Wciąż nie są znane jej dokładne przyczyny. Jakie stany zwiększają ryzyko migreny?

Migrena to typ pierwotnego bólu głowy. Ma charakter napadowy i niejednokrotnie łączy się z występowaniem dodatkowych objawów neurologicznych. Częstość występowania migreny w populacji polskiej jest oceniana na ok. 8 proc., przy czym o wiele częściej doświadczają jej kobiety (75 proc.).

Ze względu na występowanie objawów ogniskowych poprzedzających napad wyróżnia się:

• migrenę z aurą - rozpoczyna się jednym lub kilkoma odwracalnymi objawami neurologicznymi pochodzącymi z okolic kory lub pnia mózgu, których intensywność narasta powoli (zazwyczaj w ciągu 5 do 20 minut). Ból głowy pojawia się w czasie trwania aury lub w ciągu 60 minut po jej ustąpieniu;
• migrenę bez aury - można ją rozpoznać, gdy występuje przynajmniej pięć napadów spełniających kryteria diagnostyczne obrazu klinicznego migreny. Jak sama nazwa wskazuje, nie towarzyszą jej dolegliwości neurologiczne.

Poza silnym, nawracającym, zwykle jednostronnym bólem głowy migrena może manifestować się także w postaci nudności, wymiotów i różnego typu nadwrażliwości. Wyjątkowo uciążliwa dla pacjentów jest migrena z aurą - chociaż objawy są całkowicie odwracalne i zwykle ustępują tuż przed pojawieniem się bólu głowy, i tak potrafią skutecznie uprzykrzyć życie. Typowa aura wyraża się najczęściej jako: jednoczesne zaburzenia wzrokowe, jednostronne zaburzenia czucia, a nawet niedowład połowiczy czy zaburzenia mowy. Z kolei aura wzrokowa to przede wszystkim: mroczki przed oczami, ubytki, błyski i plamy w polu widzenia. 

Zdarza się, że migrena jest poprzedzona tzw. objawami prodromalnymi, czyli wczesnymi, nieswoistymi dolegliwościami wskazującymi na początek choroby, zanim ta da o sobie znać. Mogą występować od kilku godzin do nawet dwóch dni przed napadem. Do objawów prodromalnych zalicza się: zaburzenia łaknienia, apatię, zwiększone pragnienie, nadmierne ziewanie, obniżenie nastroju lub pobudzenie.

Istnieje wiele teorii próbujących wyjaśnić mechanizm powstawania migreny - niestety żadna z nich nie wydaje się kompletnie rozwiewać wszystkich wątpliwości. Hipoteza, która jest najczęściej rozważana, mówi o pierwotnie neuronalnym podłożu zaburzeń i nieprawidłowościach w transporcie neuroprzekaźników. Poniżej przedstawiamy wybrane choroby, które, chociaż to nieoczywiste, wiążą się z występowaniem migreny.

Depresja

To, że migrena często łączy się z nadciśnieniem tętniczym, otyłością czy bezsennością wydaje się całkiem jasne. Ale jej związek także z depresją może zaskakiwać. W przypadku depresji i migreny powstaje coś w rodzaju błędnego koła: napady migreny negatywnie działają na psychikę, co może pogłębiać depresję, a depresja sprzyja zmianie migreny epizodycznej na przewlekłą, doprowadza więc do nasilenia symptomów.

Zespół antyfosfolipidowy

Zespół antyfosfolipidowy (APS) to choroba autoimmunologiczna, której istotą jest wytwarzanie przez organizm autoprzeciwciał przeciwko tkankom własnym. Dotyczy szczególnie osób młodych i wiąże się m.in. z niepowodzeniami położniczymi, zmianami w płucach, sercu, nerkach i układzie nerwowym oraz z zasinieniem skóry. Uważa się, że mutacje genów odpowiedzialnych za nawykowe poronienia mogą korelować także ze zwiększoną częstością migreny, dlatego pacjenci z tym zespołem są bardziej narażeni na napady. 

Niedobór wapnia

Nietypowe objawy związane z izolowanym skurczem pojedynczej grupy mięśniowej, występujące w sytuacji niedoboru wapnia w organizmie, wiążą się ze skurczem mięśni krtani (ostra duszność krtaniowa), oskrzeli (napad astmy), powiek (światłowstręt, podwójne widzenie), ale i mięśni gładkich tętnic, co, poza nagłą utratą przytomności, bólem brzucha czy nagłego zasinienia palców rąk, może powodować napad migreny.

Otwór owalny

Przetrwały otwór owalny (PFO) stanowi pozostałość po otworze owalnym łączącym w życiu płodowym prawy i lewy przedsionek serca. Po urodzeniu otwór owalny ulega zamknięciu u większości niemowląt w ciągu pierwszego roku życia, jednak u części zdrowych osób nie zamyka się całkowicie i w jego miejscu pozostaje nieczynny PFO. Przetrwały otwór owalny zwykle związany jest z niewielkim, nieistotnym hemodynamicznie przeciekiem. Problemy mogą pojawić się, kiedy wspomniany przeciek jest duży. Wskazuje się, że uwalnianie substancji oddziałujących na średnicę naczyń krwionośnych może wyzwalać napady migrenowego bólu głowy. Badania sugerują również zatorowe tło powstawania napadu migreny z aurą. Ma dochodzić do tego w czasie przedostawania się zatoru do naczyń mózgowych, co może być powikłane ogniskowymi objawami neurologicznymi pojawiającymi się w trakcie aury migrenowej.

Celiakia

Celiakia to kolejna z chorób autoimmunologicznych obecnych w naszym zestawieniu. U pacjentów z celiakią w wyniku ekspozycji na gluten produkowane są przeciwciała, co z kolei wiąże się z występowaniem całego spektrum nieprzyjemnych objawów ze strony niemal wszystkich układów, łącznie z układem nerwowym. Prawie połowa dorosłych osób ze świeżo zdiagnozowaną celiakią zgłasza zaburzenia neurologiczne, a ok. 4 proc. cierpiących na uporczywe bóle migrenowe ma celiakię.

Źródła:

A. Szczeklik, P. Gajewski. Interna Szczeklika 2023.

Androutsopoulos G, Mougiou A, Karakanza M, [et al.]. Combined inherited thrombophilia and adverse pregnancy outcome. Clin Exp Obstet Gynecol. 2007, 34, 236-238.

I. Domitrz, H. Kwieciński, Występowanie i rola drożnego otworu owalnego u pacjentów z migreną, klasterowym bólem głowy i migrenowym zawałem mózgu, "Polski Przegląd Neurologiczny" 2006, tom 2, nr 2.

K.J. Adrych, A.J. Kryszewski, E. Marek, Choroba trzewna u dorosłych - wierzchołek góry lodowej, "Wiadomości Lekarskie" 2006, tom 59, nr 5-6.

CZYTAJ TAKŻE: 

Osiem rzeczy, które dzieją się przez migrenę. Tak ból zmienia życie chorych

Masz wrażenie ucisku na głowie? Organizm wysyła ważny sygnał

Domowe sposoby na ból głowy. Można się obyć bez leków