Kiedy grasuje "cichy złodziej kości". Tak objawia się osteoporoza
Osteoporoza, zwana także zrzeszotnieniem kości, jest chorobą, z którą w Polsce zmaga się ponad 2,1 mln osób - aż 80 proc. z nich to kobiety. W jej przebiegu dochodzi do postępującej utraty masy kości. Sprawia to, że z biegiem czasu stają się one kruche i bardzo podatne na złamania. Dlaczego i jak rozwija się osteoporoza? Kto jest najbardziej na nią narażony i w jaki sposób się objawia?
Wydawałoby się, że kości to martwe struktury, w których przez całe życie człowieka nie zachodzą żadne zmiany. Prawda jest jednak taka, że są one bardzo dynamiczne - stale dochodzi w nich zarówno do resorpcji tkanki kostnej, jak i jej tworzenia. Tylko równowaga między tymi dwoma procesami pozwala utrzymać odpowiednią masę kości.
Niestety, wraz z wiekiem, czy też pod wpływem innych czynników, procesy resorpcji kości zaczynają przeważać nad procesami jej tworzenia. W ten sposób kości, jedne z najbardziej wytrzymałych struktur organizmu człowieka, powoli tracą swoje właściwości, a ich gęstość stale maleje. Prowadzi to do rozwoju osteoporozy, która zwiększa ryzyko złamań pod wpływem nawet bardzo małych urazów.
Polecamy: Dobre nawyki dla zdrowia kości
Wiele różnorodnych czynników może mieć wpływ na rozwój osteoporozy. Faktem jest jednak, że niemal trzy razy częściej dotyka kobiety po menopauzie niż mężczyzn w tym samym wieku. Dlaczego tak się dzieje? Jest to związane z niedoborami estrogenów w tym okresie, które, oprócz istotnego wpływu na funkcjonowanie układu rozrodczego, dbają również o zachowanie prawidłowej gęstości kości.
Osteoporoza u mężczyzn pojawia się zwykle w późniejszym wieku i jest najczęściej związana ze zmianami hormonalnymi, m.in. spadkiem poziomu testosteronu we krwi. Może ona także dotknąć kobiety przed menopauzą, mężczyzn przed 50. rokiem życia, a czasami pojawia się nawet u dzieci i młodzieży. Osłabieniu kości sprzyjają również niektóre choroby - osteoporoza rozwija się częściej u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów, szpiczakiem mnogim czy cukrzycą.
Rozwojowi osteoporozy może sprzyjać wiele różnych czynników. Na niektóre z nich, np. wiek, przyjmowane leki czy geny, nie mamy wpływu. Dobra wiadomość jest jednak taka, że niektóre z nich to także nasze złe nawyki, które można modyfikować. Dzięki temu mamy szansę na uniknięcie zachorowania w przyszłości.
Do znanych czynników ryzyka osteoporozy zalicza się:
- wiek powyżej 50. roku życia,
- uwarunkowania genetyczne, obecność osteoporozy u najbliższych członków rodziny,
- niedobór witaminy D, fosforu, magnezu, cynku, a także witaminy A, E i K,
- nieprawidłową dietę, ubogą w wapń i białko,
- nadużywanie alkoholu, w szczególności w młodości,
- palenie papierosów,
- przyjmowanie niektórych leków, w szczególności glikokortykosteroidów, tyroksyny, inhibitorów pompy protonowej,
- niektóre choroby, np. reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Cushinga, niedoczynność przysadki, szpiczak mnogi, cukrzyca.
Osteoporoza jest podstępną chorobą, która przez bardzo długi czas może nie dawać żadnych objawów. Zwykle pierwszym jej objawem, który zawsze niepokoi, są złamania kości po bardzo niewielkich uderzeniach czy urazach. W przebiegu osteoporozy złamaniu może ulec każda kość, jednak najczęściej dochodzi do złamania kręgów kręgosłupa i szyjki kości udowej. Są to okolice, w których gromadzi się największe obciążenie, przez co, gdy kości są osłabione, łatwo dochodzi w nich do złamań.
Dość często spotyka się również złamania kości nadgarstka i żeber, najczęściej jako efekt upadków, na które starsze osoby są w szczególności narażone. Złamania są zwykle bolesne i długo się goją. Dodatkowo osobom z zaawansowaną osteoporozą mogą również dokuczać uogólnione bóle kości, które pojawiają się zarówno podczas chodzenia, jak i w spoczynku.
Osteoporoza z biegiem czasu może prowadzić do postępującej niepełnosprawności, przez co sprzyja również rozwojowi depresji u osób starszych.
Badaniem najbardziej przydatnym w diagnostyce osteoporozy jest densytometria. W trakcie badania określa się gęstość kości za pomocą promieni rentgenowskich. Masę kości określa wyliczany podczas badania wskaźnik T-score, którego wartości równe bądź przekraczające -2,5 świadczą o osteoporozie. Dzięki densytometrii można nie tylko wykryć już w pełni rozwiniętą osteoporozę, ale również osteopenię, czyli stan ubytku masy kostnej, który ją poprzedza. Densytometria jest więc zalecana nie tylko do diagnostyki, ale także w profilaktyce osteoporozy wszystkim kobietom po menopauzie i mężczyznom po 70. roku życia.
Inne badania - oznaczenie poziomu wapnia, fosforu czy witaminy D - również mogą być pomocne, jednak na ich podstawie nie da się jednoznacznie rozpoznać osteoporozy.
CZYTAJ TAKŻE:
Mrowienie i drętwienie kończyn? W twojej diecie jest go stanowczo za mało
