Świąd nie tylko w chorobach skóry. Może być objawem cukrzycy, a nawet nowotworu

Opryszczka jest jedną z chorób infekcyjnych, które mogą być przyczyną świądu skóry. Jest wywoływana przez wirusa opryszczki i najczęściej pojawia się w okolicy ust bądź genitaliów. Objawia się występowaniem bolesnych, drobnych, pęcherzykowatych zmian w obrębie kącików ust, warg, wewnątrz jamy ustnej lub w okolicy narządów płciowych zewnętrznych. Zmianom tym może towarzyszyć zaczerwienienie i intensywny świąd.

Świerzb jest chorobą zakaźną wywoływaną przez gatunek roztoczy, a konkretniej przez świerzbowca ludzkiego. Głównym objawem choroby jest intensywny świąd nasilający się po rozgrzaniu powierzchni skóry, np. po kąpieli czy nocą po przykryciu się kołdrą. Patogen, przemieszczając się w skórze, drąży w niej korytarze, co jest widoczne makroskopowo w postaci charakterystycznych norek. Pod wpływem drapania w skórze tworzą się również przeczosy.

Wszawica jest kolejną chorobą przebiegającą zazwyczaj z intensywnym świądem. Może on być zlokalizowany w obrębie skóry głowy lub skóry reszty ciała. Jest wywoływana przez wesz ludzką.

Alergie są jedną z częstszych przyczyn świądu skóry. Pojawia się on w wyniku uwalniania histaminy i innych mediatorów reakcji alergicznej przez komórki tuczne obecne w skórze. Świądowi często towarzyszy zaczerwienienie, obrzęk, bolesność, a czasem również ucieplenie zajętego obszaru. Świąd występuje nie tylko u chorych z alergią kontaktową, ale może się pojawić po kontakcie z alergenem pokarmowym czy wziewnym.

Reakcje fotouczuleniowe są rodzajem rzadkich reakcji alergicznych występujących w odpowiedzi na kontakt skóry z promieniowaniem słonecznym. Wynikają one z nieprawidłowej, nadmiernej reakcji układu odpornościowego na promienie UV padające na skórę. Reakcja może wystąpić natychmiast po zadziałaniu czynnika wyzwalającego, ale częściej pojawia się z opóźnieniem po ok. 24-48 godzinach. Objawem reakcji fotouczuleniowej mogą być zmiany o charakterze pokrzywki, którym towarzyszy nasilony świąd skóry.

Łuszczyca to choroba o wciąż nie do końca poznanej etiologii. Wiadomo, że w rozwoju choroby znaczącą rolę pełnią czynniki immunologiczne. W przebiegu łuszczycy dochodzi do rozwoju owalnych, czerwonobrunatnych zmian pokrytych srebrzącą się łuską. Zazwyczaj intensywnie swędzą, czasami ulegają zlewaniu się. Zmiany w przebiegu łuszczycy najczęściej pojawiają się w zgięciach łokci, kolan, okolicy krzyżowej, pośladkowej, a także owłosionej skóry głowy.

Atopowe zapalenie skóry, zwane potocznie egzemą, jest chorobą o podłożu wieloczynnikowym, z których ważną rolę pełnią czynniki genetyczne i środowiskowe, głównie narażenie na alergeny. Objawy różnią się w zależności od wieku chorego, jednak wspólną cechą zmian w AZS niezależnie od stadium jest uporczywy świąd. Na skórze widoczne są przez to przeczosy, czyli linijne rany powstałe pod wpływem drapania.

Łojotokowe zapalenie skóry jest chorobą, która występuje o wiele częściej, niż mogłoby się to wydawać. Wygląd zmian w jego przebiegu przypomina te obecne w łuszczycy, jednak mają one zupełnie inną etiologię. Pokryte są również białawo-żółtą, lekko tłustawą łuską. Zmiany w łojotokowym zapaleniu skóry najczęściej pojawiają się w obrębie skóry głowy oraz twarzy, mogą wystąpić również w okolicy szyi, ramion i klatki piersiowej.

Świąd może się pojawić również w przebiegu chorób metabolicznych, np. w cukrzycy. Najczęściej odpowiedzialna za jego rozwój jest neuropatia cukrzycowa, która może być przyczyną zaburzeń czucia skutkujących świądem. Ponadto cukrzyca może również przyczyniać się do odwodnienia i nasilonej suchości skóry, co czasem również daje uczucie swędzenia.

Choroby wątroby również mogą być przyczyną nasilonego i trudnego do ujarzmienia świądu skóry. Wynika on najczęściej z uszkodzenia drobnych wątrobowych przewodów żółciowych, co skutkuje przedostawaniem się kwasów żółciowych do krwi. A to właśnie one odpowiadają za swędzenie skóry w chorobach wątroby.

Nasilony świąd jest również spowodowany przewlekłą chorobą nerek. W jej przebiegu, wraz z pogarszaniem się funkcji tych narządów, dochodzi do akumulacji mocznika w organizmie, co m.in. jest przyczyną swędzenia skóry. Na dolegliwość tę skarży się ok. 40 proc. pacjentów poddawanych dializoterapii. Dodatkowo opcje terapeutyczne są ograniczone, dlatego walka z nim może być ciężka i nierówna.

Świąd może być spowodowany również niektórymi nowotworami. Wśród nich wymienia się m.in.:

• choroby krwi, np. białaczki, chłoniaki, czerwienicę prawdziwą;
• nowotwory złośliwe dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego;
• nowotwory złośliwe wątroby, np. rak wątrobowokomórkowy;
• nowotwory skóry, np. rak podstawnokomórkowy, czerniak.

Źródła: 

Nwamaka Osakwe, Hashmi M.F., Uremic Pruritus Evaluation and Treatment, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK587340/, 19 lutego 2023 r., dostęp 20 grudnia 2023 r.

Hegade V.S., Kendrick S., Jones D., Drug treatment of pruritus in liver diseases, "Clinical Medicine" t. 15 nr 4 (2015), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4952797/.

CZYTAJ TAKŻE: 

W tych miejscach na ciele ujawnia się cukrzyca. Reaguj natychmiast

Chronią przed bakteriami i gronkowcem na skórze. Emolienty są jak plaster dla skóry

Jak wygrać z kapryśną skórą? Nawet niewielkie zmiany przyniosą efekty