Czy nadchodzący zawał można przewidzieć? Te objawy go zwiastują
W Polsce co roku ponad 80 tys. osób przechodzi zawał serca, z czego ok. 60 proc. stanowią mężczyźni. Na szczęście, dzięki postępowi w kardiologii, a dokładniej w leczeniu ostrych zespołów wieńcowych, większość pacjentów z tej licznej grupy udaje się uratować. Dla powodzenia terapii bardzo istotny jest czas, w jakim zostanie wdrożona, oczywiście: im szybciej, tym lepiej, dlatego warto umieć rozpoznać zawał na jak najwcześniejszym etapie. Po czym poznać, że zaczyna się zawał? Czy wiążą się z nim jakieś nietypowe objawy?
Chociaż większość kojarzy się z czymś bardzo niebezpiecznym, stanowiącym zagrożenie dla zdrowia i życia, mało kto zadaje sobie pytanie o to, czym właściwie jest zawał serca? Definiuje się go jako stan, w którym mięsień sercowy ulega niedokrwieniu, tzn. nie jest odpowiednio zaopatrywany w krew i tlen, na skutek czego dochodzi do jego martwicy. Zawał serca zwykle jest konsekwencją zwężenia tętnic wieńcowych, ściśle związanego z miażdżycą. Niedostateczny dopływ krwi powoduje upośledzenie funkcji, a w końcu obumarcie kardiomiocytów, czyli komórek mięśnia sercowego odpowiedzialnych między innymi za skurcze narządu. Ich rozpad prowadzi do uwolnienia do krwi różnych substancji, których wykrycie u pacjenta jest jednym z elementów rozpoznania zawału, przykładem takiej substancji jest troponina.
Innym badaniem służącym do rozpoznania zawału serca jest EKG. Na podstawie otrzymanego wyniku wyróżnia się:
- zawał serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI) - zawał, w którym widoczne jest w zapisie EKG charakterystyczne uniesienie odcinka ST. Najczęściej zawał serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI) występuje między godz. 6.00 rano a 12.00 w południe;
- zawał serca bez uniesienia odcinka ST - NSTEMI - zawał, podczas którego w zapisie EKG nie widać charakterystycznego uniesienia odcinka ST.
Najbardziej typowo, zawał rozpoczyna się silnym bólem w klatce, który pacjenci opisują jako uczucie przygniecenia przez coś niezwykle ciężkiego, zwykle trwa powyżej 20 minut i narasta w czasie. Nie zmniejsza się w zależności od przyjętej pozycji ciała, nie ustępuje także po zażyciu nitrogliceryny. Dyskomfort ma charakter: piekący, ściskający lub gniotący, najczęściej lokalizuje się w okolicy zamostkowej. Choremu towarzyszy: niepokój, kołatanie serca, duszność i osłabienie.
Poza objawami które łatwo powiązać z konsekwencją niedotlenienia mięśnia sercowego nie należy zapominać o tych mniej oczywistych. Do nietypowych dolegliwości wskazujących na zawał serca można zaliczyć:
- strach przed śmiercią;
- bladość i zimne poty;
- kaszel;
- stan podgorączkowy;
- zwiększona męczliwość;
- ból w stawach: łokciowym, nadgarstkowym czy w miejscu połączenia żeber z mostkiem;
- wymioty i ból po prawej stronie brzucha (tzw. maska brzuszna zawału), zwłaszcza jeśli występują nagle i nie mają konkretnej przyczyny;
- ból promieniujący do barku, żuchwy, a nawet lewego nadgarstka.
Niestety wymienione objawy mogą być dyskretne i krótkotrwałe, dlatego wiele z nich zostaje zignorowane, a pacjenci nie wiedzą, że przebyli cichy zawał serca.
Im dłuższy czas niedokrwienia, tym większy obszar serca ulega martwicy. Zatem każda chwila niezastosowania terapii, której celem jest udrożnienie tętnicy wieńcowej, zmniejsza szanse na uratowanie mięśnia sercowego. Najlepsze rokowanie dotyczy pacjentów, u których leczenie rozpoczęto w ciągu pierwszej godziny od wystąpienia objawów. Stąd właśnie wziął się termin tzw. ,,złotej godziny". Niestety, wiele osób nie wie, jak postępować w przypadku zawału i zamiast zadzwonić po karetkę, decydują się na transport do szpitala na własną rękę. Warto mieć na uwadze, że w przeciągu 3 do 6 godzin cała część serca zaopatrywana przez zamkniętą tętnicę może obumrzeć, a wezwanie profesjonalnej pomocy umożliwia rozpoczęcie leczenia już w drodze do szpitala. Co więcej, początkowe etapy zawału mogą wiązać się z nagłym zatrzymaniem krążenia, dlatego jeśli podejrzewasz u siebie zawał serca, powiedz o tym komuś ze swojego otoczenia i jak najszybciej wezwij pogotowie, dzwoniąc na numer 999 lub 112.
Mówi się, że zawał można przeżyć tylko trzy razy. Nic bardziej mylnego! Niektórzy pacjenci przeżywają wiele zawałów, natomiast inni umierają w wyniku pierwszego. Na rokowanie wpływa dużo czynników m.in. współistnienie innych chorób, wiek, obszar serca, jaki jest zajęty zawałem i wiele innych. Pacjenci, którzy w przeszłości przeszli zawał serca nie dość, że powinni bezwzględnie przestrzegać zasad zdrowego stylu życia i stosować się do zaleceń lekarskich, to również sugeruje się, aby zachowali szczególną ostrożność, ponieważ każdy kolejny zawał może mieć inne objawy i nie powinien zostać zignorowany.
CZYTAJ TAKŻE:
Badanie oczu a ryzyko chorób serca? Nowe odkrycie naukowców
