Wszystko dzieje się w kilka sekund. Czym jest omdlenie i kiedy powinno niepokoić?

Omdlenie definiowane jest jako przejściowa utrata przytomności, do której dochodzi na skutek spadku przepływu krwi w mózgu na 6 do 8 sekund lub zmniejszenia ilości tlenu dostarczanego do tego narządu o 20 proc. Typowy dla omdlenia jest gwałtowny początek, krótki czas trwania i samoistne ustępowanie - zwykle dochodzi do pełnego odzyskania świadomości w czasie krótszym niż 20 sekund. Poruszając temat omdlenia, należy wspomnieć również o tzw. stanie przedomdleniowym, czyli sytuacji, w której chory czuje, że dojdzie do utraty przytomności, chociaż niekoniecznie musi się tak zdarzyć. Dla tego stanu charakterystyczne są: obniżenie napięcia mięśniowego, zachowanie kontaktu słowno-logicznego, zawroty głowy, zaburzenia widzenia i zblednięcie skóry.

Nie powinno się mylić omdlenia z zasłabnięciem. Zasłabnięcie w przeciwieństwie do omdlenia nie powoduje utraty przytomności. Przy czym zasłabnięcie może, chociaż nie musi, prowadzić do omdlenia. 

Warto także zrozumieć różnice pomiędzy omdleniem a utratą przytomności. Omdlenie jest klasyfikowane jako jeden z rodzajów utraty świadomości, przy czym trwa poniżej minuty. Można zatem wnioskować, że o ile każde omdlenie jest utratą przytomności, to nie każda utrata przytomności jest omdleniem. 

W niektórych przypadkach omdlenie może wystąpić bez wyraźnej przyczyny, jednak zwykle ma swoje wieloczynnikowe podłoże. 

Przyczyny omdlenia można podzielić na kilka grup.

Przyczyny zależne od mechanizmów odruchowych, czyli spowodowane przez:

• stres,
• zmniejszenie rzutu serca, np. podczas wysiłku fizycznego,
• arytmie i związane z nimi kołatanie serca,
• podwyższenie temperatury ciała w wyniku gorączki lub długotrwałego wystawienia na promieniowanie słoneczne.

Omdlenia wynikające z przyczyn sercowo-naczyniowych:

• zaburzenia rytmu pracy serca o charakterze spowolnienia lub przyspieszenia częstości uderzeń,
• w przebiegu chorób układu krążenia, np. nadciśnienia płucnego lub rozwarstwienia aorty.

Omdlenia wywołane ciśnieniem ortostatycznym:

• niewydolność układu autonomicznego pojawiająca się w: chorobie Parkinsona, Alzheimerze, otępieniu,
• zmniejszenie objętości krwi krążącej w efekcie: biegunek, krwotoków, wymiotów,
• wtórne zaburzenia autonomiczne np. cukrzyca, mocznica czy uszkodzenia rdzenia kręgowego,
• omdlenia polekowe- występujące po zażyciu: diuretyków, antydepresantów, czy leków rozszerzających naczynia krwionośne.

Do innych często występujących przyczyn utraty przytomności zalicza się: odwodnienie, silny ból, aurę padaczkową, nagłe zatrzymanie krążenia i zatrucia substancjami toksycznymi.

Jeśli omdlenia zdarzają się często i nie można wykryć ich wyraźnej przyczyny, tzn. nie zależą od wysiłku, niewystarczającego nawodnienia czy wysokiej temperatury, należy zgłosić się do lekarza w celu rozpoczęcia diagnostyki. Po zebraniu wywiadu specjalista zleci przeprowadzenie podstawowych badań: EKG, badań krwi i pomiaru ciśnienia. 

Ze względu na to, że do przyczyn omdleń zwykle zalicza się choroby serca, konieczne może być wykonanie badania holter, czyli całodobowego monitorowania pracy serca. Istotne okazuje się również zmierzenie poziomu cukru we krwi, ponieważ omdlenie może być następstwem hipoglikemii. Jedną z poważniejszych przyczyn utraty świadomości bywa też udar mózgu. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia wymagający niezwłocznej hospitalizacji.

Omdlenia mogą wynikać z choroby zwyrodnieniowej szyjnego odcinka kręgosłupa. W określeniu tego, że to ta właśnie przyczyna odpowiada za krótkotrwałą utratę świadomości, przydatne okazują się badania obrazowe. 

Jeżeli jesteś świadkiem omdlenia, powinieneś zareagować. Co należy zrobić? W pierwszej kolejności upewnij się, czy w otoczeniu twoim i poszkodowanego nie występuje niebezpieczeństwo.

Jeśli stwierdzisz, że nie występuje zagrożenie, upewnij się, czy osoba, która doznała omdlenia, oddycha. W tym celu możesz przyłożyć pod jej nos lusterko lub nadstawić swój policzek. Warto również rozpiąć lub rozerwać ubranie, które potencjalnie może blokować dopływ krwi do mózgu. 

Zaleca się, by unieść nogi poszkodowanego do góry, jednak tylko wówczas, gdy mamy pewność, że doszło do omdlenia, a nie utraty przytomności spowodowanej innymi stanami nagłymi. Poszkodowanym nie należy potrząsać, czy polewać go zimną wodą - może to tylko pogłębić szok, w jakim się znajduje. Kiedy już dojdzie do odzyskania przytomności, pozostań przy poszkodowanym przez kilka minut i zadbaj o to, by nie wstawał zbyt szybko. Potem pomóż mu powoli usiąść lub wstać. 

Jeżeli przez poszkodowany nie odzyskuje przytomności, bezwzględnie należy ułożyć go w pozycji bezpiecznej i wezwać pogotowie, dzwoniąc pod numer: 112 lub 999. W przypadku, w którym stwierdzisz, że poszkodowany nie oddycha, należy niezwłocznie przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

CZYTAJ TAKŻE: 

Co powinno znaleźć się w każdej domowej apteczce?

Kobiety mają mniejszą szansę na przeżycie