Problem cukrzycy dotyczy nawet 8 milionów Polaków. Większość nie wie o chorobie
Statystyki dotyczące cukrzycy są alarmujące. Na świecie co 8 sekund z powodu powikłań tej choroby umiera 1 osoba. Na cukrzycę typu 2 zapadają coraz młodsze osoby. Przyczyniają się do tego niezdrowe nawyki żywieniowe oraz brak aktywności fizycznej. W Polsce na cukrzycę cierpi już ponad 3 miliony osób, choć spora część nawet o tym nie wie, a ponad 5 milionów ma stan przedcukrzycowy. Lekarze alarmują, że ta choroba zagraża każdemu z nas i jest śmiertelna. 14 listopada ustanowiono Światowym Dniem Cukrzycy. Rozwiewamy wątpliwości i mity na jej temat.
Z okazji Światowego Dnia Cukrzycy, odpowiadamy na pytania dotyczące tej przewlekłej, nieuleczalnej choroby, z którą można żyć, nie dopuszczając do rozwoju powikłań.
Jak wygląda codzienne życie osób z cukrzycą - co im wolno, a czego muszą bezwzględnie pilnować lub wręcz unikać? Czy cukrzycy zawsze muszą przyjmować insulinę i być na diecie, oraz - są zdolni do pracy? O konsultację merytoryczną poprosiliśmy dr n. o zdrowiu Beatę Stepanow, prezesa Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej.
Cukrzyca nie boli, ale objawy, jakie wywołuje, zdecydowanie są odczuwalne. Z racji jednak wciąż zbyt małej świadomości społecznej - pierwsze objawy cukrzycy łatwo zignorować lub pomylić ze zmęczeniem, przeziębieniem, czy chorobami o podłożu stresowym i hormonalnym.
Najczęstsze i najbardziej typowe objawy cukrzycy typu 1 to: wzmożone pragnienie i przez to wzmożone oddawanie moczu, utrata masy ciała, zmęczenie, zaburzenia widzenia, spadek odporności wzmożona podatność na infekcje, często także nudności i wymioty.
Objawy cukrzycy typu 2 są podobne. Jest to wzmożone pragnienie, wzmożone oddawanie moczu, wzmożony głód i przybieranie na wadze, wahania nastroju, zmęczenie i zaburzenia widzenia, powolne gojenie się ran.
Czytaj także: Cukrzyca typu 1 najczęściej dotyczy młodych. Czym się różni od cukrzycy typu 2?
Nie, najczęściej iniekcje z insuliny wykonują osoby z cukrzycą typu 1, często wrodzoną lub nabytą w dzieciństwie. Trzustka u nich nie produkuje insuliny w ogóle. Jednak w dzisiejszych czasach, to cukrzyca typu 2 stanowi większość przypadków cukrzycy na świecie, odpowiadając za ponad 90 proc. wszystkich przypadków tej choroby.
W profilaktyce cukrzycy kluczowe jest przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia, którego elementami są m.in.: niepalenie papierosów, ograniczenie spożycia alkoholu, ograniczanie stresu, aktywność fizyczna, odpowiednia długość snu, zdrowe żywienie.
I tak, i nie. Wiele zależy od indywidualnych predyspozycji i ogólnego stanu zdrowia. Niestety cukrzyca typu drugiego często jest wynikiem niehigienicznego trybu życia, nadwagi czy otyłości. Osoby z chorobą otyłościową są bardziej narażone na nadciśnienie i choroby serca, bóle stawów i choroby metaboliczne.
Niewyrównana glikemia może prowadzić także do powikłań u osób z cukrzycą. Z tego powodu osoby z cukrzycą typu 2 już w momencie diagnozy powinny być traktowane jak pacjenci kardiologiczni. Dlaczego? U osób z cukrzycą, choroby układu sercowo-naczyniowego są odpowiedzialne za 50-80 proc. ogółu zgonów. Osoby z cukrzycą dwukrotnie częściej niż osoby zdrowe narażone są na wystąpienie zawału serca i udaru mózgu, retinopatię cukrzycową (utrata wzroku), nefropatię (niewydolność nerek), neuropatię (uszkodzenie nerwów obwodowych) i stopę cukrzycową.
Badania wskazują, że osobom z cukrzycą bardzo często towarzyszy niedosłuch. Ryzyko wystąpienia niedosłuchu jest ponad dwukrotnie wyższe u osób z cukrzycą niż u osób zdrowych. Co więcej, choć niedosłuch kojarzy się przede wszystkim z podeszłym wiekiem, to w przypadku cukrzycy, metryka nie ma znaczenia. Niedosłuch a cukrzyca to bowiem problem, który dotyka również osób młodych.
Tak. Jak wskazują wyniki najnowszego raportu "Barometr Polskiej Diabetologii", którego inicjatorem jest Roche Diabetes Care, aż 65 proc. osób z cukrzycą jest aktywnych zawodowo. Niestety tylko nieco ponad połowa pracodawców nie widzi problemu w zatrudnieniu osób z cukrzycą. A to błąd.
- W naszej firmie ok. 15 proc. pracowników to osoby z cukrzycą. Są niezwykle zmotywowani, zaangażowani w pracę. Poza tym, jeśli ktoś odpowiednio panuje nad swoją chorobą przewlekłą, odpowiednio nią zarządza, to jest to też sygnał dla pracodawców, że takie kompetencje przeniesie też na grunt zawodowy: taki pracownik będzie świetnie zorganizowany i zmotywowany - tłumaczy Marta Rosińska, dyrektor generalna Roche Diabetes Care.
Co ciekawe, wśród pracowników z cukrzycą 70 proc. nigdy nie wzięło L4 z jej powodu. Niestety w badaniu "Barometr Polskie Diabetologii", w którym przepytano 600 osób z cukrzycą, 22 proc. aktywnych zawodowo osób z cukrzycą, odczuło, że diagnoza miała wpływ na ich życie zawodowe - musieli zmienić pracę, zrezygnować z niej lub zostali zwolnieni. To alarmujące dane, szczególnie że w tym samym badaniu zapytano osoby z cukrzycą o pożądane udogodnienia. Były wśród nich dość elementarne postulaty, jak wydzielenie pomieszczenia do podawania insuliny w bardziej intymnej atmosferze, możliwość podgrzania posiłku czy dłuższe przerwy na posiłek.
Tak, ale powinny charakter pracy omówić z lekarzem prowadzącym. Zegar biologiczny ma kluczowy wpływ na liczne procesy fizjologiczne, począwszy od rytmu serca i ciśnienia tętniczego krwi, a skończywszy na złożonych procesach metabolicznych. Osoba z cukrzycą, pracująca w trybie zmianowym, musi jeszcze uważniej monitorować glikemię i obserwować swój organizm.
Trudno powiedzieć. W myśl słów francuskiego myśliciela Monteskiusza, który powiedział, że "zdrowie utrzymanie za pomocą restrykcyjnej diety to przykra choroba", nie ma diety w cukrzycy, ale są zasady zdrowego żywienia, które oznaczają kontrolę nad ilością i jakością spożywanych produktów oraz wypijanych płynów.
Żywienie powinno być zgodne z zasadami fizjologii i oparte na zasadach naukowych. Jednakże jadłospis należy układać według upodobań kulinarnych osoby z cukrzycą oraz biorąc pod uwagę różne czynniki, np.:
- leki: Czy pacjent przyjmuje terapię doustną, czy insulinę? Jakie bierze leki? Jak działają? W jakiej dawce?
- masa ciała - Jaki jest wskaźnik masy ciała BMI (Body Mass Index)? Co oznacza jego wartość - czy osoba ma przytyć, schudnąć czy utrzymać swoją masę ciała?
- kondycja zdrowotna: Czy osoba oprócz cukrzycy, ma inne choroby? Jeśli tak, to jakie? Czy wiążą się z tym ograniczenia w jakości i ilości spożywania określonych składników odżywczych? (np. współistniejące nadciśnienie tętnicze)
- dostępność produktów żywnościowych: Jakie produkty oferują miejscowe sklepy spożywcze?
- miejsce spożywania posiłków: Czy jadasz w domu, czy poza nim?
- styl życia: Jaki jest plan dnia? Czy osoba prowadzi aktywny tryb życia? Największym wyzwaniem nie jest wcale nauczenie się nowych zasad zdrowego żywienia, ale oduczenie się starych nawyków żywieniowych.
Prawidłowe żywienie w cukrzycy, czyli powszechnie nazywana, dieta cukrzycowa, to nie tylko rezygnacja z cukru i słodyczy, ale także ze wszystkich tzw. pustych kalorii i przetworzonego jedzenia. Chodzi o to, by nie obciążać organizmu, zwłaszcza trzustki i serca.
Przy cukrzycy zaleca się spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym ze względu na ich wpływ na stabilny poziom cukru we krwi. Rekomenduje się dietę bogatą w warzywa, pełne ziarno, niezbyt tłuste białko, w tym mięso, sery, jaja, jogurty, a także tłuszcze - najlepiej pochodzenia roślinnego.
Na tak przewrotnie postawione pytanie, odpowiedź jest jednak prosta - tak, grozi. Cukrzyca należy do chorób cywilizacyjnych, już teraz mówi się, że mamy do czynienia z epidemią cukrzycy typu 2. Wynika to z faktu, że żyjemy w pędzie, stresie, jemy przetworzoną, niezdrową żywność, a jednocześnie za mało się ruszamy. Prognozy mówią, że do 2030 chorych będzie już 4,5 mln zdiagnozowanych Polaków.
W samej tylko Europie prawdopodobnie liczba dorosłych chorych na cukrzycę do 2030 roku osiągnie 67 mln, a do 2045 - 69 mln. Ratunkiem jest świadomość korzyści płynących z profilaktyki i na początek refleksja: czy jestem w grupie ryzyka i co zrobić jeśli posiadam minimum jeden z czynników ryzyka. Jak to sprawdzić? Rozwiązując dostępny Test Oceny Ryzyka Stanu Przedcukrzycowego i Cukrzycy typu 2.
CZYTAJ TAKŻE:
Tom Hanks cierpi na cukrzycę. Tak wyglądały objawy
Objawy cukrzycy widoczne także w ustach. Na to zwróci uwagę dentysta
Co pić na wysoki cukier? Sześć herbat odpowiednich dla cukrzyków
