Depresja zimowa dotyka coraz więcej osób. Objawy mogą być bardzo mylące

Sezonowe zaburzenie afektywne (z ang. SAD - Seasonal Affective Disorder), potocznie zwane depresją zimową lub sezonową, to rodzaj depresji o charakterze sezonowo-nawrotowym. Jest to zaburzenie, w którym zmiany nastroju cyklicznie podyktowane są porą roku. Objawy zaczynają się najczęściej późną jesienią lub z początkiem zimy, a ustępują wiosną lub latem, kiedy dzień się wydłuża, a promienie słoneczne częściej zaglądają przez okna. Nie można jednak mylić krótkotrwałego smutku lub ospałości spowodowanej nieprzyjemną pogodą z sezonową depresją, która jest chorobą i wymaga odpowiedniej terapii.

Charakterystyczne dla depresji zimowej jest pojawienie się niepokojących objawów wyłącznie w okresie jesienno-zimowym. Kliniczny obraz tego typu zaburzenia nie różni się istotnie od objawów, które obserwuje się w typowej depresji, jednak niektóre z nich mogą mieć inny profil. Mianowicie w depresji niepodyktowanej porą roku występuje zwykle bezsenność i brak apetytu, natomiast w zaburzeniach sezonowych obserwuje się wzmożony głód oraz senność.

Do najczęściej występujących zmian w zachowaniu pacjentów z depresją sezonową należą:

• obniżony nastrój,
• nadmierna senność,
• społeczne wycofanie,
• zwiększony apetyt (szczególnie na pokarmy wysokowęglowodanowe i słodycze, co powoduje przyrost masy ciała), 
• anhedonia, czyli brak lub zmniejszona zdolność do odczuwania przyjemności,
• spowolnienie ruchowe i poznawcze.

Depresja zimowa jest ściśle związana z sezonowymi zmianami długości dnia oraz ilością światła słonecznego, stąd cykliczne nawroty choroby obserwuje się właśnie jesienią i zimą. Istnieją także sugestie, że na rozwój tego zaburzenia wpływ mają predyspozycje genetyczne, jednak do tej pory badacze nie zidentyfikowali konkretnego genu, który mógłby się do tego przyczyniać. W SAD obserwuje się obniżenie poziomu serotoniny, czyli tzw. hormonu szczęścia, oraz zwiększone wytwarzanie melatoniny, która jest ważna dla utrzymania prawidłowego snu. Obie te substancje wspierają organizm w regulowaniu cyklu dzień-noc, a zmiany ich stężeń u osób z depresją zimową zakłócają okołodobowy rytm sen-czuwanie, co manifestuje się nadmierną sennością oraz pogorszeniem nastroju. 

Innym czynnikiem, który może negatywnie wpływać na przebieg tego zaburzenia, jest niedobór witaminy D, ponieważ uważa się, że wspomaga ona aktywność serotoniny. Oprócz dostarczania jej z pożywieniem witamina D wytwarzana jest przez nasz organizm po ekspozycji skóry na promieniowanie słoneczne. W zimie, przy mniejszym natężeniu nasłonecznienia, poziom witaminy D spada, co w jeszcze większym stopniu zmniejsza aktywność serotoniny u osób dotkniętych SAD.

Sezonowe zaburzenia afektywne znacznie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn, a najczęściej chorują młodzi dorośli między 18. a 30. rokiem życia. Badania wykazują, że problem depresji zimowej jest bardziej rozpowszechniony w krajach o wyższej szerokości geograficznej, np. w Skandynawii czy na Alasce, gdzie przez większość dnia w okresie jesienno-zimowym panuje ciemność. Ocenia się, że nawet 10 proc. społeczeństwa w obszarach o niskim nasłonecznieniu popada w depresję.

Oprócz głównego czynnika, jakim jest położenie geograficzne, na rozwinięcie SAD podatne są osoby, które zmagają się z chorobą afektywną dwubiegunową, wcześniej chorowały na depresję, a także mają w rodzinie krewnych z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak schizofrenia czy depresja.

Dostępne są różne sposoby leczenia SAD, które można stosować samodzielnie lub łączyć je w zależności od nasilenia problemu i indywidualnych potrzeb. Do stosowanych metod należą:

• fototerapia - polega na codziennych, trwających od 30 minut do 2 godzin, zabiegach naświetlania światłem o natężeniu 1,5-10 tysięcy luksów przy użyciu lampy do fototerapii. Zwykle przeprowadzana jest w godzinach porannych;
• psychoterapia;
• suplementowanie witaminy D;
• leczenie farmakologiczne środkami przeciwdepresyjnymi.

Fototerapia oraz suplementacja witaminy D są skutecznymi narzędziami leczniczymi, jeśli chodzi o zimową odmianę depresji, natomiast pozostałe formy leczenia, takie jak psychoterapia i farmakoterapia, stosowane są w pozostałych odmianach depresji.

Źródła:

Święcicki Ł., Choroba afektywna sezonowa (depresja zimowa), Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2006.

National Institute of Mental Health. Seasonal Affective Disorder.(https://www.nimh.nih.gov/health/publications/seasonal-affective-disorder/index.shtml) [Dostęp 26/12/2021].

CZYTAJ TAKŻE:

Depresja to nie tylko smutek. Nietypowe zachowanie może zdradzać chorobę

Znudzenie życiem to kolejna choroba XXI wieku. Czym jest marazm i jak z niego wyjść?

Zdrowotne sygnały, że masz dość swojej pracy. Objawy także w nocy