Uchodzą za zwiastun złej diagnozy. Powodują je wirusy, czasem nowotwory

Węzły chłonne to drobne struktury, należące do układu immunologicznego. W prawidłowych warunkach są zwykle na tyle małe, że nie możemy ich wyczuć, dlatego nie każdy jest świadom ich istnienia. Stanowią miejsce, w którym dojrzewają limfocyty, czyli jedne z najważniejszych komórek odpornościowych, poza tym filtrują limfę, będąc sitem zatrzymującym różne antygeny, drobnoustroje czy komórki nowotworowe, poza tym pomagają w eliminacji martwych komórek i toksyn. 

Węzły chłonne są rozlokowane po całym organizmie. Znajdziemy je na głowie, szyi, pod pachami, w klatce piersiowej, brzuchu, pachwinach pod kolanami i innych częściach ciała. Zdrowe węzły chłonne są zazwyczaj małe, elastyczne i niebolesne. Zwykle mają rozmiar od kilku milimetrów do 1-2 cm, powinny być dość miękkie, przesuwalne względem podłoża  o jednolitej konsystencji.

Wbrew powszechnej opinii limfadenopatia, czyli powiększenie węzłów chłonnych najczęściej wcale nie świadczy o nowotworze, chociaż faktycznie, w przebiegu chłoniaków czy raków może dochodzić do zwiększenia ich rozmiarów. Przeważnie węzły stają się wyczuwalne kiedy w organizmie pojawia się stan zapalny, lub na skutek przyjęcia szczepienia (wracają do normy w ciągu kilku dni, maksymalnie kilku tygodni). Do powiększenia węzłów chłonnych może dochodzić także w następstwie: 

• anginy - typowe objawy choroby to bolesne powiększenie węzłów w okolicach szyi i żuchwy oraz zmiany na migdałkach, które pokrywają się białym nalotem. Bardzo często anginie towarzyszy także silny ból gardła, gorączka i osłabienie;
• toksoplazmozy - to choroba, której głównym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych. Można się nią zarazić przez spożycie surowego mięsa zawierającego pierwotniaka Toxoplasma gondii lub kontakt z odchodami, śliną czy moczem zarażonego kota. Zwykle przebiega łagodnie, manifestując się gorączką i powiększonymi węzłami chłonnymi, a także dolegliwościami grypopodobnymi;
• mononukleozy zakaźnej - przenosi się drogą kropelkową i najczęściej wiąże się z powiększeniem węzłów chłonnych. Objawy przypominają anginę. Zwykle łączy się z wysoką  gorączką, zmęczeniem i osłabieniem. Charakterystycznym dla mononukleozy jest również obecność w krwi atypowych limfocytów - zmienionych przez wirusa białych krwinek. Powrót do zdrowia trwa od 2 do 4 tygodni, ale lekkie podwyższenie temperatury i bóle mięśni mogą utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy;
• gruźlicy - nie atakuje tylko płuc, chociaż to z tym bywa najczęściej kojarzona. Jest to tak zwana gruźlica pozapłucna. Początkowo w jej przebiegu powiększeniu ulegają zwykle węzły chłonne śródpiersia - najczęściej postęp choroby zatrzymuje się na tym etapie, jednak u osób z upośledzoną odpornością może dojść do dalszego rozsiewu prątków.

Poza wyżej wymienionymi węzły chłonne mogą powiększać się w wielu innych jednostkach chorobowych np. w: AIDS, sarkoidozie, reumatoidalnym zapaleniu stawów, toczniu rumieniowatym, lub chorobie Kawasaki’ego.

Węzły chłonne bada się przede wszystkim palpacyjnie, czyli wyczuwając je dłonią. Dla pełniejszego obrazu klinicznego lekarz może skierować pacjenta na morfologię z rozmazem, badanie mikrobiologiczne, próbę tuberkulinową, oznaczanie aktywności enzymów lub badanie mające na celu wykrywanie wirusów.

Ultrasonografia jest często pierwszym badaniem obrazowym wykorzystywanym  w diagnostyce powiększenia węzłów chłonnych. Umożliwia ocenę ich: umiejscowienia, wielkości, kształtu i unaczynienia (jeśli jest połączona z badaniem dopplerowskim).  W czasie USG węzłów chłonnych można wykonać także biopsję podejrzanej zmiany. Pobrany wycinek poddawany jest analizie histopatologicznej, której wynik decyduje o dalszym postępowaniu terapeutyczny.

Choć to dość zaskakujące, ból w obrębie węzła chłonnego jest raczej pozytywnym sygnałem - świadczy bowiem o tym, że powiększenie jest najprawdopodobniej wynikiem infekcji lub stanu zapalnego. Z kolei niebolesne powiększenie węzłów chłonnych to sygnał alarmowy, który może wskazywać na proces rozrostowy. Zaniepokoić powinny również inne cechy, takie jak twardość węzłów czy ich zbijanie się w większe grupy.

Źródła:

1. Hematologia, red. T. Robak, K. Warzocha, Via Medica, Gdańsk 2016.
2. Immunologia, red. J. Gołąb i in., wyd. 7, Warszawa 2017
3. Macleod. Badanie kliniczne, red. G. Douglas, F. Nicol, C. Robertson, tłum. K. Dzięcioł, ilustr. R. Britton, E. Danielson, wyd. 2, Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.

CZYTAJ TAKŻE:

Mogą zwalczyć raka, łagodzą stany zapalne. Leki biologiczne to nadzieja dla wielu chorych

Lekarze przypominają, że to śmiertelna choroba. Zapalenie płuc to nie "cięższe przeziębienie"

To najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. Wiele czynników zwiększa ryzyko