Oddychasz przez nos czy przez usta? Skutki odczuwa całe twoje ciało

Chociaż każdy z nas oddycha, mało osób zdaje sobie sprawę z tego jak to tak naprawdę się odbywa. Oddychanie można podzielić na wewnątrzkomórkowe i zewnętrzne. Pierwsze z nich to proces zachodzący w mitochondriach, czyli organellach znajdujących się w komórkach ciała, którego celem jest wytworzenie  niezbędnej do życia energii.

Jednak większość ludzi przez "oddychanie" rozumie właśnie oddychanie zewnętrzne, czyli wentylację i wymianę gazową. Wentylacja to wymiana powietrza w płucach, składająca się z rytmicznych wdechów i wydechów. Z kolei wymiana gazowa polega na dostarczaniu do organizmu tlenu i usuwaniu z niego dwutlenku węgla.

Można zatem przyjąć, że oddychanie rozpoczyna się w jamie nosowej lub ustach, podczas którego wdechu wykonanie jest możliwe dzięki współpracy mięśni międzyżebrowych i przepony. Następnie powietrze przechodzi przez gardło i krtań aż do tchawicy, skąd trafia do oskrzeli, a na końcu do płuc. Tam przechodzi przez sieć drobnych struktur zwanych pęcherzykami płucnymi, gdzie odbywa się wymiana tlenu i dwutlenku węgla między powietrzem a krwią. Pierwszy z gazów jest niezbędny do wytwarzania energii potrzebnej do funkcjonowania organizmu, natomiast dwutlenek węgla to produkt uboczny przemian metabolicznych, którego nadmiar musi zostać usunięty. Wydech następuje dzięki rozluźnieniu przepony i mięśni międzyżebrowych i "wypychaniu" powietrza z płuc.

Jeśli jesteś alergikiem lub często chorujesz, z pewnością przypominasz sobie uczucie zatkanego nosa, które wręcz zmusza do oddychania przez usta. Co ciekawe nie jest to bez znaczenia dla jakości wymiany gazowej. Błona śluzowa nosa jest zbudowana tak, aby oczyszczać, ogrzewać i nawilżać powietrze. 

Dlatego, kiedy oddychasz przez usta, do płuc dostaje się bardziej drażniąca i mniej przefiltrowana partia powietrza. Ta droga pozyskiwania tlenu może prowadzić również do tzw. kserostomii, czyli suchości w jamie ustnej. Oddychanie przez nos nie tylko wspomaga nawilżenie jamy ustnej, ale i zapobiega wysychaniu śluzówki samego nosa. 

Oddychanie przez nos jest też dużo bardziej wydajne i jak pokazują kolejne badania, zdrowsze. Stoi za lepszych samopoczuciem, sprawia że wolniej się męczymy, jesteśmy bardziej zrelaksowani, lepiej śpimy i rzadziej boli nas głowa. 

W ciągu całego dnia wykonujemy ok. 20 tys. oddechów. Całkiem sporo, prawda? Warto wiedzieć, jak oddychać prawidłowo, przede wszystkim dlatego, że wpływa to na codzienne samopoczucie i odczuwanie zmęczenia. Wśród najważniejszych zasad prawidłowego oddychania wymienia się:

• wykonywanie spokojnych oddechów z częstością ok. 14 na min;
• oddechy powinny brać się z przepony, by nie męczyć nadmiernie mięśni międzyżebrowych;
• branie oddechów o regularnej objętości ok. 0,5 l;
• oddech powinien być cichy, jeżeli pozostaje głośny i nieregularny istnieje ryzyko hiperwentylacji, która może zakończyć się omdleniem. 
• świszczący oddech lub zadyszka mogą być z kolei objawem rozwijającej się astmy oskrzelowej lub POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc). 

Na oddech wpływają nie tylko choroby, ale i wysiłek fizyczny oraz emocje. Dlatego istnieje wiele technik i ćwiczeń ułatwiających świadome oddychanie. Kontrola wdechów i wydechów pozwala przywrócić równowagę, prowadzi do uspokojenia, oraz zwiększenia efektywności w trakcie treningu. Większość ćwiczeń polega na liczeniu oddechów, nabieraniu powietrza w różnych pozycjach ciała lub rytmicznym wpuszczaniu i wypuszczaniu powietrza. 

Jeśli chcesz sprawdzić, czy oddychasz torem piersiowym, czy brzusznym, usiądź wygodnie, połóż jedną rękę na klatce piersiowej a drugą na wysokości przepony i obserwuj, która z nich unosi się w czasie oddychania.

Pewnie słyszałeś o tym, że oddychanie do papierowej torby jest przydatne w radzeniu sobie z silnym stresem, napadami lęku i atakami paniki. Wszystko przez to, że w wydychanym do torby powietrzu znajduje się dużo dwutlenku węgla, co pozwala na zmniejszenie częstości oddechów i ogólne uspokojenie się. Innymi sposobami pomocnymi w nerwowych sytuacjach są także: oddychanie przez zaciśnięte usta i oddychanie razem z kimś w tym samym tempie.

Poniżej przedstawiamy kilka ciekawostek dotyczących oddychania, które mogą cię zaskoczyć:

• obecnie rekord Guinnessa na najdłuższe wstrzymywanie oddechu pod wodą należy do Chorwata Budimira Šobata i wynosi 24 minuty i 37,36 sekund;
• nie da się wydmuchać całego zgromadzonego powietrza - nawet jeśli będziesz starać się wydychać powietrze z całej siły, w płucach zostanie jego pewna ilość zwana "objętością zalegającą", stanowi to ochronę przed sklejaniem się pęcherzyków płucnych;
• dzieci do 6 miesiąca instynktownie wstrzymują oddech i starają się utrzymać w pozycji poziomej, gdy znajdują się w wodzie;
• delfiny podobnie jak ludzie oddychają powietrzem atmosferycznym, ale w ich wypadku nie dzieje się to automatycznie. Muszą pozostawać stale w stanie czuwania, aby wziąć oddech i uniknąć utonięcia;
• gdyby rozłożyć na płasko pęcherzyki płucne, płuca miałyby wielkość kortu tenisowego, czyli ok. 260 metrów kwadratowych.

CZYTAJ TAKŻE: 

Nowe zaburzenie snu. Coraz więcej osób zmaga się z ortosomnią

Przyspieszony oddech i jego niebezpieczne skutki

Pozycje, które pozwolą nam szybko odzyskać oddech