Gorzej słyszą nie tylko seniorzy. Przyczyna nie zawsze jest oczywista

Problemy ze słuchem mogą mieć różny charakter. Ubytek słuchu typu odbiorczego, nazywany także czuciowo-nerwowym, występuje najczęściej i jest efektem destrukcji komórek zlokalizowanych w uchu wewnętrznym, a konkretnie w strukturze zwanej ślimakiem. Prowadzi to do trudności z przekształcaniem drgań, uprzednio wzmacnianych przez kosteczki słuchowe w impulsy nerwowe. Ubytek słuchu typu przewodzeniowego wynika z blokady w uchu zewnętrznym lub środkowym, co utrudnia prawidłowe przewodzenie dźwięku do ucha wewnętrznego. Z kolei ubytek słuchu typu mieszanego jest połączeniem obu wymienionych typów niedosłuchu. 

To, że ktoś słyszy prawidłowo, oznacza, że odbiera wyraźnie dźwięki mieszczące się w przedziale normy i nie ma problemów w rozumieniu mowy. Żeby tak było, każda część ucha - zewnętrzna, środkowa i wewnętrzna - muszą właściwie spełniać swoją funkcję, wtedy wszystko bez zakłóceń dociera do mózgu i zostaje zinterpretowane. Jeśli tak się nie dzieje, mamy do czynienia z uszkodzeniem słuchu, które może mieć różne przyczyny. Niektóre z nich wydają się dość oczywiste, np. niedosłuch związany z wiekiem lub wywołany hałasem. Inne, takie jak dziedziczny ubytek słuchu, są mniej powszechne i zwykle wiążą się z wrodzonymi wadami. Zmysł ten może ulec przytępieniu również na skutek:

• nadmiaru woskowiny w uchu,
• obecności ciała obcego w uchu,
• przedziurawienia błony bębenkowej,
• urazów głowy,
• przebycia chorób wirusowych (np. świnka, odra),
• przyjmowania niektórych leków (np. onkologicznych, kardiologicznych), 
• nieprawidłowego wzrostu kości w uchu środkowym (otosklerozy),
• choroby Maniere’a (schorzenie ucha wewnętrznego, które uszkadza słuch i zmysł równowagi), 
• udaru mózgu,
• cukrzycy,
• otyłości.

To, czy niedosłuch jest odwracalny, zależy od jego typu. Na przykład niedosłuch typu czuciowo-nerwowego nie może być leczony, ale można go zminimalizować przy użyciu aparatów słuchowych. Ubytek przewodzeniowy zwykle dobrze odpowiada na leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne.

Problemy ze słuchem mogą być związane także z obecnością szumów lub sączeniem się wydzieliny. Szumy uszne to rzekomy dźwięk w uszach, opisywany zwykle jako dzwonienie, pojawiający się mimo braku stymulacji zewnętrznej. Najczęstszą przyczyną występowania szumów usznych jest głuchota starcza i uszkodzenie związane z hałasem. Natomiast wyciek z ucha może być ostry lub przewlekły. 

Wydzielina:

• ropna - jest konsekwencją przedziurawienia błony bębenkowej z zakażeniem lub zapalenia ucha zewnętrznego;
• śluzowa - może być powikłaniem ciężkiego urazu z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego lub perforacji błony bębenkowej;
• podbarwiona krwią - wynika z powstawania ziarniny w przebiegu infekcji lub wskutek urazu.

Podstawowe przedmiotowe badanie słuchu ma charakter orientacyjny i może być przeprowadzone w każdym gabinecie lekarskim, a nawet poza nim, w dowolnym, w miarę dużym i cichym pomieszczeniu. Polega na tym, że badający staje w odległości ok. 7 m od pacjenta i zwraca się do niego szeptem, polecając powtarzać usłyszane wyrazy. Uszy bada się pojedynczo, dlatego to, w którym słuch nie jest testowany, powinno zostać zasłonięte.

Jeśli badany nie usłyszy lub powtórzy słowa nieprawidłowo, lekarz zbliża się do niego do momentu uzyskania prawidłowej odpowiedzi, po czym odnotowuje odległość, przy której udało się je uzyskać.

Na podstawie prawidłowo przeprowadzonego badania można określić ubytek słuchu, a także różnicować typ niedosłuchu.

Inną możliwością sprawdzenia jakości słuchu jest przeprowadzenie audiometrii tonalnej, która stanowi graficzny zapis zdolności odbierania dźwięków o różnych częstotliwościach i natężeniu. Krzywa słyszenia jest umieszczana na specjalnej siatce. O prawidłowym słuchu mówi się, kiedy audiogram zawiera się w obszarze pomiędzy 0 dB a 20 dB. 25 dB przyjmuje się jako granicę, powyżej której niedosłuch może utrudniać porozumiewanie się. Audiogram przydaje się w doborze aparatów słuchowych lub podjęciu decyzji o słuszności zastosowania implantu ślimakowego. 

Źródła:

Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2023.

J. Olson, R. Ford, Badanie układów i narządów. Narząd wzroku, w: Macleod. Badanie kliniczne, red. G. Douglas, F. Nicol, C. Robertson, tłum. K. Dzięcioł, ilustr. R. Britton, E. Danielson, wyd. 2, Wrocław 2017.

CZYTAJ TAKŻE: 

Nietypowe objawy udaru u kobiet. Jednym z nich jest czkawka

Boli, swędzi i zaburza słuch. Jak domowymi sposobami odetkać ucho?

Objawy łatwo pomylić z niedoborem magnezu. Hipokalcemia zwiększa ryzyko chorób