Objawy występują nagle. Działanie kwasów żółciowych zobaczysz na skórze
Żółć jest płynem produkowanym przez wątrobę, który pełni w organizmie człowieka bardzo ważną funkcję. Jest ona elementem ułatwiającym trawienie tłuszczy dzięki ich emulgacji - rozbijaniu dużych kropel tłuszczu na drobniejsze kropelki. Za jej sprawą proces ten przebiega o wiele szybciej, sprawniej i efektywniej. Czasami jednak, pod wpływem różnych stanów, dochodzi do utrudnienia bądź całkowitego zablokowania przepływu żółci przez drogi żółciowe, czyli cholestazy. W jaki sposób się ona objawia? Jak przebiega jej diagnostyka i leczenie? Wyjaśniamy.
Cholestaza sama w sobie nie jest chorobą, a skutkiem rozwijającej się patologii w drogach żółciowych bądź w ich okolicy. Jest to stan, w którym przepływ żółci przez drogi żółciowe do światła jelita zostaje z jakiegoś powodu zablokowany. Najczęściej winowajcą są złogi żółciowe, które przedostały się do dróg żółciowych z pęcherzyka żółciowego. Istnieje jednak wiele innych, rzadszych przyczyn zablokowania odpływu żółci.
Przyczyn cholestazy może być bardzo wiele. Najczęstszą wśród nich jest jednak kamica pęcherzyka żółciowego. Złogi zgromadzone w pęcherzyku w sprzyjających warunkach mogą przedostać się do dróg żółciowych i zatkać ich światło. W ten sposób zostaje zablokowany odpływ żółci do światła jelita.
Do innych możliwych przyczyn zalicza się:
- ostre zapalenie dróg żółciowych,
- ostre zapalenie wątroby,
- mukowiscydozę,
- nowotwory (np. rak dróg żółciowych, rak pęcherzyka żółciowego, rak brodawki Vatera i przerzuty nowotworowe w okolice dróg żółciowych z innych narządów),
- pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych,
- zespół Alagille’a,
- całkowite żywienie pozajelitowe,
- sepsę (w bardzo rzadkich przypadkach).
Niektóre czynniki mogą sprzyjać rozwojowi cholestazy. Większe ryzyko jej wystąpienia mają kobiety w ciąży, szczególnie jeśli są obciążone wywiadem rodzinnym, są po licznych ciążach, z kamicą pęcherzyka żółciowego i zaszły w ciążę po 35. roku życia.
Kolejnym czynnikiem zwiększającym ryzyko cholestazy jest przyjmowanie niektórych leków, np. antybiotyków (erytromycyny, penicyliny, cefalosporyn, flurochinolonów), dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, leków przeciwdepresyjnych z grupy SSRI, trójcyklicznych antydepresantów i leków przeciwpsychotycznych (chlorpromazyny).
Cholestaza najczęściej jest problemem, który pojawia się nagle, często u osób dotychczas zupełnie zdrowych i nieleczących się przewlekle. Zwykle pierwszym objawem jest ostry ból, przeważnie o charakterze kolki, zlokalizowany w prawym górnym kwadrancie brzucha. To tam właśnie znajduje się pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe. Kolejnym typowym objawem jest żółtaczka, która w przebiegu cholestazy jest zazwyczaj bardzo nasilona. Zażółceniu może ulec nie tylko skóra, ale także śluzówka ust i spojówki. W przebiegu choroby pojawia się również wysoka gorączka i intensywny, często niedający zasnąć świąd. Ten ostatni objaw związany jest z drażniącym działaniem kwasów żółciowych na skórę.
W diagnostyce cholestazy wykorzystuje się zarówno badania laboratoryjne, jak i obrazowe. Konieczne jest wykonanie podstawowych oznaczeń takich jak morfologia, badanie ogólne moczu, poziom OB, CRP, bilirubiny i enzymów wątrobowych (ALT, AST, ALP, GGT). Przy podejrzeniu autoimmunologicznego podłoża cholestazy wykonuje się dodatkowo proteinogram oraz oznacza się poziom autoprzeciwciał ANA, SMA oraz pANCA.
Pierwszym badaniem obrazowym, wykonywanym zdecydowanej większości pacjentów, jest USG jamy brzusznej. Jest to proste badanie, które pozwala wstępnie ocenić drogi żółciowe pod kątem obecności w nich złogów. Do bardziej zaawansowanych badań zalicza się cholangiopankreatografię rezonansu magnetycznego (MRCP), ultrasonografię endoskopową (EUS) oraz endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ECPW). To ostatnie badanie jest inwazyjne i może być zarówno metodą diagnostyczną, jak i sposobem leczenia. Z tego powodu wykonuje się je przy dużym prawdopodobieństwie obecności kamicy przewodowej.
Zarówno diagnostyka, jak i leczenie ostrej cholestazy wymaga najczęściej przewiezienia chorego na oddział szpitalny. W przypadku obecności złogu w drogach żółciowych leczeniem z wyboru jest leczenie endoskopowe (ECPW, rozkruszanie złogów metodą litotrypsji) lub chirurgiczne. U wszystkich chorych z kamicą przewodową wskazane jest dodatkowo usunięcie pęcherzyka żółciowego. Czasem konieczne jest również wdrożenie antybiotykoterapii.
W przypadku autoimmunologicznej cholestazy w leczeniu stosuje się stentowanie dróg żółciowych, które pozwala poprawić ich drożność i usprawnić przepływ żółci. Czasem podaje się również kwas ursodeoksycholowy.
Świąd skóry ustępuje zazwyczaj po opanowaniu choroby podstawowej. W jego łagodzeniu mogą pomóc chłodne kąpiele, emolienty i leki przeciwdepresyjne.
CZYTAJ TAKŻE:
Tak poznasz, że masz tam kamienie. Boli w charakterystyczny sposób
Uwagę zwracają brzuch i kończyny. Taka sylwetka może być objawem chorej wątroby
