Znieczulenie do operacji. Rodzaje narkozy i jej skutki uboczne. Kiedy stosuje się pełną narkozę?
Już w czasach średniowiecznych stosowano znieczulenia. Co prawda kiedyś używano do tego celu opium i marihuany, ale nawet wtedy wiedziano, że aby medycyna mogła się rozwijać, konieczne jest opracowanie skutecznych metod anestezji. Na szczęście współcześni lekarze dysponują środkami, dzięki którym drobne zabiegi, a nawet poważne operacje nie wiążą się dla pacjenta z bólem i traumą. Jak działa znieczulenie? Jakie są jego rodzaje? Jakie są wskazania do jego zastosowania i z jakimi skutkami ubocznymi się wiąże?
Celem znieczulenia, zwanego także anestezją, jest zniesienie odczuwania bólu, konieczne w trakcie zabiegu medycznego lub operacji wiążącej się z naruszeniem unerwionych tkanek. Mechanizm anestezji polega na zablokowaniu przewodzenia impulsów nerwowych z komórek receptorowych do komórek efektorowych. Nie należy mylić anestezji z analgezją, ponieważ w przypadku tej drugiej przewodzenie nie jest zniesione w dwie strony. Lekarzem zajmującym się wprowadzaniem pacjenta w anestezję jest anestezjolog.
Podstawowy podział znieczuleń wyróżnia znieczulenie:
- ogólne,
- regionalne,
- miejscowe.
To pierwsze, zwane również narkozą polega na czasowej utracie świadomości. Przed podaniem środków wprowadzających pacjenta w śpiączkę farmakologiczną, należy podłączyć urządzenia monitorujące jego funkcje życiowe. Co więcej, osoba poddawana zabiegowi, nie jest w stanie oddychać samodzielnie, dlatego podłącza się ją do zewnętrznego źródła tlenu (respiratora), ponadto zniesione zostają odruchy rdzeniowe, a mięśnie ulegają zwiotczeniu. Znieczuleniu ogólnemu towarzyszy, amnezja, czyli niepamięć. Przed narkozą pacjentowi podaje się zwykle leki uspokajające, następnie zakłada się maskę tlenową, przez którą podawane są anestetyki wziewne. Leki powodujące zasypianie mogą być podane także drogą dożylną. Po zaniknięciu odruchów i upewnieniu się, że spadła aktywność kory mózgowej rozpoczyna się operację. W trakcie jej trwania należy podawać kolejne dawki leków: przeciwbólowych, rozluźniających i znieczulających w celu podtrzymania narkozy. W trakcie budzenia anestezjolog prosi o wykonanie prostych poleceń, takich jak: otwarcie oczu, poruszanie ustami czy wysunięcie języka, po to by sprawdzić stan przytomności pacjenta.
Znieczulenie regionalne polega na podaniu w okolicę nerwów leków, które czasowo blokują przewodnictwo. Dzięki takiemu działaniu pacjent przestaje czuć temperaturę i ból. Znieczulenie przewodowe polega na podaniu miejscowo działających leków znieczulających do przestrzeni otaczającej rdzeń kręgowy, gdzie przebiegają korzenie nerwowe. Znieczulenie regionalne podawane jest w postaci iniekcji pomiędzy kręgi kręgosłupa lub do cewnika. Jednym z rodzajów znieczulenia regionalnego jest znieczulenie podpajęczynówkowe, blokujące określony obszar ciała. Innym zaś znieczulenie zewnątrzoponowe, które zaczyna działać po około 20 minutach od podania. Znieczulenie regionalne wyróżnia się tym, że pacjent pozostaje przytomny lub śpi lekkim snem.
Znieczulenie miejscowe dzieli się na powierzchniowe lub nasiękowe. Jak sama nazwa wskazuje ten rodzaj anestezji, ma zapewnić brak bólu w miejscu podania. Znieczulenie powierzchniowe podaje się na śluzówki, z kolei do wprowadzenia znieczulenia nasiękowego wykorzystuje się igłę ze strzykawką, wypełnioną środkiem znieczulającym.
Znieczulenie ogólne podaje się, gdy występuje konieczność przeprowadzenia dużego zabiegu chirurgicznego. Narkoza jest alternatywą dla znieczulenia miejscowego, którą należy rozważyć w przypadku pacjentów niewspółpracujących, bądź zaburzonych psychicznie. Ten rodzaj anestezji preferowany jest również u dzieci.
Znieczulenie podpajęczynówkowe jest preferowane w operacjach ortopedycznych, zabiegach usunięcia przepuklin i żylaków kończyn dolnych. Natomiast znieczulenie zewnątrzoponowe, ze względu na możliwość kilkukrotnego podawania środka przeciwbólowego jest wykorzystywane np. przy porodach. Wskazaniem do znieczulenia zewnątrzoponowego są również zabiegi chirurgiczne w obszarze miednicy i kończyn dolnych oraz zabiegi ginekologiczne.
Znieczulenie miejscowe okazuje się przydatne w trakcie przeprowadzania zabiegów stomatologicznych, podczas zakładania cewników czy wkłuć dożylnych i przy okazji przeprowadzania badań endoskopowych.
Do najczęściej występujących skutków ubocznych znieczulenia ogólnego, należą: zawroty głowy, nudności, reakcje uczuleniowe i ból gardła. Obecnie ciężkie powikłania po podaniu znieczulenia ogólnego, takie jak: uszkodzenie krtani, zachłystowe zapalenie płuc, zaburzenia pracy serca czy niedotlenienie, zdarzają się niezwykle rzadko.
Do głównych działań niepożądanych znieczulenia regionalnego, zalicza się bóle głowy, wynikające ze sposobu jego podania, który wiąże się z przebiciem opony twardej.
CZYTAJ TAKŻE:
