Jak leczyć się dietą? Cztery najlepsze diety lecznicze dla każdego

Jak podkreśla w rozmowie z Interią ZDROWIE dr Katarzyna Wolnicka, Kierownik Zakładu Edukacji Żywieniowej w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego PZH - PIB, dietetyk, współautorka Talerza Zdrowego Żywienia, coraz dłuższa średnia długość życia współczesnych ludzi to wielki sukces rozwoju cywilizacji i medycyny. Jednak już jakość tak długiego życia, oraz ilość lat, jakie przeżyjemy w pełnym zdrowiu, nie są zadowalające. 

- Medycyna idzie do przodu, żyjemy coraz dłużej. Ale zależy nam teraz na latach życia w zdrowiu i dobrej kondycji. Dieta jest jednym z czterech podstawowych czynników, które determinują liczbę lat przeżytych w zdrowiu - mówi dr Wolnicka.

Na choroby dietozależne cierpią coraz młodsi ludzie. Choroby cywilizacyjne, czyli te wywołane złym stylem życia, zbyt małą ilością ruchu, stresem i i zbyt dużą dostępnością jedzenia, w tym szczególnie jedzenia przetworzonego, nadmiernie słonego, słodkiego i tłustego - zabijają. Chociaż w przeciwieństwie do chorób zakaźnych czy nowotworów, choroby dietozależne zwykle nie mają ostrego przebiegu, nie bolą, nie objawiają się gorączką, nie odbierają nam tchu - to koniec końców odbierają życie. Nadciśnienie, miażdżyca czy cukrzyca - nieleczone - są jak bomba o opóźnionym zapłonie.

- Przygotowując zalecenia do Talerza Zdrowego Żywienia bazowaliśmy na wynikach międzynarodowego badania Global Burden of Diseases Study, w którym poddano analizie wszelkie czynniki, które odbierają ludziom w konkretnych krajach najwięcej lat życia w zdrowiu. I co się okazało? Pierwszym czynnikiem skracającym zdrowe życie Polaków jest jedzenie zbyt małej ilości zbóż z pełnego przemiału. (...) Kolejnym czynnikiem, który w badaniu wskazano jako złodzieja lat życia w zdrowiu, była zbyt duża ilość soli zjadana przez naszych rodaków - podesłała ekspertka, dr Wolnicka. 

Coraz częściej lekarze różnych specjalizacji, zamiast leków, przepisują pacjentom dietę. Nie zalecają jej, ale właśnie przepisują, jak każdą inną terapię. Oczywiście w wielu przypadkach, gdy choroba zaszła już daleko, bez farmakologii się nie objedzie, ale dieta nie jest już wyłącznie dodatkiem do leczenia, a istotną i niezbędną częścią terapii. 

Jeśli więc wracasz od lekarza, który coś tam wspominał o diecie, ale jednak łatwiej i wygodniej, jest dla ciebie tylko wykupić leki i zapomnieć o sprawie - przemyśl to raz jeszcze. Jeśli natomiast chcesz schudnąć, a twoje nadmierne kilogramy, towarzyszą insulinooporności, nadciśnieniu lub miażdżycy, jeśli masz złe wyniki glukozy, cholesterolu albo jeśli próby wątrobowe wyszły zawyżone - zamiast zastanawiać się, jaka dieta odchudza najlepiej, pomyśl o tym, jaka dieta najlepiej leczy. Schudniesz przy okazji. 

Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że nadciśnienie tętnicze dotyczy niemal co trzeciej dorosłej osoby w Polsce, a blisko 3,5 miliona Polaków nawet nie wie, że zmaga się z tą chorobą. Leczenie nadciśnienia zawsze toczy się dwutorowo - to farmakologia i zdrowy styl życia, w tym dieta.

Założeniem diety DASH (z ang. Dietary Approaches to Stop Hypertension) jest obniżenie poziomu ciśnienia tętniczego krwi oraz zapobieganie jego powikłaniom, w tym udarowi i wylewom. Dieta obniżająca ciśnienie jest jednocześnie uznawana za jedną z najbezpieczniejszych diet, które mogą stosować wszyscy, nie tylko chorzy na nadciśnienie, ale także kobiety w ciąży, dzieci i seniorzy - jej długotrwałe stosowanie daje wymierne korzyści dla całego organizmu. Dieta DASH poprawia pracę mózgu, wątroby, reguluje poziom hormonów i metabolizm płynów w organizmie, jest więcej zalecana także przy problemach z tarczycą lub nerkami. 

Jej główne założenie to ograniczenie do absolutnego minimum soli w diecie, i to nie tylko tej, którą sypiemy do dań sami, ale także soli ukrytej w gotowych daniach, sosach i produktach przetworzonych. Zakazane są więc wszystkie  przekąski, frytki, chrupki i chipsy, wędliny, pasztety i parówki, produkty wędzone i mocno doprawione. Ze względu na dużą zawartość soli, odradzane są też sery żółte i pleśniowe, oraz - jako że długofalowo podnosi ciśnienie - alkohol. 

Dieta bazuje na warzywach, produktach pełnoziarnistych i chudym białku. Mile widziany jest dodatek ryb i kwasów Omega-3 zawartych w tłuszczach nienasyconych pochodzenia roślinnego, tj. w oliwie, pestkach i orzechach. Do zaleceń twórcy diety dołączyli także picie dużej ilości wody, minimum dwóch litrów dziennie. 

Więcej o diecie DASH przeczytasz tutaj.

W Europie najdłużej i w najlepszym zdrowiu żyją mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego, w tym zwłaszcza mieszkańcy wysp i wybrzeża, których dieta jest bardzo różnorodna, opiera się na świeżych warzywach i owocach, dobrej jakości mięsie, rybach i owocach morza, oliwie z oliwek oraz czerwonym winie. Owszem - ktoś powie, że Włosi jedzą dużo makaronu, Hiszpanie - ryżu, a Grecy - pieczywa, ale - obok dań mącznych zawsze na ich stole stoi miska zieleniny lub tzw. contorno (z włoskiego) czyli dodatek warzywny, np. duszone lub grillowane karczochy, cykoria, papryka, bakłażany, pomidory, cukinia. Sosy bazują tam na oliwie i cytrynie, a nie majonezie czy śmietanie, panierka i smażenie w głębokim tłuszczu stasowane są oszczędnie, a co najważniejsze - dania przygotowywane są najczęściej samodzielnie ze świeżych produktów, dania nie zawierają więc dodatku konserwantów, soli i tłuszczów trans. 

Właśnie taka jest dieta dobra dla serca, chroniąca przed miażdżycą i obniżająca poziom złego cholesterolu. Warunkiem, by oprócz wspierania serca, dieta śródziemnomorska podziałała także odchudzająco, jest pilnowanie kaloryczności oraz odpowiednia dawka ruchu, której wyspiarzom z Południa nie trzeba zalecać. Oni po prostu tak żyją.

Zrób test schodów. Tak sprawdzisz, czy twojemu sercu nic nie dolega

Jedna z najmodniejszych ostatnio diet to dieta z niskim indeksem glikemicznym. Ze względu na szybkie efekty odchudzające, ten sposób odżywiania zrobił w ostatnich latach prawdziwą furorę i z powodzeniem jest stosowany przez coraz liczniejszą grupę osób, zwłaszcza, ze dieta jest stosunkowo bezpieczna (można się odżywiać także w ciąży przy zdiagnozowanej cukrzycy ciążowej.

Głównym założeniem diety IG jest obniżenie glikemii, czyli poziomu cukru we krwi - który zwykle jest zbyt wysoki u cukrzyków, oraz zwiększenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny (hormonu obniżającego poziom cukru we krwi) u osób z nadwagą, otyłością lub insulinoopornością nabytą. Przywrócenie glikemii do normy ma nastąpić poprzez spożywanie wyłącznie tych produktów, które powoli uwalniają cukier do krwi, nie podnosząc go gwałtownie - są to produkty o niskim lub średnim indeksie glikemicznym. 

Na liście produktów dozwolonych jest większość warzyw, kasz i produktów pełnoziarnistych, a także nabiał, jaja, strączki i mięsa. Produkty niezalecane, te z wysokim indeksem glikemicznym, to wszystkie słodycze i przekąski, produkty na bazie białej mąki, w tym makaron, pieczywo i ciasta, produkty przetworzone, biały ryż, gotowane ziemniaki oraz piwo. 

Dieta IG to najlepsza znana profilaktyka cukrzycy typu 2., której mamy już nawet nie plagę, ale pandemię. Z cukrzycą żyje ponad 460 mln ludzi na świecie, a każdego roku przypisywanych jest jej bezpośrednio 1,5 mln zgonów. W Polsce cukrzyca dotyczy nawet 3 mln obywateli.

Jak działa niski indeks glikemiczny? Przeczytaj tutaj.

Wątroba słynie z niesamowitych wręcz umiejętności regeneracyjnych, mitem jest więc, że należy ją jakoś szczególnie oczyszczać, bo doskonale robi to sama. Ale jeśli masz za sobą lata złej (czytaj - tłustej i ciężkiej) diety oraz nadużywasz leków, antybiotyków lub alkoholu, terapia dietą detoksykującą wspomoże ten ważny narząd i pomoże poprawić twój stan zdrowia. 

Pamiętaj, że wątroba nie boli, aby więc dowiedzieć się, czy wątroba jest w dobrej kondycji, należy skonsultować się z lekarzem i wykonać próby wątrobowe - badanie z krwi ASPAT i ALAT. Być może okaże się, że detoks to najlepsza dieta, jaką możesz sobie zafundować. 

Zasady diety oczyszczającej dla wątroby to w zasadzie nic innego, jak ogólne zasady zdrowego, racjonalnego żywienia - pięć posiłków dziennie bogatych w produkty pełnoziarniste, warzywa i strączki, chude białko i nabiał, dobre oleje i dużo wody do picia. 

Co więc wyróżnia ten sposób odżywiania? Dieta ta kategorycznie zakazuje spożywania alkoholu oraz napojów gazowanych, barwionych i słodzonych, zaleca także ograniczyć do minimum kawę i herbatę. Smażenie należy zastąpić gotowaniem, zrezygnować z panierek, tłuszczu zwierzęcego, śmietany, smalcu i masła, ograniczyć produkty przetworzone, a restauracje typu fast food omijać szerokim łukiem. Twórcy diety zalecają, by do jadłospisu włączyć natomiast karczochy, które doskonale wspierają wątrobę, oraz suplementy diety i ziołowe herbatki z dodatkiem cykorii, dziurawca, jarzębiny i ostropestu plamistego, które wykazują właściwości detoksykujące i przeciwzapalne.

CZYTAJ TAKŻE:

10 nawyków, które pomogą obniżyć ciśnienie

Połączenie diety DASH i śródziemnomorskiej chroni przed alzheimerem. Oto dieta MIND