Jedz i pij, jeśli boisz się raka. Pięć produktów o udowodnionym działaniu antyrakowym

Każdego dnia w naszych ciałach pojawiają się wolne rodniki powodujące tzw. stres oksydacyjny, który zwiększa ryzyko uszkodzenia DNA komórki, co z kolei może powodować zainicjowanie procesu nowotworzenia. Pod pojęciem chemoprewencji rozumie się wykorzystanie substancji naturalnych bądź farmakologicznych do zahamowania, zatrzymania lub odwrócenia procesu kancerogenezy we wczesnych jej stadiach.

Chemoprewencja wykorzystuje różne mechanizmy obronne takie jak blokowanie inicjacji nowotworzenia, hamowanie progresji komórek przednowotworowych do nowotworu złośliwego albo działanie na każdym etapie powstawania guza poprzez:

• hamowanie procesów zapalnych,
• neutralizowanie wolnych rodników,
• przerywanie niekontrolowanych podziałów komórkowych, 
• aktywację apoptozy, czyli programowanej śmierci komórki w zmienionych komórkach, 
• zwiększenie ekspresji genów antyoksydacyjnych i detoksyfikacyjnych. 

Mamy realny wpływ na obniżenie ryzyka zachorowania na nowotwory. Rodzaj stosowanej przez ciebie diety aż w 40-60 proc. przekłada się na ryzyko rozwoju choroby nowotworowej. 

Poniżej wymienimy kilka popularnych produktów, którym przypisuje się działanie przeciwrakowe i które, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań, warto włączyć do swojej diety.

Chińscy naukowcy zestawili ze sobą ankiety żywieniowe dwóch podobnych pod względem wieku i stylu życia grup osób. Przedstawiciele jednej grupy chorowali na raka jelita grubego, a drugiej byli zdrowi. Okazało się, że w diecie zdrowych osób znajdowały się duże ilości warzyw czosnkowatych. Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego było w tej grupie mniejsze o 79 proc. Substancje zawarte w czosnku takie jak DAS (siarczek diallilu) oraz DADS (disiarczek diallilu) doprowadzają do śmierci komórek rakowych jelita grubego. Agencja ds. Żywności i Leków (FDA, Stany Zjednoczone) dopuściła te dwa związki do stosowania. 

Czosnek zawiera również argininę, która ma działanie przeciwutleniające. Allicyna i inne związki siarkowe zawarte w cebuli, czosnku, porze, czosnku niedźwiedzim i szczypiorku powstrzymują wzrost i podział komórek nowotworowych, jednak takie działanie mają przede wszystkim produkty niepoddane obróbce termicznej. Produkty z tej grupy są także cennym źródłem kwercetyny. Kwercetyna wraz z allicyną zmniejszają ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.

Zielona herbata w porównaniu do innych rodzajów herbat jest w najmniejszym stopniu poddawana obróbce podczas procesów technologicznych. To dzięki temu w zielonej herbacie znajdziemy największą ilość katechin, do których należy galusan epigallokatechiny (EGCG) o największym potencjale antyrakowym. Udowodniono, że picie zielonej herbaty może zmniejszać ryzyko występowania raka prostaty, żołądka, piersi i pęcherza. 

EGCG zawarty w zielonej herbacie:

• pobudza komórkę do aktywacji systemu antyoksydacyjnego jeszcze przed rozwojem nowotworu;
• ogranicza potencjalny rozwój nowotworu;
• zmniejsza rozprzestrzenianie się komórek tłuszczowych w organizmie, dzięki czemu zmniejsza ryzyko wystąpienia otyłości;
• razem z np. kurkuminą (składnikiem kurkumy) może być stosowany do wspomagania leczenia raka przełyku.

Ilość katechin, jakie trafiają do naparu, jest tym wyższa, im dłużej parzymy herbatę. Dobrze zaparzona herbata to taka, którą parzymy od 3 do 5 minut, ale okazuje się, że w kontekście działania przeciwrakowego warto ten proces wydłużyć do 8-10 minut, gdyż w ten sposób zwiększymy ponad dwukrotnie ilość katechin. Uwaga - aktywność antyoksydacyjna katechin jest wielokrotnie silniejsza niż działanie witaminy E. Pamiętaj, że liście zielonej herbaty należy zalać wodą o temperaturze 60-80 stopni C, nie wrzącą.  

Czarne i czerwone winogrona, żurawina, morwa, czernica, borówka, czarna porzeczka, truskawki czy maliny są źródłem resweratrolu, który jest flawonoidem o silnym potencjale przeciwnowotworowym. Posiada on zdolność blokowania rozwoju nowotworu na każdym etapie - inicjacji, promocji i progresji. Resweratrol wyłapuje uszkodzone komórki i doprowadza do ich śmierci, blokuje również tworzenie się mutacji w komórce. Wykazano również, że resweratrol zwiększa skuteczność chemioterapii. Duże ilości tej substancji znajdziesz w skórkach ciemnych winogron. Co się zaś tyczy czerwonego wina - ilość resweratrolu jest w nim o wiele niższa niż w świeżych owocach. Owoce jagodowe obfitują też w kwas elagowy i antocyjany. Im ciemniejsze i bardziej cierpkie owoce, tym więcej dobroczynnych substancji w nich znajdziemy.

Pomidory to najlepsze i najłatwiej dostępne źródło naturalnego likopenu. Co ciekawe, większość polifenoli podczas podgrzewania traci swoją aktywność, a w przypadku pomidorów ich powolne gotowanie na małym ogniu pomaga w przyswajaniu tego składnika. Do sosu pomidorowego dodaj świeże zioła i oliwę, ponieważ tłuszcze także pomagają w jego wchłanianiu. Duże spożycie produktów bogatych w likopen może obniżyć ryzyko wystąpienia raka prostaty o 35 proc., a jego złośliwych form aż do 53 proc. Ponadto istnieje zależność pomiędzy niskim stężeniem likopenu we krwi a większym ryzykiem wystąpienia raka trzustki. Likopen to związek o silnym charakterze antyoksydacyjnym i na tym polega jego działanie antyrakowe.   

Warzywa krzyżowe takie jak kapusta, brokuły, brukselka, rzodkiewka, kalafior i rzepa posiadają związki nazwane glukozynolanami. Glukozynolany najlepiej działają w formie surowej i kiszonej, czyli nasz polski bigos nie ma wysoce dobroczynnego działania. Surówki, soki z dodatkiem kapusty, kimchi oraz kiszona kapusta mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania na np. raka płuc, prostaty, jelita grubego czy żołądka. Glukozynolany razem z szeregiem innych związków, m.in. witaminą C, kwasem foliowym, wapniem, selenem, magnezem czy potasem, nadają im silnie antyrakowe działanie. Związki zawarte w warzywach kapustnych chronią komórki przed kancerogenezą, m.in. raka okrężnicy i wątroby. Dodatkowo taki związek jak indol-3-karbinol ma zdolność do zapobiegania rozwojowi raka piersi i szyjki macicy, a także endometrium. W badaniach klinicznych udowodniono, że spożywanie 200-400 mg/dobę tego związku utrzymuje prawidłowy stan piersi dzięki wpływaniu na metabolizm estrogenów. 

Brokuły są dodatkowo źródłem sulforafanu, który wykazuje działanie przeciwnowotworowe nawet w fazie progresji. Chociaż związek ten występuje także w innych roślinach, to brokuły są jego najważniejszym źródłem. Aby brokuły zachowały swój dobroczynny, antyrakowy charakter, gotuj je na parze lub w wodzie al dente, a najlepiej jedz je w formie surowej. Dopuszczalne jest też krótkie blanszowanie. W trakcie jedzenia pamiętaj o dokładnym przeżuwaniu i rozdrabnianiu.  

Jak włączyć wymienione produkty o działaniu przeciwrakowym do codziennej diety? Podpowiadamy. 

1. Spożywaj codziennie 1-2 ząbki czosnku, uprzednio rozgniecionego.
2. Wypijaj 2-3 filiżanki zielonej herbaty liściastej dziennie.
3. Regularnie sięgaj po czerwone i czarne winogrona, a także maliny, borówki, porzeczki czy jeżyny. 
4. Przynajmniej dwa razy w tygodniu zjedz potrawę z dodatkiem przecieranych pomidorów, koncentratu pomidorowego lub wypij sok pomidorowy. 
5. Przynajmniej raz w tygodniu zjedz warzywa kapustne, np. w postaci drobno posiekanej surówki, lub brokuły i kalafior.

CZYTAJ TAKŻE: 

Przestrzegaj zaleceń z listy, a znacznie zmniejszysz ryzyko raka. Jest ich 12

Dieta w chorobie nowotworowej. Jak powinna odżywiać się osoba chora na raka?

Mężczyźni mogą uchronić się przed rakiem prostaty. Kluczem jest dieta