcze brzucha,
• dostrzegamy krew w kale.

Jeśli nie wiemy, jakie badanie z kału powinniśmy wykonać, z pomocą przyjdzie nam lekarz pierwszego kontaktu lub personel laboratorium, którzy pomogą wybrać odpowiednie badania. Pamiętajmy: nie ma się czego wstydzić, bo zdrowie jest najważniejsze.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pediatria/przeglad-badan/53922,azytromycyna-dobrze-tolerowana-i-skuteczna-metoda-leczenia-biegunki-wywolanej-przez-campylobacter
2. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/165126,zakazenia-wywolane-przez-paleczki-campylobacter-kampylobakterioza
3. Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
4. Szewczyk E.M., Diagnostyka bakteriologiczna, PWN, Warszawa, 2013.

CZYTAJ TAKŻE:

Ujawnią problemy z trzustką albo jelitami. O tym świadczy wysoki lub niski poziom enzymów

Z chorobą Leśniowskiego-Crohna żyje wielu Polaków. Dietetyczka wskazuje, o czym muszą pamiętać

Przewlekła biegunka? Aż 90 proc. przypadków to stan zapalny jelit lub rak okrężnicy